در همایش «سیاستمدار مفسر» مطرح شد؛
از پژوهش‌های قرآنی در زندان تا تفسیر جامع و عقلانی/ مردان بزرگ تاریخ را می‌سازند
گروه فعالیت‌های قرآنی - نخستین همایش قرآنی «سیاستمدار مفسر» در زنجان برگزار و آثار و پژوهش‌های قرآنی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تحلیل و بررسی شد.
به گزارش ایکنا از زنجان، نخستین همایش قرآنی «سیاستمدار مفسر» روز گذشته، 18 آذرماه در دارالقرآن کریم زنجان با حضور یاسر هاشمی، حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، حجت‌الاسلام سید محمدعلی ایازی و حجت‌الاسلام علی یونسی و با نگاهی بر آثار و پژوهش‌های قرآنی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برگزار شد. مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، نزدیک به 14 کتاب در حوزه علوم و معارف قرآنی تألیف کرده است که اکثر آن‌ها رویکرد تحلیلی و پژوهشی و تفسیری دارند. از جمله این آثار می‌توان به «فرهنگ قرآن»، «معجم موضوعات و مفاهیم قرآن»، «تفسیر راهنما» و « جایگاه مسجد در نظام اسلامی از منظر قرآن» اشاره کرد.
تفسیر راهنما یکی از 9 عنوان کتاب هاشمی است که نگارش آن پیش از انقلاب اسلامی ایران آغاز و بعدها آن را محققان و قرآن‌پژوهان مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی قم و زیر نظر نویسنده ادامه دادند. از ویژگی‌های این تفسیر بهره‌مندی از کلیدواژه‌های موضوعی قرآن و برداشت‌های احتمالی به صورت طبقه‌بندی و تفکیک شده است.
«تفسیر راهنما»؛ بستر تحقیقات قرآنی
آیت‌الله علی خاتمی، امام جمعه زنجان، در این همایش اظهار کرد: در بین جامعه‌شناسان این مسئله وجود دارد که تاریخ مردان بزرگ را می‌سازد یا مردان بزرگ تاریخ را می‌سازند؟ برای هر دو مسئله دیدگاه‌هایی وجود دارد و برخی معتقدند رابطه متقابل بین این‌ها وجود دارد و هر دو اثرگذارند.
وی بیان کرد: شخصیت بزرگی که این جلسه با یاد ایشان در ساحت قرآن برگزار شده، نقش بزرگ و سازنده‌ای را در کنار معمار کبیر انقلاب و حواریون پیرامون ایشان داشت. تاریخ گواه صادقی است و نقش این بزرگ‌‌مرد در شکل‌گیری انقلاب، دفاع‌مقدس و دوران سازندگی را فراموش نخواهد کرد.
نماینده ولی‌فقیه در استان زنجان با پرداختن به تلاش‌های مرحوم آیت‌الله هاشمی در زندان و نگارش کتاب‌ها، تصریح کرد: ایشان از فرصت زندان هم برای ماندگاری یک میراث ارزشمندی چون قرآن که پیام آسمانی و معجزه پیامبر(ص) بوده، استفاده کرد و تمسک به قرآن برای فهماندن و ریل‌گذاری جامعه لطف بزرگی است که امروز برای محققان و صاحب‌نظران بستر خوبی را فراهم کرده است.
وی اظهار کرد: امام سجاد(ع) فرمودند که «اگر در دنیا هیچ‌کس باقی نماند و همه مردم به هر دلیلی نباشند، قرآن با من باشد، من احساس غربت و تنهایی نخواهم کرد» و این اهمیت قرآن در زندگی انسان را نشان می‌دهد.
آیت‌الله خاتمی ادامه داد: با تمسک به سخن معصومان و امید به آینده روشن می‌توان شرایط سخت زندان را تحمل کرد و این عالمان با جد و جهد ما را با میراث ارزشمند خدا و پیامبر(ص) آشنا کردند، هر کس با کلام معصومان همراه باشد، درک و فهم قرآن برایش آسان خواهد شد.
بهره‌مندی از تفکر جمعی در تفسیر
یاسر هاشمی، فرزند آیت‌الله هاشمی نیز در این همایش اظهار کرد: بر اساس دیدگاه آیت‌الله هاشمی، نزدیکی با قرآن، باقیات برای انسان داشته و منشأ خیر است و وقتی از ایشان در مورد اقدامات برجسته‌اش سؤال کردند، تفسیر قرآن و پایان جنگ تحمیلی را دو کار مهم برشمرد.
