زرنگار عنوان کرد: شیوه‌های مختلف کتابت قرآن و سردرگمی دانش‌آموزان در قرآن‌آموزی
گروه ادب ــ یک کارشناس قرآن گفت: شیوه‌های مختلف کتابت قرآن از اول دبستان تا دبیرستان سبب شده دانش‌آموز در قرآن‌آموزی نتایج مطلوبی نداشته باشد و در مقاطع بالاتر نتواند قرآن را روخوانی کند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، در ادامه پیگیری مباحث مربوط به کتاب قرآن اول دبستان و بررسی محتوایی آن به سراغ احمد زرنگار، کارشناس قرآنی و عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما رفته‌ایم تا این موضوع را برای مخاطبان این خبرگزاری تبیین کند. این گفت‌وگو در ادامه از نظر می‌گذرد؛
ضرورت آموزش قرآن در مدارس از پایه‌های ابتدایی چیست؟
با توجه به آنچه در آموزه‌های دینی داریم که می‌فرمایند؛ «کالعلم فی الصغر کالنقش فی الحجر؛ علم در کودکی همانند نقش و نگار بر سنگ است» و این بسیار مهم است که ما کودکان خود را از کودکی با قرآن کریم آشنا کنیم، همچنین از امیرالمؤمنین علی(ع) در نهج‌البلاغه آمده است که وظیفه داریم در رابطه با حقوق متقابل والدین و فرزندان است که کودک را ادب کند و قرآن بیاموزد. من نیز معتقدم آموزش قرآن باید از همان ابتدا آغاز شود، اما این آموزش باید به تدریج رخ دهد. از این رو اهدافی که در جلسات بررسی محتوای کتاب قرآن دوره دبستان، دنبال می‌شود، آمده که این کار با تأنی و بخش خوانی و سوره‌های خاص، حرف‌خوانی و کلمه‌خوانی و ... است که باید به تدریج انجام شود.
آیا این موارد که عنوان شد جزء بایدهای این کتاب است یا نقایصی وجود دارد و باید رفع شود؟
هر سال بررسی‌هایی انجام می‌شود تا اشکالات و نقایص برطرف شود و به نظرم کتاب‌های قرآن اول تا سوم نیز بیشتر املایی و فارسی است؛ هر چند این روش کاملاً درست نیست؛ چرا که رسم قرآن کریم باید مشابه قرآن‌هایی باشد که در حال حاضر می‌خوانیم، به عنوان مثال نمی‌شود «صلواة» را با «واو» نوشتند، ما نیز همانگونه بنویسیم و خوب است که رعایت شود و یا کلمه «سمواة» را به صورت «سماواة» نوشته‌اند که در جلساتی که برگزار می‌شود، عنوان کرده‌ام و به نظرم اگر نگاه جامعی در این زمینه وجود داشته باشد و کار کارشناسی صورت گیرد و بازخوردهای یک کار به خوبی گرفته شود، در پایان شاهد کار جامع و مانعی خواهیم بود.
کتاب قرآن چه اندازه در تشویق کودکان به قرآن‌خوانی و انس با قرآن مؤثر است و یا نقش خانواده یا معلم در این زمینه مؤثرتر است؟
در حال حاضر نقش معلم اثرگذارتر است و حدود 70 – 80 درصد معلم نقش ایفا می‌کند و متأسفانه ما نتوانسته‌ایم این موضوع را پوشش دهیم، به این معنی که معلمانی که قرآن را به خوبی بلد باشند و به خوبی بخوانند؛ از این رو کتاب 20 – 30 درصد می‌تواند اثرگذار باشد و من در حال حاضر که با دانشجویان سر و کار دارم، می‌بینم که در روخوانی قرآن مشکل بسیاری دارند و این نشان می‌دهد در این زمینه چندان مؤفق نبوده‌ایم. از این رو پیشنهاد داده شد که از نیروهای بیرونی برای آموزش قرآن استفاده شود؛ چرا که حافظان و قاریان بسیاری با درجات بالا داریم و یا اساتید قرآن که بازنشسته شده‌اند و می‌توان از آنها برای آموزش قرآن استفاده کرد.
آموزش قرآن را باید فراملی ببینند؛ چرا که اهمیت بسیاری دارد؛ از این رو آموزش و پرورش نباید فقط به نیروهای خود بسنده کند. اما با وجود پیشنهادهایی که در این راستا ارائه شد، عنوان کردند که امکان عملیاتی کردن آن وجود ندارد.
شما قرآن پایه اول دبستان را دیده‌اید؟ از نظر شما چه امتیازاتی دارد و چه اشکالاتی بر آن وارد است؟
بله دیده‌ام و به نظرم تلفیقی از قرآن کم اعراب و قرآن ایرانی است. به عنوان مثال در «بسم الله الرحمن الرحیم» کلمه «الرحیم» بدون «یاء» بوده و در پایین آن «الف مقصوره» آمده است و تغییراتی داده‌اند که شبیه هیچ قرآنی نیست و یا در «الحمد الله رب العالمین» برای «العالمین» در قر‌آن‌های ایرانی، کنار «الف» آن الف مقصوره می‌گذارند که در این کتاب هیچ یک از آنها را ندارد و استدلال بر این است که مانند فارسی «آ» خوانده می‌شود.به نظر می‌رسد باید بررسی جامعی شود. اگر فونت کودک در این قرآن به کار رود، بسیار خوب است و همانطور که خوانده می‌شود، به همان صورت نیز نوشته شده است و اعراب‌ها در جای خود هستند.
