بزرگ‌ترین رویداد قرآنی خراسان رضوی زیر ذره‌بین ایکنا
گروه فعالیت‌های قرآنی: با گذشت چهارماه از رقابت تنگاتنگ قرآنیان در سی و هشتمین دوره مسابقات قرآن خراسان رضوی و فاصله گرفتن از تب و تاب روزهای برگزاری آن، از ذره‌بین نگاه ایکنا، اجزای در سایه مانده سی و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم اوقاف خراسان رضوی که در شهرستان قوچان برگزار شد را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، سی و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم اوقاف خراسان رضوی در رشته‌های قرائت، حفظ، ترتیل، اذان و دعاخوانی، از تاریخ 25 الی 28 آبان‌ماه با حضور بیش از 400 نفر از برترین استعدادهای قرآنی استان، مشتمل بر بانوان و آقایان در شهرستان قوچان برگزار شد.
از آنجایی که برگزاری مسابقات قرآن کریم در استان خراسان رضوی به اذعان بسیاری از متخصصان معادل سطح رقابت‌های بین‌المللی است، مسلماً برگزاری رقابت‌های قرآنی از این دست به صورت سالیانه، به علل و عوامل ریز و درشت بسیاری وابسته بوده و خواه ناخواه دربردارنده نقاط ضعف و کاستی‌هایی است که در طول سال‌های اجرای مسابقات، گاه به دلیل مشغولیت نهادهای اجراکننده و گاه به علت فقدان امکانات و ملزومات، به وجود آمده و از دل کار بیرون می‌زند.
این موضوع، لزوم توجه و بررسی موشکافانه‌تری را پس از برگزاری هر دوره از مسابقات، از سوی دست‌اندرکاران برگزاری آن می‌طلبد؛ از این رو سعی داریم در این گزارش، با گذشت چهارماه از این رقابت تنگاتنگ استانی و فاصله گرفتن از تب و تاب روزهای برگزاری آن، اجزای در سایه مانده سی و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم اوقاف خراسان رضوی که در شهرستان قوچان برگزار شد، را از ذره‌بین نگاه یک خبرگزاری قرآنی بگذرانیم.
با این نگاه، ارکان دخیل در مسابقات دوره سی و هشتم از دو منظر نرمافزاری و سخت‌افزاری قابل بررسی است تا هر عاملی که بر کیفیت مسابقات اثربخش بوده، تقویت و عوامل ناکارآمد و مشکل‌آفرین شناسایی و حذف شوند.
عوامل نرمافزاری شامل هر نوع عاملی است که بر کیفیت محتوای رقابت‌های قرآنی اثرگذارند، از جمله نحوه گزینش متسابقان، هیئت داوران، سبک داوری، دوره‌های آموزشی ... و از آنجایی که این دسته عوامل از اهمیت بیشتری برخوردارند، در ابتدا به تشریح آن می‌پردازیم.
عدم تعیین زمان؛ مشکل مبتلابه
یکی از نخستین و مهم‌ترین مسائل مطرح در برنامه‌ریزی هر مسابقه‌ای، تعیین تاریخ اجرای آن است و از آنجایی که قرعه‌کشی وقت آزمون هر رشته در مسابقات دوره سی و هشتم قرآن کریم، در زمان برگزاری آن اتفاق افتاد، موجبات نارضایتی و پریشانی متسابقان را پدید آورده بود؛ لذا بهتر است قرعه‌کشی تعیین تاریخ مسابقات، قبل از برگزاری آن در شهر مشهد انجام شود تا جمع کثیری از افراد به خصوص بانوان متأهل و صاحب فرزند، چند روز در شهری دیگر بی‌دلیل سرگردان نشوند.
از سوی دیگر و البته با هماهنگی ستاد مرکزی مسابقات در سازمان اوقاف و امور خیریه، مدت زمان برگزاری مسابقات کاهش یابد و به فصل مناسب‌تری از فصل پاییز انتقال یابد، در صورت کاهش مدت رقابت‌ها، شرکت‌کنندگان می‌توانند با آرامش فقط در روز تعیین شده رشته خود در شهر برگزاری مسابقات حاضر شوند ولی امسال شاهد آن بودیم که برگزاری مسابقات در مدت سه روز برای حضور کارمندان، دانشجویان و حتی بانوان خانه‌دار مشکلاتی را به وجود آورد.
