سبک زندگی سالم/۲
بیش از اندازه آب نخورید/ ریزه‌خواری ممنوع
گروه اجتماعی ــ عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان ضمن بیان توصیه‌های دینی و قرآنی در تغذیه مردم، به مصرف نکردن بیش از اندازه آب و پرهیز از ریزه‌خواری تا حد امکان تأکید کرد.
غذا علاوه بر اینکه نیاز بدن محسوب می‌شود اما نوع و چگونگی مصرف آن نقش اساسی در سلامت انسان ایفا می‌کند. سعید زکوی، عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در گفتوگو با ایکنا زنجان، ضمن اشاره به اینکه مردم آگاهی درستی از آنچه مورد نیاز بدن است ندارند، به تشریح برخی از نکات تغذیه‌ای که در قرآن در روایات به آنها اشاره شده پرداخت. در بخش نخست این گفتوگو در مورد نمک، نوع مصرف و تأثیرات آن در بدن صحبت شد و در بخش دوم مواردی از قبیل گوشت‌های مورد نیاز بدن، عادات تغذیه و خواب و تأثیر فست‌فودها در بدن مطرح می‌شود.
توصیه‌های قرآنی برای مصرف گوشت
ایکنا: برخی از مردم از مصرف گوشت خودداری می‌کنند و تنها به مصرف مواد گیاهی می‌پردازند، در این صورت سلامت آنها تحت تأثیر قرار می‌گیرد؟
پاسخ: مردم در انتخاب نوع تغذیه خود دچار چندگانگی شده اند؛ برخی، مردم را از خوردن گوشت منع می‌کنند در حالی که در قرآن آیهای وجود دارد که پرنده‌ایی به نام «من و سلوی» بر قوم موسی نازل شد که بنی اسرائیل اعتراض می‌کنند که «ما این غذا را نمی‌خواهیم و پس پروردگارت را بخوان تا از آنچه(به طور طبیعی از)زمین می‌رویاند، از سبزی و خیار و سیر و عدس و پیازش، برای ما برویاند.»
در قرآن از گوشت پرنده، گاو، گوسفند و ماهی یاد شده و در جایی ذکر شده که بعضی از حیوانات برای سوارکاری و بعضی برای خوردن استفاده می‌کنید، در حالی که برخی اظهارنظرهایی می‌کنند که با خود قرآن در تضاد است. در مورد شیر هم آیهای وجود دارد که «از درون شکم آنها، از ميان غذاهای هضم شده و خون، شير خالص و گوارا به شما می‌‌نوشانيم.»
در قرآن جایی ذکر شده که حضرت ابراهیم(ع) برای مهمانان خود گوساله کباب شده آوردند. یا ماهی که در سفر حضرت موسی(ع) و همراه او به عنوان غذا یاد شده است. این موارد و موارد بسیار دیگر، نشان می‌دهد که خوردن گوشت حیواناتی مانند گوسفند، گاو و ماهی در قرآن تایید شده است. اگر انسان از غذاهای مورد نیاز بدن به اندازه لازم و با پرهیز از افراط و تفریط استفاده نکند، مواد ضروری بدن تامین نمی‌شوند و شخص در معرض امراض مختلف و اختلالات رشد و نارسایی‌های مختلف قرار می‌گیرد. به عنوان مثال بخشی از آهن مورد نیاز بدن که آهن هِم (heme) ) نامیده می‌شود، در گوشت به فراوانی یافت می‌شود و به راحتی با مصرف گوشت گاو، گوسفند و مرغ تامین می‌شود.
بیش از حد آب نخورید
ایکنا: ماه رمضان فرصتی برای اصلاح سبک زندگی افراد است، اما تجمل‌گرایی و ناآگاهی مانع این امر شده، اشاره‌ای به عادت‌های اشتباه تغذیه‌ای مردم در زمان روزه گرفتن می‌فرمایید؟
پاسخ: برای مسلمانان یک ماه به ماه رمضان اختصاص دارد یعنی حدود 30 روز از زندگی مردم درگیر آن می‌شود، بدون اینکه اطلاعات کافی در ارتباط با بهداشت غذایی این ماه مهم را داشته باشند و در نتیجه روزه هم می‌تواند ضامن سلامتی انسان باشد و هم در صورت رعایت نکردن بهداشت خوردن، آشامیدن و خواب و بیداری و تبعیت از عادات غلط غذایی می‌تواند عامل بروز یا تشدید بیماری بیماریهای مختلف شود.