یک سری پیام‌های داستانی و یا شعر و داستان‌هایی در قرآن وجود دارد، نظرتان در مورد این بخش‌ها چیست؟
زبان شعر باعث یادگیری کودک می‌شود و از این نظر خوب است؛ اما اگر ذهن کودک به موضوعات متنوعی درگیر باشد، ممکن است از یادگیری قرآن دور شود؛ از این رو اگر همین پیام‌ها و شعر و ... در درس «هدیه آسمانی» گنجانده شود بهتر است و کودک با تمرکز بیشتری به قرآن آموزی می‌پردازد.
کتاب قرآن برای پایه اول قرار داده شده، آیا هدف روخوانی است و یا اهداف دیگری در این زمینه دنبال می‌شود؟
قطعاً هدف روخوانی است.
اگر هدف روخوانی باشد، آیا این روش آموزشی به این دلیل که کودک هنوز الفبای فارسی را نمی‌داند، زیر سؤال نمی‌رود؟
نه، چون بیشتر شنیداری است و این آموزش‌ها همانند آموزش پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایی است که الفبا را نمی‌دانستند اما قرآن را بلد بودند؛ از این رو این آموزش‌ها بیشتر بر شنیداری تکیه شده است. همین تکرار‌ها و گوش کردن که نقش معجزه‌آسایی دارد، می‌تواند در انس کودک مؤثر باشد.
چه اتفاقی می‌افتد که یک کودک قرآن را در مدرسه فرانمی‌گیرد اما همین کودک در آموزش قرآن خارج از مدرسه توفیقات بیشتری کسب می‌کند؟
اولاً معلمان در این زمینه مؤثرند، چرا که معلمان قرآن کمی داریم و از این نظر باید ساماندهی شوند. از سوی دیگر سیستم آموزش در مدارس صحیح نیست و ممکن است در در هفته یکی دو ساعت بیشتر آموزش قرآن وجود نداشته باشد، اما در خارج از مدارس این ساعات آموزشی بیشتر است و تکرار و تمرین نیز زیاد است.
در کشورهای اسلامی آموزش‌های قرآن به چه صورت است؟
از نحوه آموزش آنها اطلاع دقیقی ندارم اما در کشورهایی که بودم، می‌دانم که موفق‌ترند و قرآن در زندگی آنها پررنگ‌تر است و اهتمام بیشتری به آموزش دارند.
راهکار چیست و چه باید کرد؟
یکی از راهکارها این است که کمبودها در زمینه معلم قرآن را رفع کنیم و از سوی دیگر معلم انگیزه قوی برای آموزش داشته باشد، می‌تواند مؤثر باشد و بعد به سراغ کتابت برویم و یک فونت ساده کودک برای قرآن‌ها انتخاب کنیم تا به راحتی بتوانند بخوانند. در حال حاضر کتاب‌های قرآن از اول دبستان تا دبیرستان به چند شیوه است و دانش‌آموز چطور می‌تواند همه آنها را یاد بگیرد و نتیجه همین می‌شود که دانشجوی ترم اول روخوانی قرآن بلد نیست. از این رو پس از معلمان، باید کتاب‌ها را سامان دهیم تا به نتایج مطلوبی برسیم.
انتهای پیام
سلام عليكم
فرموده ايد :
« شیوه‌های مختلف کتابت قرآن و سردرگمی دانش‌آموزان در قرآن‌آموزی مي شود »
با عرض معذرت بايد گفت : اين اشكال ها به هيچ عنوان وارد نيست.
زيرا همان طور كه مي دانيد مبناي رسم الخط در اين نوع از نگارش مبتني بر روش قرآن كم علامت مركز طبع ونشر قرآن كريم است.
آموزش و پرورش با توجه به سهولت خواندن اين نوع از نگارش براي ايرانيان و نزديكي آن به خط فارسي از شيوه مركز طبع و نشر جمهوري اسلامي ايران استفاده مي كند.
لذا اختلاف نظر بين سازمان دارالقرآن و مركز طبع و نشر به برنامه ريزان درسي ربط پيدا نمي كند.
هم چنين با توجه به اخياري بودن انتخاب رسم الخط هاي رايج و حتي نشر آيات در كتاب درسي به صورت رسم الاملاء نمي توان يك مبناي ثابت را مد نظر قرار داد.
به نظر مي رسد در اين زمينه دانش آموز و مدرسه و انس ايشان با قرآن بايد ملاك باشد.
و نه ترويج يك شيوه خاص يك موسسه
با احترام مجدد / رضا نباني