همچنین رعایت زمان دقیق برنامه‌ها رأس ساعت تعیین شده در روزهای برگزاری مسابقات بسیار حائز اهمیت است، اینکه متسابقان را از راه نرسیده با وجود خستگی ناشی از چند ساعت مسافرت برای رسیدن به شهرستان محل برگزاری مسابقات، تا پاسی از شب برای برگزاری افتتاحیه سرپا نگه داریم، یکی از مظاهر بی‌برنامگی‌ها در زمان اجرای مسابقات است؛ بنابراین کاستن از زمان اجرای برنامه، انتخاب فصل مناسب اجرای آن و سروقت آغاز شدن برنامه‌ها می‌تواند به آرامش و رضایتمندی افراد و در نهایت کیفیت‌بخشی برنامه بینجامد.
تفکیک متسابقان رشته‌های قرآن کریم به دو دسته زیر و بالای 18 سال پاسخگوی نیاز آنان نیست؛ از دید بسیاری از متسابقان، این نوع گروه‌بندی دور از اصل عدالت بوده و افراد کم سن و سال و کم‌تجربه مجبورند با افرادی از رده‌های سنی بسیار بالاتر از خود رقابت کنند که گاه سابقه چندین دوره مسابقات را در کارنامه خود دارند و گاه حتی استاد و مدرس یک رشته قرآنی هستند.
برگزاری آزمون سطح‌بندی قبل از ورود به مراحل اصلی مسابقات، نمونه‌ای از نظرات متسابقان حاضر در رقابت‌ها بود، اینکه اداره کل اوقاف به آزمون سطوح شهرستان‌ها بسنده نکند تا از این طریق افراد دارای سطوح بالاتر از سایرین متمایز شوند.
فقر آموزشی؛ یک کاستی شهرستانی
عدم بهره‌مندی از سطح آموزشی مناسب، یکی از کاستی‌های محسوس متسابقان شهرستانی است، این نقیصه بسته به رشته، جنس و شهرستان محل اقامت شرکت‌کنندگان به شکلی متفاوت بروز پیدا می‌کند، به عنوان نمونه در رشته صوت و لحن قرآن کریم، دسترسی به مدرس مناسب بانوان در شهرستان‌های استان ممکن نیست.
همچنین به دلیل همین کمبودها، هزینه حضور یک استاد تراز اول بالاتر بوده و تشکیل یک کلاس باکیفیت در شهرستان‌ها دشوارتر و گاه به‌ندرت اتفاق می‌افتد؛ البته اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی برای رفع این مشکل طرح ویدئوکنفرانس را ویژه تربیت حافظان قرآن اجرا می‌کند البته به گفته مسئولان اوقاف، شهرستان‌ها از این ظرفیت ایجادشده در استان استفاده نکرده‌اند.
انتخاب هیئت داوران از جمله حساس‌ترین عوامل کلیدی برگزاری مسابقات محسوب می‌شود، عاملی که فارغ از مدرک تحصیلی، سابقه داوری، مقامات و عناوین قرآنی آنان به اجزاء کوچک‌تر و ظریف‌تری وابسته است؛ تأثیر ناپیدایی این نکات ظریف را می‌توان از میان نظرات و سخنان شرکت‌کنندگان دریافت کرد.
از جمله این نکات، به کارگیری تعداد بیشتری از داوران برای بالا بردن سطح دقت و استفاده از تنوع نگاه‌ها و کارشناسی‌ها است، یا انتخاب هیئت داوران مراحل مقدماتی شهرستانی مسابقات، از میان داوران مرکز تا با قضاوت‌های سخت‌گیرانه‌تر و با کیفیت‌تر، متسابقان شهرستانی را برای راه‌یابی به مراحل بالاتر و عقب نماندن از رقبای مرکز استان آماده سازد.
معنامحوری؛ عاملی کلیدی
معنامحوری، یکی از نکات محتوایی حاکم بر فضای رقابت‌های قرآنی به شمار می‌رود، موضوعی که با سرلوحه قرار گرفتن آن از طرف هیئت داوران، به صورت خودکار در دستور کار رقابت‌کنندگان و در نتیجه جامعه قرآنی قرار می‌گیرد؛ معنامحوری موجب توجه مداوم متسابقان به معانی آیات شده و در صورت درک درست معانی اتفاق می‌افتد؛ اما در حال حاضر در برگزاری مسابقات بیشتر تمرکز شرایط داوری مسابقات، بر محور نکات تجویدی و لحنی استوار است که یکی از شروط تحقق این مهم، خاصه در رشته قرائت توجه به وقف و ابتدا در تلاوت قرآن کریم است.