وی با اشاره به اینکه تفسیر قرآن توسط آیت‌الله هاشمی ریشه در دوران زندان ایشان داشت، اظهار کرد: زمینه فکری ایشان به گونه‌ای متفاوت بود که تفسیر موضوعی قرآن از آن درآمد.
فرزند آیت‌الله هاشمی با پرداختن به اینکه کار تفسیر قرآن را آیت‌الله هاشمی در زندان از 25 جزئی که حفظ بودند آغاز کرد، بیان کرد: مجموعه 22 جلدی و یادداشت‌ها حاصل کاری است که شرایط سخت زندان را از تهدید به فرصت تبدیل کردند.
وی یادآور شد: ۲۴ سال طول کشید که اولین جلد فرهنگ قرآن استخراج شد و نگارش تفسیر راهنما نیز 17 سال به طول انجامید و توجه به تفکر جمعی پژوهشگران و محققان حوزه علمیه از ویژگی‌های بارزی است که آیت‌الله هاشمی به آن تأکید داشت.
کوتاهی قابل قبول نیست
در ادامه این همایش حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی، اظهار کرد: تمدن اسلامی افتخارات زیادی دارد، اما متأسفانه انحرافی از قرآن اتفاق افتاد و دینی که با تکریم قلم شروع می‌شد، یادداشت‌های کمی از دوران پیامبر(ص) به یادگار مانده چرا که پیغمبر اکرم حداقل ۸۰۰ خطبه نماز جمعه داشته اما ما حتی به اندازه 8 خطبه کامل هم در اختیار نداریم.
وی با پرداختن به اینکه قرآن ما را از خطر نجات داده است، تصریح کرد: پیغمبر(ص) گفته قوم من قرآن را مهجور قرار دادند که این جمله جای تفسیر دارد. اگر جامعه اسلامی قرآن را امروز هم سرلوحه خود قرار دهد برکات زیادی حاصل می‌شود.
رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی با بیان اینکه در تمام تحولات و تغییرها قرآن برای اشخاص مختلف حرفه‌های جدیدی دارد، یادآور شد: حضرت علی(ع) فرموده که اگر بر سر مائده قرآن نشستید باید چیزی به شما اضافه و چیزی از شما کم شده باشد یعنی به فضیلت‌ها اضافه شود و از بدی‌ها دوری کنید.
این مسئول آشتی حوزه علمیه قم با قرآن را از برکات تقسیر قرآن هاشمی خواند و گفت: کوتاهی ما به قرآن قابل اغماض نیست و قرآن اقیانوسی است که یک نسل هم نمی‌تواند در آن تغییری ایجاد کند.
معادیخواه به ادبیات ویژه و متفاوت قرآن پرداخت و گفت: پیچیدگی معراج را در سوره نجم می‌بینید و سوره‌ای دیگر کاملاً اقتصادی است و آیت‌الله هاشمی پایه تفسیر قرآن را در یک فضای گفتمانی گذاشته است.
قرآن میان ما اما در زندگی ما نیست
حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی ایازی، مدرس حوزه علمیه قم، اظهار کرد: قرآن از هنگامی که نازل شد مورد توجه مسلمانان قرار گرفت و سرمنشأ همه دانش‌هاست و حتی خط حجازی که از خط سریانی گرفته شده ریشه در قرآن دارد.
وی با ذکر تأثیر عمیق قرآن در جامعه بیان کرد: دانه‌های علوم اسلامی در دل قرآن نهفته است و نهضت‌های بزرگی را ایجاد کرده و علوم مختلفی را به وجود آورده است.
پژوهشگر قرآنی و مدرس حوزه علمیه قم تصریح کرد: اکنون قرآن در میان ما هست اما در زندگی ما نیست، در حالی که اگر به آموزه‌های قرآن عمل شود خیلی از مشکلات برطرف می‌شود.
وی با ذکر اینکه تفسیر قرآن در قرن 14 هجری بسیار فراتر از 13 قرن گذشته آن است، اظهار کرد: پس از انقلاب می‌توانیم بگوییم شاهد تفاسیر بدیعی هستیم و «تفسیر راهنما» نقطه عطف و تحولی در نگرش به تفسیر است.
