از نقد مطالب منتسب به دین تا بررسی کهن‌ترین نسخه‌های قرآن
گروه ادب ــ کتاب «اسناد و منابع ادیان و مکاتب در ترازوی نقد اجمالی» به نقد و بررسی مطالبی که به ادیان گوناگون از زرتشت تا اسلام نسبت داده شده تا کهن‌ترین نسخه‌ها از کتاب‌های مقدس ادیان همچون قرآن کریم پرداخته است.
به گزارش خبرنگار ایکنا، «اسناد و منابع ادیان و مکاتب در ترازوی نقد اجمالی» کتابی است که به قلم سینا صابری به رشته تحریر درآمده و انتشارات «قلم‌آذین رضا» آن را با شمارگان هزار نسخه و بهای ۱۱ هزار تومان روانه بازار نشر کرده است.
این اثر به عناوینی همچون «متون منتسب به اله در دایره نقد تاریخی و نقد منبع»، «خطا و کاستی‌های ناقلان و راویان تاریخی»، «ترتیب حصول اطمینان در شیوه‌های انتقال منابع تاریخی»، «زرتشت»، «آئین و مکاتب هندی»، «عهد عتیق و یهودیت»، «انجیل و مسیحیت» و «قرآن و پیامبر» پرداخته است.
در مقدمه کتاب آمده است؛ در بررسی چگونگی تفکرات گوناگون یکی از اساسی‌ترین موضوعاتی که می‌بایست مدنظر داشت، بحث از منشاء و منبع پیدایش آن تفکر است به این عبارت که هرگاه موضوعی از جانب فرد یا گروهی صادر و بیان می‌شود در ابتدا باید به ادله ایشان بر صحت گفتار‌های آن‌ها مراجعه کرد تا با بررسی آن منبع و تفکر نخستین، به سایر جوانب بحث، اطلاع حاصل شود. البته این در صورتی است که آن سخن و کلام، ریشه در منابع گذشتگان داشته باشد، وگرنه اگر کلام و نظری، بدواً به صورت نظریه جدید بیان شود و سبقه تاریخی در آن وجود نداشته باشد، نیازی به بررسی سیر تاریخی در کلام گذشتگان نیست.
از این رو در صورت وجود سیر تاریخی می‌بایست به آن رجوع کرد و هر چه این سیر را بتوان به دوران اولیه و آغازین پیدایش آن تفکر، نزدیک کرد، قطعاً از صحت بیشتری در انتساب آن موضوع به اشخاص صادر شده از ایشان برخوردار خواهد بود.
اما به راستی اولین قدمی که در روزگار ما می‌توان برای تشخیص این موضوع که کدام کلام به صحت و حقیقت نزدیکتر بوده، چیست؟ ً به ویژه در جایی که بحث بر سر ادیان باشد و نه مکاتب؛ چرا که ادیان، همواره وسعت علمی و عملی بیشتری نسبت به مکاتب برخواسته از سایر نظر‌ها بوده‌اند و در نتیجه این امر بر اهمیت آن‌ها خواهد افزود.
پاسخ سؤال به قطع و یقین به روشن شدن اصل وجود آن منبع بازخواهد گشت، یعنی هنگامی که موضوعی طرح می‌شود می‌بایست، به سراغ آن رفته تا ببینیم آیا در واقع چنین موضوعی در خارج به وقوع پیوسته یا خیر؟ چرا که بسیاری از نظراتی که در محافل عامه و حتی علمی و آکادمیک طرح و بررسی شده، فاقد پشتوانه سندی است و پس از بررسی اصل وقوع و وجود آن سند است که می‌توان به سایر مباحث مرتبط با آن از قبیل ساختار محتوایی پرداخت.