البته برای رفع این مسئله نیز مجریان مسابقات می‌توانند از یک سو با برگزاری دوره‌های مفاهیم در قالب کارگاه آموزشی در کنار همین مسابقات، برای جاافتادن و توجیه اهمیت آن به شرکت‌کنندگان اقدام کنند و با در نظرگرفتن امتیاز بیشتر برای داوری وقف و ابتدا در جهت معنامحوری حرکت کنند.
عوامل سخت‌افزاری نیز مشتمل بر مجموعه عواملی است که خارج از فضای رقابت‌ها، به صورت غیرمستقیم در نحوه اجرای مسابقات دخیل بوده و به هرچه بهتر برگزاری آن کمک می‌کند مانند تبلیغات، تهیه و تأمین امکانات رفاهی و خوابگاهی، ایاب و ذهاب، محل برگزاری برنامه، جوایز و ... .
تبلیغات گسترده؛ نقطه قوت مسابقات قرآن خراسان رضوی
یکی از نکات قابل توجه در برگزاری این دوره از مسابقات تبلیغات گسترده اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در سطح شهرستان قوچان بود؛ این تبلیغات از ابتدای ورود به این شهر از برگزاری رویدادی قرآنی خبر می‌داد. هر جا که چشم کار می‌کرد پر بود از بنر و پوسترهای مربوط به مسابقات.
از جمله مسائلی که از لابه‌لای تمام صحبت‌ها و درد دل‌های متسابقان و داوران به چشم می‌خورد، نقص در تأمین امکانات رفاهی و شرایط میزبانی مسابقات بود، آنچه که مسلم است برگزاری مسابقاتی با این حجم و تعداد شرکت‌کنندگان در شهرستان، متضمن برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌های چند ماهه و البته تأمین بودجه است، با این وجود تهیه اسباب و لوازم آسایش حاضران در رقابت‌ها بر عهده مجری مسابقات قرار دارد.
البته نباید از این نکته مهم نیز غافل شد که برگزاری مسابقات در شهرستان‌های استان خراسان رضوی در چند سال اخیر یکی از نقاط قوت مسابقات محسوب می‌شود، زیرا با برگزاری چنین مسابقاتی مردم شهرستان‌ها از نزدیک با جامعه قرآنی استان آشنا می‌شوند و این امر خود بستری را برای ترغیب بیشتر مردم به سمت قرآن و نهادینه کردن قرآن در بین اقشار مختلف جامعه فراهم می‌کند.
برگزاری مسابقات در سطح شهرستان باعث می‌شود که برای چند روز تمام نگاه‌ها به سمت محل برگزاری مسابقات باشد، از مشکلات شهرستان گرفته تا نیازهای مردم در آن شهرستان؛ رفت و آمدها باعث می‌شود که راهی برای حل مشکلات و رفع برخی مسائل میسر شود.
عدم حضور مسئولان در بزرگ‌ترین رویداد قرآنی استان
البته از این نکته هم نباید غفلت کرد که برگزاری رویدادی در سطح استانی تنها با پیگیری یک نهاد در حد مطلوب برگزار نخواهد شد بلکه به همکاری و تلاش همه نهادهای استانی نیازمند است؛ حتی حضور مسئولان مربوط به هر نهاد در شهرستان خود باعث آشنایی مسئولان با مشکلات و رفع آن‌ها می‌شود.
با این حال در سی و هشتمین دوره مسابقات قرآن خراسان رضوی حضور مسئولان را حتی در مراسم افتتاحیه و اختتامیه شاهد نبودیم؛ ولی مسئولان شهرستانی سنگ تمام گذاشتند و از روز افتتاحیه در مسابقات حضور داشتند.