وی با پرداختن به اینکه پایه‌گذار تفسیر عقلی علامه طباطبایی با تفسیر المیزان است، ادامه داد: قرآن باید در حیات جامعه ما تأثیر بگذارد و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، ضمن توجه به این نکته مهم، با کمبود امکانات نکات آیات قرآن را استخراج کرد.
ایازی هاشمی را فردی خواند که در عالم سیاست و دینداری شخصیتی عقلانی داشت و افزود: در مباحث حوزه تفسیر قرآن هم این نگاه عقلانی به چشم می‌خورد. اگر بخواهیم به جامعه در حال رشد و پیشرفت برسیم خود مردم جامعه باید برای آن تلاش کنند و با شعار نمی‌توان به آن رسید.
وی ایجاد تحول را نکته‌ای اساسی در نگاه عقلانی آیت‌الله هاشمی دانست و گفت: مسبب انحطاط و عقب‌ماندگی خودمان هستیم و اگر برای اصلاح و تحول و جلوگیری از ایجاد فضای تخاصم و درگیری تلاش نکنیم دچار عقب‌ماندگی می‌شویم و اصلاح را باید از درون خود خانواده خود و جامعه آغاز کنیم.
این پژوهشگر تصریح کرد: بعد اجتماعی تفسیر راهنما در باب مفاهیم اجتماعی کولاک کرده است. امروز بخشی از خشونت‌ها، ناامنی‌ها و آسیب‌های اجتماعی، زاییده فقر، بیکاری و مشکلات اقتصادی است. شخصیت هاشمی دور از افراط و تفریط بود و متناسب با شرایط زمان موضع‌گیری می‌کرد.
جامعیت «تفسیر راهنما»
در ادامه این همایش حجت‌الاسلام علی یونسی، وزیر سابق اطلاعات، اظهار کرد: تفسیر راهنما را آیت‌الله هاشمی در کمیته مشترک و شکنجه‌گاه‌های ساواک به رشته تحریر درآمده و موزه عبرت به خوبی توانسته مظالم زمان شاه و استقامت بزرگان انقلاب را به تصویر بکشد.
وی با بیان اینکه پیش از انقلاب، نبود روح قرآن در جامعه مشکلاتی را به وجود آورده بود، تصریح کرد: راه حلی که در ایران برای خروج از این بحران دیده شد انقلاب اسلامی و راه بازگشت قرآن است و هیچ کس بهتر از آیت‌الله هاشمی به آن عمل نکرد.
یونسی با اشاره به اینکه همه تفاسیر در مرجعیت و کامل بودن مانند تفسیر راهنما نیست، بیان کرد: برای معارف اسلام و هر نوع تحقیقی به حد لازم بحث شده است. در این تفسیر هاشمی خود را تفسیر کرده چرا چیزی که می‌تواند برای مفسران و دانشمندان آینه باشد و آن‌ها را نشان دهد آثار به جای مانده از آن‌هاست.
وی اظهار کرد: ایران ما نیاز به شخصیت‌هایی کامل و جامع دارد که گرفتار توهم خودبینی و مبتلا به باند و حزب نباشد و فقط منافع مردم و ملت را ببیند. در سرنوشت جهان اسلام شخصیت هاشمی بار دیگر طلوع خواهد کرد و همه به او رجوع می‌کنند. نیاز آینده ایران به شخصیت هاشمی از زمان جنگ و انقلاب و سازندگی بیشتر است.
یونسی با اشاره به اینکه در جمهوری اسلامی رجوع به قرآن شده، یادآور شد: ما صدای قرآن را می‌شنویم و سیمای قرآن را حس می‌کنیم و حس معنویت در جانبه موج می‌زند و هزاران نفر حافظ قرآن داریم و این از برکات انقلاب است اما کافی نیست.
وی ادامه داد: جامعه هرگاه شفای خود را در قرآن دید، این کتاب الهی حتماً ما را هدایت می‌کند و هنوز آن طور که شایسته است، روح قرآن بر جامعه ما حاکم نیست و پیام قرآن بر دل‌های ما نفوذ نکرده است.
انتهای پیام
مطالب مرتبط
