شیوانبودن فرم برگرفته از مبانی دینی؛ چالش سینمای دینی امروز
گروه فعالیت‌های قرآنی ـ استاد دانشکده صداوسیما گفت: یکی از چالش‌های پیش‌روی سینمای انقلاب اسلامی، غیر سلیس بودن مباحث فرمی فیلم و سینما در موضوعات دینی است؛ لذا جهت ارائه، زبانی رسا و فرمی شیوا برگرفته از مبانی دینی لازم است.
به گزارش ایکنا از قم، به نقل از روابط عمومی مدرسه اسلامی هنر، اصغر فهیمی‌فر، استادیار دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس در نشست «اخلاق به مثابۀ فرم در فیلم‌نامه» در مدرسه اسلامی هنر گفت: از آن جا که تعقل پایه هر فعل انسانی است، هنر هیچگاه نمی‌تواند خود را از عقل جدا کند و بر همین اساس هنرباید معطوف به رسالتی اخلاقی و اجتماعی باشد.
وی با بیان اینکه تصور فیلم بدون در نظر گرفتن مسائل اخلاقی امکان‌ناپذیر است و سینما ذاتا یک مدیوم اخلاقی است اظهارکرد: اثر هنری واجد نوعی احساس است و اخلاقیات رابطۀ تنگاتنگی با احساس دارد. اخلاق در کنه فرم فیلم وجود دارد و آگاهانه یا ناآگاهانه واجد نظام اخلاقی است، بنابراین اگر فیلم در خدمت فضائل اخلاقی نباشد قطعاً در خدمت ضد اخلاق است.
فهیمی فر بیان کرد: فیلم اخلاقی فیلمی است که منافی و مغایر با فطرت انسانی نباشد و فضایل اخلاقی در آن نهفته باشد. انسان به صورت شهودی این ارزش‌ها را درک می‌کند. بدین ترتیب چون مخاطب با قوۀ شهودی خود با جهان داستان مواجه می‌شود، انتظار دارد داستان و فیلم هم در یک منظومۀ ارزش‌گذاریِ شهودی به نمایش در آید. در ضد ارزش‌ترین فیلم‌ها نیز یک نظام اخلاقی مشاهده می‌شود، اما مسئله اینجاست که این مسائل اخلاقی به گونه‌ای عرضه می‌شوند که تبدیل به ضداخلاق خواهند شد. پس نکتۀ مهم چگونگی بیان مسائل اخلاقی است نه حضور مسائل اخلاقی.
نسبت جذابیت فیلم و اخلاق
نویسنده کتاب بیان تصویری دین در رسانه، در ادامه به تبیین نسبت جذابیت فیلم و اخلاق پرداخت و ادامه داد: سینما در غرب در بستری از اقتضائات سرمایه‌داری رشد کرده است و فیلم به مثابۀ نوعی کالا تلقی می‌شود اما ما باید با اتکا به مبانی ارزشی خود تصرفی در این ابزار ایجاد کنیم تا صورت متفاوتی از زیباشناسی را تولید کنیم. در این مرحله این پرسش مطرح می‌شود که نسبت اخلاقیات با جذابیت چیست؟ فیلم نمی‌تواند از جذابیت تهی باشد اما نکته مهم این است که این جذابیت‌ها نباید منافی ارزش‌های اخلاقی باشد.
وی با بیان اینکه جذابیت‌های فیلم نباید بر نقاط ضعف روحی مخاطب استوار باشد گفت: اگر جذابیت تبدیل به هدف فیلم شود خطرناک خواهد بود؛ جذابیت باید ابزاری برای نیل به اخلاقیات باشد.
محدودیت‌های سینمای انقلاب در طرح مسائل اخلاقی
استاد دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس در انتهای بحث خود به بررسی آسیب‌ها و چالش‌های سینمای انقلاب اسلامی در طرح مسائل اخلاقی پرداخت و افزود: از جمله نقاطی که می‌توان براساس آن یک سینمای ایرانی و اسلامی بنا کرد، ایجاد درکی عمیق از قراردادهای زیباشناختی است.
فهیمی فر ادامه داد: مخاطب، جهان داستانی را درک می‌کند و اقتضائات، منطق و قراردادهای آن را می‌پذیرد. این پذیرش قرارداد، نقطه‌ای است که جای کار فراوان دارد که متأسفانه مغفول مانده است.
فهیمی‌فر چالش دیگر پیش روی سینمای انقلاب اسلامی را متصلب و غیر سلیس بودن مباحث فرمیِ فیلم و سینما در موضوعات دینی در ایران بیان کرد و گفت: جهت ارائه زبانی رسا و فرمی شیوا برگرفته از مبانی دینی لازم است برخی علمای دینی بر این مسائل تمرکز کنند و پاسخ‌های نوینی برای حل مسائل مطروحه کشف کنند. علومی مانند فقه، تفسیر و حتی کلام، ظرفیت‌های زیادی برای این گره‌گشایی‌ها دارند. اگر به این مسائل پرداخته نشود، نباید انتظار داشت که مکتب هنری انقلاب اسلامی شکل بگیرد.
انتهای پیام