در مسابقات سی و هشتم قرآن کریم قوچان محل اسکان و کیفیت ارایه خدمات موضوعی بود که با اعتراض متسابقان مواجه شده بود؛ به گفته شرکت‌کنندگان گویا محل اسکان شرایط مناسب و راحتی برای آماده شدن برای روز پرالتهاب مسابقه و نیز برای خواب و استراحت متسابقان نداشت. البته مسئولان در این اعتراض اینگونه پاسخ دادند: شهرستانی که برای اولین بار چنین رویدادی در آن برگزار می‌شود هم سابقه برگزاری را نداشته و هم به دلیل شرایط خود شهرستان، حتی هتلی در این شهر برای اسکان متسابقان وجود نداشت.
اجرای مسابقات در شهرستانی کوچک به خاطر عدم دسترسی به امکانات، دشوارتر از مراکز استان است، لذا باید بودجه، انرژی و زمان بیشتری به آن تخصیص داد تا هم شهرستان از نظر فضاهای اختصاص داده شده و بودجه‌ای که هزینه‌ای می‌شود، بهره ببرد و هم فعالان قرآنی در تمام نقاط استان در شرایط نسبتاً برابر رشد کرده و با هم به رقابت بپردازند و بدین ترتیب همه از شرایط عادلانه‌تری بهره‌مند شوند.
جاذبه‌آفرینی از نوع قرآنی برای مخاطبان
از آنجایی که ذات مسابقه و رقبا به خودی خود حساس و اضطراب‌آفرین است، باید تمام تلاش‌ها به سمتی هدایت شود که فضای حاکم بر رقابت‌ها از این جو پر استرس و التهاب فاصله گرفته و به شادی و نشاط آن کمک کند؛ مدیریت خلاق می‌تواند با پررنگ کردن برخی از آیتم‌های حاشیه‌ای بر اصل مسابقات تأثیر بسزایی بگذارد.
جذابیت‌بخشی به جو پیرامون مسابقات با این شرط که رنگ و بوی قرآنی داشته باشد، یکی از این کارهاست، مانند اینکه در وهله نخست، همانطور که ماه‌ها پیش از آغاز رقابت‌های جام جهانی فوتبال یا جشنواره‌های فیلم و موسیقی تبلیغات متراکم و گوناگونی از انواع رسانه‌ها و ابزارهای اطلاع‌رسانی در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد و همه را برای حضور مستقیم(مانند فعالیت در یک رشته ورزشی یا انتخاب یک رشته هنری) و یا مشارکت غیرمستقیم(مثلاً تماشاچی بودن، عضویت در باشگاه هواداران یا حامی مالی بودن) ترغیب می‌کنند، چرا برای این دست مسابقات معنوی حرکتی این چنین صورت نگیرد.
یکی دیگر از راه‌های ایجاد جذابیت در فضای رقابت‌های قرآنی، توجه به نقش مخاطبان حاضر در مسابقات است، چرا باید تماشاچیان یک رقابت بزرگ قرآنی، فقط خانواده‌های متسابقان و علاقه‌مندان به رشته‌های قرآنی باشند؛ می‌توان برای به راه‌انداختن جو مفرح‌تر، کودکان یا قرآن‌آموزان کم سن و سال حاضر در مراسم را در قالب مسابقه‌ای با طرح سؤالات قرآنی و مذهبی و اهدای جوائز کوچک به مشارکت دعوت کرده و ضمناً آن‌ها را برای شرکت در دوره‌های آتی اینگونه فعالیت‌های معنوی تشویق کرد.
تشکیل اتاق فکر مسابقات قرآن با حضور اساتید و پیشکسوتان قران
پیشنهاد فعالان و کارشناسان قرآنی این است که برای رفع نقاط ضعف و کاستی‌های دوره‌های گذشته و تقویت نقاط قوت، اتاق فکری به منظور دریافت مدون نظرات و پیشنهادات متسابقان، استادان و داوران پیشکسوت، رسانه‌ها، سایر نهادهای برگزارکننده مسابقات و آرشیوسازی تجربیات کسب شده از هر دوره برگزاری مسابقات، با در نظر گرفتن چرخش مدیریتی حاکم بر دستگاه‌ها در طول 38 دوره تشکیل شود تا از اتلاف منابع اعم از چندین هزار ساعت کاری کارکنان، بودجه و امکانات، توان شرکت‌کنندگان و ... جلوگیری کند.
خراسان رضوی با برخورداری از جایگاه رفیع قرآنی در سطح کشور، دارا بودن بیشترین تعداد قاریان و حافظان جامعه قرآنی کشور و نیز کسب عناوین متعدد در رقابت‌های گوناگون، نیازمند توجهی در شأن این استان مستعد است.