تغذیه اغلب مردم در این ماه اشتباه است. اکثر مردم در این ماه شیرینی بسیار زیادی مصرف می‌کنند. شیرینی علاوه بر خطر ایجاد دیابت، بیماریهای قلبی- عروقی، پوکی استخوان و چاقی یکی از مهمترین عوامل ضعف سیستم ایمنی بدن است را به همراه دارد. جذب قند با جذب ویتامین ث رقابت می‌کند و مقادیر کم قند نیز مانع از جذب موثر ویتامین c می‌شود، ویتامینی که در کنار سایر ویتامین‌ها و مخصوصا ویتامین D از مهمترین نیازهای سیستم ایمنی بدن است.
ترکیب غذایی مردم در این ماه به قدری بد می‌شود که بعد از ماه رمضان شاهد بیماریهای گوناگون می‌شویم. اکثر عادات خواب و بیداری در ماه رمضان اشتباه است، خیلی از مردم غذای مفصل می‌خورند تا نیمه‌های شب مشغول خوردن هستند و تا نزدیکی ظهر و حتی بیشتر از آن می‌خوابند و این عادات غلط به معده، کبد و کلیه فشار زیادی وارد می‌کند.
باید حتی به حجم غذا و آبی که می‌خوریم توجه کنیم. بعضی تاکید می‌کنند که تا جایی که می‌توانید در روز آب بخورید در حالی که این موضوع به کلیه و معده فشار وارد می‌کند.
آشپزها می‌دانند که وقتی غذا در حال پختن است نمی‌توان به آن آب سرد اضافه کرد. به‌طور مشابه، بدن در مدت ۶ ساعت غذا را هضم می‌کند که اضافه کردن آب و مخصوصا حجم زیادی آن منجر به هضم ناقص غذا می‌شود. رقیق شدن شیره معده، سرد شدن مکرر معده و ممانعت از هضم آنزیمی و میکربی غذا، افزایش حجم معده و خروج غذای هضم نشده از معده از جمله مضرات خوردن آب بعد از غذاست.
توصیه‌های دینی و علمی در مورد خوابیدن
ایکنا: در صحبت‌های خود به خوابیدن نادرست در ماه رمضان اشاره کردید، توصیه‌های دینی و علمی در مورد خوابیدن چیست؟
پاسخ: بسیاری از سکته‌ها در طول شب اتفاق می‌افتد که مربوط به غلط خوابیدن است. تنفس صحیح و گردش مناسب خون در بدن نیازمند خوابیدن صحیح است. در مورد خواب و بیداری هم در قرآن توصیه‌هایی وجود دارد که در سوره سجده اشاره شده است که «پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می‌شود یاپهلو از بستر خواب تهی می‌کنند ». بهترین روش خوابیدن، خوابیدن به پهلو است که هنگام برخاستن نیز همین روش مناسب است.
ضمنا در محل خوابیدن باید هوا به نحو مناسبی تهویه شود. کمبود اکسیژن خود از عوامل بروز بیماریهای قلبی است، چون در شرایط اکسیژن کم، علاوه بر مضرات بسیار دیگر و از جمله متابولیسم ناقص و جایگزین شدن بخشی از تنفس و سوخت و ساز هوازی به تنفس غیرهوازی، قلب باید خون بیشتری را به بافت‌ها برساند تا اکسیژن مورد نیاز را تامین کند که این مورد فشار زیادی را به قلب وارد می‌کند.
ایکنا: در صحبت‌های خود به خوابیدن نادرست در ماه رمضان اشاره کردید، توصیه‌های دینی و علمی در مورد خوابیدن چیست؟
پاسخ: بسیاری از سکته‌ها در طول شب اتفاق می‌افتد که مربوط به غلط خوابیدن است. تنفس صحیح و گردش مناسب خون در بدن نیازمند خوابیدن صحیح است. در مورد خواب و بیداری هم در قرآن توصیه‌هایی وجود دارد که در سوره سجده اشاره شده است که «پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می‌شود یاپهلو از بستر خواب تهی می‌کنند ». بهترین روش خوابیدن، خوابیدن به پهلو است که هنگام برخاستن نیز همین روش مناسب است.
ضمنا در محل خوابیدن باید هوا به نحو مناسبی تهویه شود. کمبود اکسیژن خود از عوامل بروز بیماریهای قلبی است، چون در شرایط اکسیژن کم، علاوه بر مضرات بسیار دیگر و از جمله متابولیسم ناقص و جایگزین شدن بخشی از تنفس و سوخت و ساز هوازی به تنفس غیرهوازی، قلب باید خون بیشتری را به بافت‌ها برساند تا اکسیژن مورد نیاز را تامین کند که این مورد فشار زیادی را به قلب وارد می‌کند.