موضوع این نوشتار همان چیزی است که امروزه بسیاری از افراد بدون توجه به چگونگی آن و اثبات این امر به دعوا‌های بی‌حد و حصر روی می‌آورند و بر طبل صحت تفکرات خویش می‌نوازند و فرقه‌ها و مذاهب و مکاتب بی‌شمار با مجامع آکادمیک و یا سنتی بسیار فراوانی را به وجود آورده‌اند، بدون اینکه اصل و اساس تفکرات خود یعنی همین حلقه نخست را بتوانند ثابت کنند. البته این مرحله تازه شروع کار است و پس از آن حلقه‌های بعدی به وجود می‌آید که می‌بایست تا انتها به درستی در کنار هم چیده شوند و این نیاز به تخصص، مطالعه و تحقیق بدون وقفه دارد تا به حلقه و حقه مبدل نشود؛ بنابراین اولین قدمی که می‌بایست در راستای تفکرات این چنینی برداشته شود، یافتن اولین حلقه از زنجیره است که در صورت فقدان آن دیگر جایی برای دفاع و پذیرش تصورات و داستان‌های خیالی برگرفته از اذهان افراد باقی نخواهد ماند؛ درست همانند انسانی که می‌خواهد از درخت تنومند و بلندقامتی بالا رود تا به شاخه نهایی آن دست یابد. حال اگر آن فرد بتواند بر روی شاخه‌های پایین و زیرین آن قرار بگیرد، می‌تواند به مرحله بعد پیش رود تا به اواسط راه رسیده و پس از آن نیز کوشش کند تا به آخرین شاخه راه یابد. اگر شاخه‌های زیرین را قطع شده بیابید راهی به صورت عادی برای رسیدن به شاخه نهایی نخواهد بود.
در بخشی با عنوان «قرآن و پیامبر» می‌خوانیم؛ سال دقیق ولادت پیامبر اسلام مشخص نیست و تنها برخی همچون ابن هشام، ولادت او را در عام‌الفیل نوشته‌اند که آن نیز دقیقاً مشخص نشده در چه سالی بوده است، اما به جهت اینکه تاریخ‌نویسان، وفات پیامبر اسلام (ص) را در سال ۶۳۲ میلادی (۱۱ هجری) نگاشته‌اند و طول عمر ایشان ۶۳ سال بوده می‌تواند تولد پیامبر را حدود ۵۶۹ میلادی بیان کرد و زمان بعثت نیز در سن چهل سالگی بوده که حدود سال ۵۰۹ میلادی به دست خواهد آمد. از این رو آغاز پیدایش قرآن را می‌بایست از حدود سال‌های ۵۰۹ میلادی به بعد دانست. هر چند در این میان تا سال‌های گذشته که متونی از قرآن کشف شد، تصور عمومی بر آن بود که یادداشت‌های موجود (روایات) تاریخی دال بر عدمنگارش مصاحف در زمان پیغمبر اسلام داشته، اما با پیدا شدن این مصاحف، جنبه دیگری از روایات و نظرات، تقویت شد که دلالت بر امکان وقوع نگارش قرآن در زمان حضور پیامبر اسلام دارد.
به لطف روش‌های علمی مدرن، قرآن خطی که دانشگاه بیرمنگام از آن نگهداری می‌کند به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های قرآن معرفی شده است. براساس نتایج تحلیل رادیو کربن، با ۹۵.۴ درصد دقت، قدمت کاغذ پوستی که متن بر آن نگاشته شده است، به دوره بین سال‌های ۵۶۸ و ۶۴۵ پس از میلاد بازمی‌گردد.
این آزمون در آزمایشگاهی در دانشگاه آکسفورد انجام شد. براساس نتایج به دست آمده، برگه‌های کتاب به زمانی نزدیک به زمان حضرت محمد (ص)، که تصور می‌شود بین سال‌های ۵۷۰ و ۶۳۲ پس از میلاد می‌زیسته است، تعلق دارند. به عقیده پژوهشگران این قرآن خطی یکی از اولین شواهد نوشتاری کتاب مقدس اسلام است که تا امروز به جا مانده است. به همین دلیل قرآن خطی بیرمنگام از نظر میراث مسلمانان و مطالعه اسلام اهمیتی جهانی یافته است.
انتهای پیام