در نظرگرفتن و لحاظ کردن مجموعه علل و عوامل فوق‌الذکر می‌تواند به برنامه‌ریزی و برگزاری مطلوب‌تر مسابقات سال‌های آینده برای همه ارکان دخیل در آن به خصوص سرمایه‌های اجتماعی این استان نخبه پرور قرآنی یاری رساند.
از آنجایی که برگزاری مسابقات قرآن کریم در استان خراسان رضوی به اذعان بسیاری از متخصصان معادل سطح رقابت‌های بین‌المللی است، مسلماً برگزاری رقابت‌های قرآنی از این دست به صورت سالیانه، به علل و عوامل ریز و درشت بسیاری وابسته بوده و خواه ناخواه دربردارنده نقاط ضعف و کاستی‌هایی است که در طول سال‌های اجرای مسابقات، گاه به دلیل مشغولیت نهادهای اجراکننده و گاه به علت فقدان امکانات و ملزومات، به وجود آمده و از دل کار بیرون می‌زند.
این موضوع، لزوم توجه و بررسی موشکافانه‌تری را پس از برگزاری هر دوره از مسابقات، از سوی دست‌اندرکاران برگزاری آن می‌طلبد؛ از این رو سعی داریم در این گزارش، با گذشت چهارماه از این رقابت تنگاتنگ استانی و فاصله گرفتن از تب و تاب روزهای برگزاری آن، اجزای در سایه مانده سی و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم اوقاف خراسان رضوی که در شهرستان قوچان برگزار شد، را از ذره‌بین نگاه یک خبرگزاری قرآنی بگذرانیم.
با این نگاه، ارکان دخیل در مسابقات دوره سی و هشتم از دو منظر نرمافزاری و سخت‌افزاری قابل بررسی است تا هر عاملی که بر کیفیت مسابقات اثربخش بوده، تقویت و عوامل ناکارآمد و مشکل‌آفرین شناسایی و حذف شوند.
عوامل نرمافزاری شامل هر نوع عاملی است که بر کیفیت محتوای رقابت‌های قرآنی اثرگذارند، از جمله نحوه گزینش متسابقان، هیئت داوران، سبک داوری، دوره‌های آموزشی ... و از آنجایی که این دسته عوامل از اهمیت بیشتری برخوردارند، در ابتدا به تشریح آن می‌پردازیم.
عدم تعیین زمان؛ مشکل مبتلابه
یکی از نخستین و مهم‌ترین مسائل مطرح در برنامه‌ریزی هر مسابقه‌ای، تعیین تاریخ اجرای آن است و از آنجایی که قرعه‌کشی وقت آزمون هر رشته در مسابقات دوره سی و هشتم قرآن کریم، در زمان برگزاری آن اتفاق افتاد، موجبات نارضایتی و پریشانی متسابقان را پدید آورده بود؛ لذا بهتر است قرعه‌کشی تعیین تاریخ مسابقات، قبل از برگزاری آن در شهر مشهد انجام شود تا جمع کثیری از افراد به خصوص بانوان متأهل و صاحب فرزند، چند روز در شهری دیگر بی‌دلیل سرگردان نشوند.
از سوی دیگر و البته با هماهنگی ستاد مرکزی مسابقات در سازمان اوقاف و امور خیریه، مدت زمان برگزاری مسابقات کاهش یابد و به فصل مناسب‌تری از فصل پاییز انتقال یابد، در صورت کاهش مدت رقابت‌ها، شرکت‌کنندگان می‌توانند با آرامش فقط در روز تعیین شده رشته خود در شهر برگزاری مسابقات حاضر شوند ولی امسال شاهد آن بودیم که برگزاری مسابقات در مدت سه روز برای حضور کارمندان، دانشجویان و حتی بانوان خانه‌دار مشکلاتی را به وجود آورد.
همچنین رعایت زمان دقیق برنامه‌ها رأس ساعت تعیین شده در روزهای برگزاری مسابقات بسیار حائز اهمیت است، اینکه متسابقان را از راه نرسیده با وجود خستگی ناشی از چند ساعت مسافرت برای رسیدن به شهرستان محل برگزاری مسابقات، تا پاسی از شب برای برگزاری افتتاحیه سرپا نگه داریم، یکی از مظاهر بی‌برنامگی‌ها در زمان اجرای مسابقات است؛ بنابراین کاستن از زمان اجرای برنامه، انتخاب فصل مناسب اجرای آن و سروقت آغاز شدن برنامه‌ها می‌تواند به آرامش و رضایتمندی افراد و در نهایت کیفیت‌بخشی برنامه بینجامد.
