خاطرات ماندگار «نعینع» از اساتید قهار مصری

به گزارش ایکنا؛ دکتر احمد نعینع در سال 1954 به‌ دنیا آمد و در سال 1960 تقریبا شش‌ ساله بود که در محفل تلاوت قرآن با حضور استاد مصطفی اسماعیل شرکت کرد. او در این مجلس آرزو کرد که خداوند توفیق دهد تا بتواند مانند مصطفی اسماعیل تلاوت کند.
استاد نعینع سفرهای زیادی به ایران داشته و خاطرات و زندگی ایشان را نیز بسیاری از ایرانی‌ها به کرات‌ نوشته‌اند و یا برنامه‌هایی تهیه کرده‌اند؛ از مهم‌ترین نکاتی که استاد از زندگی خویش می‌گوید، دیدار ایشان با استادانی همچون مصطفی اسماعیل، عبدالباسط و منشاوی است.
البته استاد منشاوی در سال 1969، در چهارده سالگی نعینع، وفات یافت و هنگامی که از ایشان سؤال شد که چگونه در چنین سنی استاد منشاوی را شناخته و با وی ارتباط داشته است؟ استاد نعینع در پاسخ بیان کرد است که از 10 سالگی ایشان را می‌شناختم و تلاوت ایشان را نیز در مسجد اسکندریه به دفعات شنیده‌ام.
همچنین، اولین باری که با مرحوم منشاوی دیدار کردم، نوجوانی بودم که در مجلس تلاوت وی نشسته و خیلی شرمنده و خجل بودم که بخواهم نزد ایشان رفته و یا سؤالی از وی بکنم. به همین دلیل اولین ارتباط بنده با استاد منشاوی با نامه‌نگاری شروع شد.
استاد نعینع در بیان خاطرات خود از استاد مصطفی اسماعیل می‌گوید که اولین بار در سال 1960 بود که تلاوت‌های ایشان را شنیدم و آرزو کردم که روزی مانند وی قاری بزرگی شوم. بعدها که به اسکندریه آمدم، به واسطه سفرهای ایشان برای تلاوت در اسکندریه با ایشان خیلی آشنا شدم و تقریباً از اویل دهه 1970 با ایشان دوست بودم و هشت سال مدام با استاد مصطفی اسماعیل همراه بودم و مانند یک ملازم هرجا ایشان می‌رفت، با ایشان بودم و در این هشت سال، تقریباً توانستم به خوبی از ایشان بهره ببرم و شاگردی کنم.
آخرین دیدار استاد نعینع نیز با استاد عبدالباسط بود که ایشان می‌گفت من در ابتدا و در جریان قرائت خود، تلاوت‌های عبدالباسط را می‌شنیدم و با ایشان خیلی حشرونشر داشتم. وقتی از ایشان پرسیده شد که عبدالباسط را چگونه دیدید؟ پاسخ داد اگر بخواهم از او صحبت کنم فقط باید به صورت کلی بگویم که بسیار فرد خوش‌خلق، متخلق به اخلاق قرآنی و عامل به قرآن بود.
استاد نعینع ذوق هنری خوبی نیز داشت. در یکی از سفرهای خود که به ایران آمده بود، سریال مردان آنجلس (داستان اصحاب کهف) که مرحوم فرج‌الله سلحشور آن را تولید کرده بود، بسیار مورد توجه ایشان قرار گرفت. وی بسیار زیرک بود و از این رو  به برخی از مسئولان فرهنگی کشور گفت که حاضر است تا دوره تحقیق کل قرآن خود را به آن‌ها هدیه دهد و در مقابل سریال مردان آنجلس را برای پخش از تلویزیون مصر با خود ببرد.

