توسعه نفوذ منطقه‌ای و برقراری روابط استراتژیک با برخی کشورها؛ برآیند حرکت چهل‌ساله سیاست خارجی

انقلاب اسلامی در آستانه چهل‌سالگی قرار دارد و این فرصت مناسبی است تا مسیر این حرکت چهل ساله به مثابه یک حرکت تکاملی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و ... و با شاخص‌های مختلف واکاوی شود.

یکی از حوزه‌های بسیار تأثیرپذیر از انقلاب اسلامی، سیاست خارجی بوده است که در چهل سال گذشته با انتقال پیام‌های‌ انقلاب اسلامی به کشورهای منطقه، بر هم زدن معادلات نظام سلطه، حضور فعال در صحنه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و توسعه گستره نفوذ خود در منطقه و جهان اسلام وجه تمایز خود را با سیاست خارجی سیار کشورها به منصه ظهور گذاشته است.

روند سیاست خارجی در چهل سال اخیر مثبت و اثرگذار بوده است

مجتبی امانی، رئیس سابق دفتر حافظ منافع ایران در مصر و کارشناس مسائل غرب آسیا، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره تأثیر انقلاب اسلامی بر سیاست خارجی کشور و نسبت سیاست خارجی با آرمان‌های انقلاب در طول این چهل سال گفت: وزارت امور خارجه براساس قانون اساسی مجری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است و این سیاست خارجی در شورای عالی امنیت ملی معین می‌شود که تصمیم‌گیرندگان اصلی در آنجا به ترسیم سیاست خارجی کشور می‌پردازند.

وی ادامه داد: طی چهل سال اخیر سیاست خارجی کشور روندی مثبت و تأثیرگذار در تحقق اهداف جمهوری اسلامی ایران داشته است. گرچه در زمان بعضی از دولت‌ها این روند با کندی یا افول مواجه بوده و در برخی دولت‌ها با شتاب بیشتری حرکت کرده، اما برآیند این حرکت نشان می‌دهد مؤلفه‌های مثبت در سیاست خارجی و اهداف انقلاب، حضرت امام(ره)، مقام معظم رهبری و قانون اساسی تا حد زیادی تحقق یافته گرچه برخی نقصان‌ها نیز وجود داشته است.

امانی اظهار کرد: برآیند سیاست خارجی طی چهل ساله اخیر نمایانگر افزایش قدرت کشور، توسعه نفوذ ایران در منطقه، بهبود روابط با بسیاری از کشورها و برقراری روابط استراتژیک با برخی کشورهای منطقه است. به موازات این پیشرفت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تلاش دشمنان برای متوقف کردن ایران و جلوگیری از نفوذ منطقه‌ای آن شدت بیشتری هم یافته است، اما روند ده سال گذشته و به ویژه پس از سقوط چندین حکومت وابسته به آمریکا در جهان عرب، حاکی از تشدید فشارهای خارجی بر ایران از یک‌سو و تأکید بیشتر مسئولان نظام برای فعال‌تر شدن حوزه دیپلماسی به ویژه در مسائل منطقه‌ای است.

کنار گذاشتن تردیدها، عامل اصلی موفقیت‌ها در سیاست خارجی

رئیس سابق دفتر حافظ منافع ایران در مصر یادآور شد: البته در برخی از دولت‌ها به دلیل تلقی نادرست از سیاست خارجی، راه و روشی در پیش گرفته شد که تا حد زیادی باعث کند شدن این روند شد. تاریخ چهل ساله انقلاب اسلامی نشان می‌دهد هرگاه در نیل به اهداف خودمان دچار تردید شدیم یا سعی کردیم این اهداف را با موازین مورد پذیرش غربی‌ها محقق کنیم جز تشدید دشمنی‌ها با انقلاب و نظام نتیجه‌ای نگرفتیم و بالعکس هرگاه برای تحقق اهداف مصمم وارد میدان شدیم به عقب‌نشینی دشمنان منجر شده است. به نظر من آنچه باعث تحقق بیشتر اهداف در سیاست خارجی می‌شود این است که تردیدها درباره وظایف قانونی مسئولان سیاست خارجی در حوزه تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و اجرا کنار گذاشته شود.

امروز حذف جمهوری اسلامی ایران از معادلات منطقه‌ای ممکن نیست

امانی درباره نقش سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در غیرقابل حذف بودن ایران از معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی از سوی قدرت‌های بزرگ گفت: اگرچه در ابتدای انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران از سوی دشمنان نادانی چون صدام با حمایت‌های قدرت‌های بیگانه مورد حمله قرار گرفت، اما ادامه جنگ نشان داد که این لقمه بزرگی برای صدام بوده است.

این کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران امروز به حدی از توانمندی دفاعی و دیپلماسی دست یافته که نه تنها هیچ راه حل نظامی و امنیتی برای تضعیف و برخورد با آن وجود ندارد، بلکه اساساً حل بحرا‌ن‌های منطقه‌ای بدون در نظر گرفتن ایران امکان‌پذیر نیست که نمونه مسئله سوریه و عراق پس از حمله داعش است.

وی اظهار کرد: تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی نیز که امروزه از سوی دشمنان علیه ایران به کار گرفته می‌شود. اگر با تکیه بر منابع داخلی و بدون داشتن هرگونه امید به کمک‌های کشورهایی که خودشان مسبب اعمال این تحریم‌ها بوده‌اند مواجه شود، قطعاً به شکست دشمنان در این حوزه هم منجر خواهد شد. لذا توجه به منابع داخلی و تکیه بر توانایی‌های مردم ایران، می‌تواند این فشارها را به حداقل برساند و یکی از الزامات آن تغییر نگاه از بیرون به درون است.

گفت‌وگو از مهدی مخبری

انتهای پیام