تفکیک متسابقان رشته‌های قرآن کریم به دو دسته زیر و بالای 18 سال پاسخگوی نیاز آنان نیست؛ از دید بسیاری از متسابقان، این نوع گروه‌بندی دور از اصل عدالت بوده و افراد کم سن و سال و کم‌تجربه مجبورند با افرادی از رده‌های سنی بسیار بالاتر از خود رقابت کنند که گاه سابقه چندین دوره مسابقات را در کارنامه خود دارند و گاه حتی استاد و مدرس یک رشته قرآنی هستند.
برگزاری آزمون سطح‌بندی قبل از ورود به مراحل اصلی مسابقات، نمونه‌ای از نظرات متسابقان حاضر در رقابت‌ها بود، اینکه اداره کل اوقاف به آزمون سطوح شهرستان‌ها بسنده نکند تا از این طریق افراد دارای سطوح بالاتر از سایرین متمایز شوند.
فقر آموزشی؛ یک کاستی شهرستانی
عدم بهره‌مندی از سطح آموزشی مناسب، یکی از کاستی‌های محسوس متسابقان شهرستانی است، این نقیصه بسته به رشته، جنس و شهرستان محل اقامت شرکت‌کنندگان به شکلی متفاوت بروز پیدا می‌کند، به عنوان نمونه در رشته صوت و لحن قرآن کریم، دسترسی به مدرس مناسب بانوان در شهرستان‌های استان ممکن نیست.
همچنین به دلیل همین کمبودها، هزینه حضور یک استاد تراز اول بالاتر بوده و تشکیل یک کلاس باکیفیت در شهرستان‌ها دشوارتر و گاه به‌ندرت اتفاق می‌افتد؛ البته اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی برای رفع این مشکل طرح ویدئوکنفرانس را ویژه تربیت حافظان قرآن اجرا می‌کند البته به گفته مسئولان اوقاف، شهرستان‌ها از این ظرفیت ایجادشده در استان استفاده نکرده‌اند.
انتخاب هیئت داوران از جمله حساس‌ترین عوامل کلیدی برگزاری مسابقات محسوب می‌شود، عاملی که فارغ از مدرک تحصیلی، سابقه داوری، مقامات و عناوین قرآنی آنان به اجزاء کوچک‌تر و ظریف‌تری وابسته است؛ تأثیر ناپیدایی این نکات ظریف را می‌توان از میان نظرات و سخنان شرکت‌کنندگان دریافت کرد.
از جمله این نکات، به کارگیری تعداد بیشتری از داوران برای بالا بردن سطح دقت و استفاده از تنوع نگاه‌ها و کارشناسی‌ها است، یا انتخاب هیئت داوران مراحل مقدماتی شهرستانی مسابقات، از میان داوران مرکز تا با قضاوت‌های سخت‌گیرانه‌تر و با کیفیت‌تر، متسابقان شهرستانی را برای راه‌یابی به مراحل بالاتر و عقب نماندن از رقبای مرکز استان آماده سازد.
معنامحوری؛ عاملی کلیدی
معنامحوری، یکی از نکات محتوایی حاکم بر فضای رقابت‌های قرآنی به شمار می‌رود، موضوعی که با سرلوحه قرار گرفتن آن از طرف هیئت داوران، به صورت خودکار در دستور کار رقابت‌کنندگان و در نتیجه جامعه قرآنی قرار می‌گیرد؛ معنامحوری موجب توجه مداوم متسابقان به معانی آیات شده و در صورت درک درست معانی اتفاق می‌افتد؛ اما در حال حاضر در برگزاری مسابقات بیشتر تمرکز شرایط داوری مسابقات، بر محور نکات تجویدی و لحنی استوار است که یکی از شروط تحقق این مهم، خاصه در رشته قرائت توجه به وقف و ابتدا در تلاوت قرآن کریم است.