صوت متن بالا را با کارشناسی احمد فراهانی می‌شنویم؛

تلاوت احمد نعینع

در ادامه تحلیل مهدی دغاغله، پیشکسوت قرآنی کشور، را در مورد ویژگی‌های تلاوت «احمد نعینع» می‌خوانیم؛ وی اظهار کرد: اولین فرازی که استاد می‌خواند، «عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ»، یک ثلاثی سه‌گاه است. کلمه سه‌گاه و کلمه ثلاثی از لحاظ معنا یکی هستند یعنی استاد در واقع این فراز را در سه درجه صوتی اجرا می‌کند. سپس، در فراز دوم همین کلمه را با اختلاف قرائت «عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ» می‌خواند که روایت ورش از نفع است و باز هم ثلاثی سه‌گاه را تکرار می‌کند و بعد از آن این دو فراز را به عنوان مقدمه‌ای قرار می‌دهد که بخواهد اوج بگیرد و به اصطلاح قاریان قرآن بخواهد جواب جواب سه‌گاه را بخواند و سه‌گاه را تمام‌قد اجرا می‌کند. «عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ» تا کلمه «طَهُورًا» که باز به روایت ورش از نافذ اجرا می‌کند، از لحاظ جمله‌بندی فوق‌العاده کار زیبایی را اجرا می‌کند.
وی ادامه داد: در این فراز که جواب جواب سه‌گاه است یا همان اوج سه‌گاه را می‌خواند یا به اصطلاح موسیقی، مقام سه‌گاه را کامل اجرا می‌کند، آن را از لحاظ نغمه‌ای یا موسیقایی به سه قسمت تقسیم می‌کند. قسمت اول «عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ» یک جمله موسیقایی و تنغیمی و بعد «وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَا» یک جمله تنغیمی و موسیقایی زیبا و سپس، «هُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا» که غفله نیز در آن اتفاق می‌افتد. یعنی این فراز را به سه قسمت تقسیم می‌کند.
دغاغله افزود: به هر حال ما اگر کلاً کلمه سه‌گاه را به کار می‌بریم به‌خاطر این است که این ویژگی مقام سه‌گاه است. با توجه به اینکه جمله موسیقایی یا تنغیمی وسط به سمت حجاز می‌رود، ما می‌توانیم نام این مقام را یکی از زیرمجموعه‌های سه‌گاه به نام حزام بنامیم و باز هم به خاطر اینکه در فراز سوم اشاره‌ای به بیات داشت، می‌توانیم بگوییم که به مقام عراق نیز اشاره داشت.
پیشکسوت قرآنی کشور تصریح کرد: در فراز بعدی مقام نهاوند را بعد از سه‌گاه اجرا می‌کند و معمولاً نهاوند بعد از سه‌گاه خیلی زیبا می‌شود. اینجا استاد نعینع نهاوند را مستقل بعد از سه‌گاه به زیبایی اجرا می‌کند و در فراز بعدی نیز که غفله را می‌بندد، با غفله بسیار زیبایی کلمه «سَبِيلًا» را اجرا می‌کند.
وی اظهار کرد: فراز بعدی «وَيَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ» که اینجا وارد مقام عجم پایین‌رونده می‌شود که معمولا با نهاوند ترکیب می‌شود. منتهی خود قسمت نهاوند دارای حالت مطیف‌سازی یا جمله‌بندی موسیقایی و لحنی برای زیبا کردن آهنگ است. این کار را انجام می‌دهد تا به کلمه «مَنْثُورًا» که می‌رسد خود این کلمه را با نت یا درجه عرضی یعنی یک ملودی محدود اجرا می‌کند تا وارد مقام عجم شود.
دغاغله تصریح کرد: فراز بعدی «عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ» همین جمله را می‌خواند و «عَالِيَهُمْ ثِيَابُ» را نهاوند و خود کلمه «خُضْرٌ» را در هنگامی که توقف می‌کند، بالاتر از نهاوند می‌خواند، منتهی وارد بیات می‌شود و وقتی ما نهاوندی را می‌خوانیم که اوج آن بیات باشد، نام این مقام، «عشاق مصری» می‌شود. بنابر این اینجا حالت بالارونده عشاق مصری را می‌خواند و در فراز بعدی که از «عَالِيَهُمْ» شروع می‌شود، عشاق مصری را کامل می‌خواند. در فراز بعدی «إِنَّ هَذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً» نیز وارد مقام عجم می‌شود که مقام عجم مقدمه‌ای برای ورود به مقام دیگری به نام رست می‌شود و استاد سه فراز باقیمانده تلاوت خود را در مقام رست می‌خواند.