ریزه‌خواری ممنوع
ایکنا: خوردن میان‌وعده برای بدن نیاز است یا خیر؟
پاسخ: برخی از مردم وعده صبحانه، ناهار و شام را به درستی نمی‌خورند و به جای آن ریزه‌خواری می‌کنند که ریزه خواری با توصیه‌های دینی تطابق ندارد. به بعضی از گروه ها مثلاً کسانی که دچار زخم معده هستند یا کودکانی که فعالیت بیشتری دارند توصیه به خوردن میان وعده می‌شود اما همین موضوع نیز نیاز به آموزش دارد.
غذا در مدت ۶ ساعت در بدن هضم می‌شود که ۳۰ تا ۴۵ دقیقه نخست مخصوص هضم کربوهیدرات‌ها است و در این فاصله اسید معده ترشح نمی‌شود و بعد از این زمان معده شروع به ترشح اسید می‌کند.
غذاهایی که می‌خوریم مخلوطی از کربوهیدرات، پروتئین و چربی است. وقتی اسید ترشح شود، کربوهیدرات‌ها در غیاب آمیلاز مناسب برای فعالیت در محیط اسیدی (آمیلاز با منبع گیاهی)، هضم نمی‌شوند و به همین دلیل به عنوان مثال خوردن میان وعده یکی دو ساعت بعد از صبحانه، غذایی وارد معده می‌شود که معده آن را هضم نمی‌کند و به همین دلیل خیلی از بچه‌ها معده ناآرام و دستگاه گوارش ناسالمی دارند.
خوردن سبزیجات همراه غذا یا میان وعده کمک می‌کند که نشاسته در هر موقع هضم شود. به طور کلی مردم اگر وعده‌های غذایی را جدی بگیرند و بین غذا چیزی مصرف نکنند بهتر است، اما اگر میان‌وعده استفاده می‌کنند چیزی بخورند که با بقیه غذاها تداخل نداشته باشد یا حتما همراه با سبزیجات مختلف باشد.
رفتار بدن با فست‌فودها
ایکنا: مصرف فست‌فودها چه تأثیری روی بدن دارد؟
پاسخ: قدیمی‌ها عادت به خوردن سبزیجات، پیاز، خیار، گوجه و سیر همراه غذا داشتند که برخی از آنها از غذای مردم امروز حذف شده در حالی که بسیاری از سبزیجات املاح و آنزیم‌های مفیدی برای بدن دارد و فیبر موجود در آنها برای بدن ضروری است. ۵۰ درصد مواد غذایی که در روز مصرف می‌کنیم باید خام باشد در حالی که بیشتر غذاهای مردم پخته است و در مورد مصرف فست‌فودها هم باید بگویم، بدن آنها را به عنوان یک سم خارجی می‌شناسد و در شرایطی قرار می‌گیرد که سیستم ایمنی بدن معطوف به دستگاه گوارش می‌شود.
مردم باید هم غذایی که می‌خورند و هم زمان آن را رعایت و توجه کنند مقدار زیاد هیچ غذایی برای بدن مفید نیست. حتی آب و اکسیژن زیاد هم برای بدن مشکل‌ساز می‌شود. وقتی انسان در محیطی تنفس می‌کند که اکسیژن آن عادی یا کم است، بدن تلاش می‌کند که خون زیادی به بافت‌ها برساند که کمبود اکسیژن را جبران کند؛ یعنی مویرگ‌ها و رگ‌هایی که به سمت مغز هستند، منبسط می‌شوند تا اکسیژن بیشتری را برسانند و این کار باعث می‌شود که برخی از گرفتگی رگ‌ها و مویرگ‌ها به همین دلیل از بین برود. بنابراین، اگر میزان اکسیژن هوا از مقدار استاندارد (حدود 21 درصد حجمی) بیشتر شود نیز برای فشار خون و عملکرد قلب مناسب نیست. تنها در شرایط خاصی که مثلا شخص با گاز کربن مونوکسید مسموم شده است، به‌طور موقت اکسیژن را با غلظت بالا استفاده می‌کنند. در مورد آب نیز، خوردن آب زیاد علاوه بر مشکلاتی که برای معده و هضم غذا ایجاد می 2کند، فشار زیادی به کلیه‌ها وارد می‌شود. ضمن اینکه ویتامین‌های محلول در آب نیز با سرعت بیشتری دفع می‌شوند. خود رقیق شدن اسید معده و ممانعت از باز شدن دریچه پیلوری هم از عوامل رفلاکس معده است.
گفتوگو از فاطمه تاج‌بخش
انتهای پیام
انتهای پیام
مطالب مرتبط