البته برای رفع این مسئله نیز مجریان مسابقات می‌توانند از یک سو با برگزاری دوره‌های مفاهیم در قالب کارگاه آموزشی در کنار همین مسابقات، برای جاافتادن و توجیه اهمیت آن به شرکت‌کنندگان اقدام کنند و با در نظرگرفتن امتیاز بیشتر برای داوری وقف و ابتدا در جهت معنامحوری حرکت کنند.
عوامل سخت‌افزاری نیز مشتمل بر مجموعه عواملی است که خارج از فضای رقابت‌ها، به صورت غیرمستقیم در نحوه اجرای مسابقات دخیل بوده و به هرچه بهتر برگزاری آن کمک می‌کند مانند تبلیغات، تهیه و تأمین امکانات رفاهی و خوابگاهی، ایاب و ذهاب، محل برگزاری برنامه، جوایز و ... .
تبلیغات گسترده؛ نقطه قوت مسابقات قرآن خراسان رضوی
یکی از نکات قابل توجه در برگزاری این دوره از مسابقات تبلیغات گسترده اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در سطح شهرستان قوچان بود؛ این تبلیغات از ابتدای ورود به این شهر از برگزاری رویدادی قرآنی خبر می‌داد. هر جا که چشم کار می‌کرد پر بود از بنر و پوسترهای مربوط به مسابقات.
از جمله مسائلی که از لابه‌لای تمام صحبت‌ها و درد دل‌های متسابقان و داوران به چشم می‌خورد، نقص در تأمین امکانات رفاهی و شرایط میزبانی مسابقات بود، آنچه که مسلم است برگزاری مسابقاتی با این حجم و تعداد شرکت‌کنندگان در شهرستان، متضمن برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌های چند ماهه و البته تأمین بودجه است، با این وجود تهیه اسباب و لوازم آسایش حاضران در رقابت‌ها بر عهده مجری مسابقات قرار دارد.
البته نباید از این نکته مهم نیز غافل شد که برگزاری مسابقات در شهرستان‌های استان خراسان رضوی در چند سال اخیر یکی از نقاط قوت مسابقات محسوب می‌شود، زیرا با برگزاری چنین مسابقاتی مردم شهرستان‌ها از نزدیک با جامعه قرآنی استان آشنا می‌شوند و این امر خود بستری را برای ترغیب بیشتر مردم به سمت قرآن و نهادینه کردن قرآن در بین اقشار مختلف جامعه فراهم می‌کند.
برگزاری مسابقات در سطح شهرستان باعث می‌شود که برای چند روز تمام نگاه‌ها به سمت محل برگزاری مسابقات باشد، از مشکلات شهرستان گرفته تا نیازهای مردم در آن شهرستان؛ رفت و آمدها باعث می‌شود که راهی برای حل مشکلات و رفع برخی مسائل میسر شود.
عدم حضور مسئولان در بزرگ‌ترین رویداد قرآنی استان
البته از این نکته هم نباید غفلت کرد که برگزاری رویدادی در سطح استانی تنها با پیگیری یک نهاد در حد مطلوب برگزار نخواهد شد بلکه به همکاری و تلاش همه نهادهای استانی نیازمند است؛ حتی حضور مسئولان مربوط به هر نهاد در شهرستان خود باعث آشنایی مسئولان با مشکلات و رفع آن‌ها می‌شود.
با این حال در سی و هشتمین دوره مسابقات قرآن خراسان رضوی حضور مسئولان را حتی در مراسم افتتاحیه و اختتامیه شاهد نبودیم؛ ولی مسئولان شهرستانی سنگ تمام گذاشتند و از روز افتتاحیه در مسابقات حضور داشتند.
در مسابقات سی و هشتم قرآن کریم قوچان محل اسکان و کیفیت ارایه خدمات موضوعی بود که با اعتراض متسابقان مواجه شده بود؛ به گفته شرکت‌کنندگان گویا محل اسکان شرایط مناسب و راحتی برای آماده شدن برای روز پرالتهاب مسابقه و نیز برای خواب و استراحت متسابقان نداشت. البته مسئولان در این اعتراض اینگونه پاسخ دادند: شهرستانی که برای اولین بار چنین رویدادی در آن برگزار می‌شود هم سابقه برگزاری را نداشته و هم به دلیل شرایط خود شهرستان، حتی هتلی در این شهر برای اسکان متسابقان وجود نداشت.
اجرای مسابقات در شهرستانی کوچک به خاطر عدم دسترسی به امکانات، دشوارتر از مراکز استان است، لذا باید بودجه، انرژی و زمان بیشتری به آن تخصیص داد تا هم شهرستان از نظر فضاهای اختصاص داده شده و بودجه‌ای که هزینه‌ای می‌شود، بهره ببرد و هم فعالان قرآنی در تمام نقاط استان در شرایط نسبتاً برابر رشد کرده و با هم به رقابت بپردازند و بدین ترتیب همه از شرایط عادلانه‌تری بهره‌مند شوند.
جاذبه‌آفرینی از نوع قرآنی برای مخاطبان
از آنجایی که ذات مسابقه و رقبا به خودی خود حساس و اضطراب‌آفرین است، باید تمام تلاش‌ها به سمتی هدایت شود که فضای حاکم بر رقابت‌ها از این جو پر استرس و التهاب فاصله گرفته و به شادی و نشاط آن کمک کند؛ مدیریت خلاق می‌تواند با پررنگ کردن برخی از آیتم‌های حاشیه‌ای بر اصل مسابقات تأثیر بسزایی بگذارد.
جذابیت‌بخشی به جو پیرامون مسابقات با این شرط که رنگ و بوی قرآنی داشته باشد، یکی از این کارهاست، مانند اینکه در وهله نخست، همانطور که ماه‌ها پیش از آغاز رقابت‌های جام جهانی فوتبال یا جشنواره‌های فیلم و موسیقی تبلیغات متراکم و گوناگونی از انواع رسانه‌ها و ابزارهای اطلاع‌رسانی در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد و همه را برای حضور مستقیم(مانند فعالیت در یک رشته ورزشی یا انتخاب یک رشته هنری) و یا مشارکت غیرمستقیم(مثلاً تماشاچی بودن، عضویت در باشگاه هواداران یا حامی مالی بودن) ترغیب می‌کنند، چرا برای این دست مسابقات معنوی حرکتی این چنین صورت نگیرد.
یکی دیگر از راه‌های ایجاد جذابیت در فضای رقابت‌های قرآنی، توجه به نقش مخاطبان حاضر در مسابقات است، چرا باید تماشاچیان یک رقابت بزرگ قرآنی، فقط خانواده‌های متسابقان و علاقه‌مندان به رشته‌های قرآنی باشند؛ می‌توان برای به راه‌انداختن جو مفرح‌تر، کودکان یا قرآن‌آموزان کم سن و سال حاضر در مراسم را در قالب مسابقه‌ای با طرح سؤالات قرآنی و مذهبی و اهدای جوائز کوچک به مشارکت دعوت کرده و ضمناً آن‌ها را برای شرکت در دوره‌های آتی اینگونه فعالیت‌های معنوی تشویق کرد.
تشکیل اتاق فکر مسابقات قرآن با حضور اساتید و پیشکسوتان قران
پیشنهاد فعالان و کارشناسان قرآنی این است که برای رفع نقاط ضعف و کاستی‌های دوره‌های گذشته و تقویت نقاط قوت، اتاق فکری به منظور دریافت مدون نظرات و پیشنهادات متسابقان، استادان و داوران پیشکسوت، رسانه‌ها، سایر نهادهای برگزارکننده مسابقات و آرشیوسازی تجربیات کسب شده از هر دوره برگزاری مسابقات، با در نظر گرفتن چرخش مدیریتی حاکم بر دستگاه‌ها در طول 38 دوره تشکیل شود تا از اتلاف منابع اعم از چندین هزار ساعت کاری کارکنان، بودجه و امکانات، توان شرکت‌کنندگان و ... جلوگیری کند.
خراسان رضوی با برخورداری از جایگاه رفیع قرآنی در سطح کشور، دارا بودن بیشترین تعداد قاریان و حافظان جامعه قرآنی کشور و نیز کسب عناوین متعدد در رقابت‌های گوناگون، نیازمند توجهی در شأن این استان مستعد است.
در نظرگرفتن و لحاظ کردن مجموعه علل و عوامل فوق‌الذکر می‌تواند به برنامه‌ریزی و برگزاری مطلوب‌تر مسابقات سال‌های آینده برای همه ارکان دخیل در آن به خصوص سرمایه‌های اجتماعی این استان نخبه پرور قرآنی یاری رساند.
