«الف لام خمینی»؛ روایتی صادقانه از زمانه بنیانگذار کبیر انقلاب
گروه ادب ــ نشست نقد و بررسی کتاب «الف لام خمینی» نوشته هدایت‌الله بهبودی با حضور نویسنده اثر در کتابخانه عمومی باباطاهر تهران برگزار شد.
به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی تهران، نشست نقد و بررسی کتاب «الف لام خمینی» نوشته هدایت‌الله بهبودی در کتابخانه عمومی باباطاهر تهران با حضور هدایت‌الله بهبودی، نویسنده کتاب، حجت‌الاسلام و المسلمین علی ذوعلم، حبیب‌الله اسماعیلی، از منتقدین اثر و همچنین جمعی از کتابداران، اعضای کتابخانه‌ها، خبرنگاران و اهالی رسانه برگزار شد.
هدایت الله بهبودی نویسنده این کتاب در ابتدای این مراسم گفت: شناخت، مسئله‌ای پایان‌ناپذیر است و هرگز نمی‌توانیم بر این موضوع نقطه پایانی قرار دهیم و هر نسلی حق دارد به گذشته‌اش نگاه کند. ادبیاتی که در سال‌های ۵۷ و ۵۸ با آن مواجه بودیم، امروز به طرز غیر قابل انکاری دگرگون شده و دیگر نمی‌توانیم با آن زبان و ادبیات با مخاطب امروز سخن بگوییم. همانگونه که پیش از این شنیده‌ایم تاریخ ماده‌ای تلخ گوشت است و به سادگی به جامعه و اذهان عمومی راه پیدا نمی‌کند. به این ترتیب می‌توان با در نظر گرفتن زبان و ادبیات جدید و امروزی کتاب‌ها را برای مخاطب خوانا و خواندنی کرد؛ که گمان می‌کنم از این ویژگی در این کتاب استفاده کرده‌ام؛ یعنی علاقه‌مند کردن مخاطب به خواندن کتاب. نکته دیگر اینکه به نظر من عناصر مشروع در حوزه‌های تاریخ و ادبیات می‌تواند از مواد و مصالح یکدیگر استفاده کنند و شخصاً اشکالی نمی‌بینم که بعضی از عناصر ادبیات در روایت و بیان تاریخی مورد استفاده قرار بگیرد.
حجت الاسلام و المسلمین علی ذوعلم نیز در بخش دیگر این نشست اظهار کرد: حضرت امام (قدس سره) چهره‌ای بسیار مؤثر نه تنها در تاریخ معاصر ایران که در جهان اسلام است؛ چرا که در حقیقت بنیانگذار یک حرکت فکری و البته سیاسی و اجتماعی بودند. برای نسل ما که فرصت زیستن در نزدیکی ایشان تا اندازه‌ای فراهم بوده، تصویری که از این شخصیت تأثیرگذار تصور می‌شود، شخصیتی زنده و بسیار آشناست، اما مسئله امروز ما این است که نسل‌های جدید چه تصوری از این شخصیت دارند و چگونه می‌توان عظمت این شخصیت را به طور دقیق و شفاف برای آن‌ها ترسیم کرد.
وی افزود: این کتاب فراتر از روایت‌های مرسومی است که شاید تا به حال از این شخصیت برجسته در دسترس مان بوده و تحلیلی از این شخصیت را بر پایه نوعی استناد تاریخی در اختیار ما می‌گذارد. شخصاً وقتی این کتاب را تهیه و مطالعه کردم، تا آن را به اتمام نرساندم نتوانستم زمین بگذارم. آقای بهبودی در این کتاب تنها به روایت تاریخ بسنده نکرده و در حقیقت نوعی زیستن با موضوع روایت را دنبال کرده که نویسنده طی آن توانسته به طرز جالب توجهی به ابعاد مختلف شخصیتی امام (قدس سره) نزدیک شود. نویسنده در این زاویه نگاه تنها به تصویرسازی از بیرون بسنده نکرده است. فلسفه علم تاریخ می‌گوید مورخان تنها بخش‌هایی از تاریخ را برای روایت خود انتخاب می‌کنند و مورخی را می‌توان منصف خواند که آنچه را مشاهده کرده با صداقت گزارش کند. متاسفانه امروز با روایت پردازی‌های عجیبی در حوزه تاریخ روبه رو هستیم که با هیچکدام از واقعیت‌های تاریخی و مشاهدات عینی ما هماهنگی ندارند. اما در این کتاب با روایتی صادقانه مواجه هستیم که شخصیت باورمند و حقیقت‌جوی نویسنده به روایتی همدلانه دست پیدا می‌کند.
وی افزود: این اثر در عین حال روایتی بسیار مستند دارد؛ برای من که در عصری مشترک با حضرت امام (قدس سره) زیسته ام این جنبه‌های مستند بسیار آشنا و قابل قبول است. «الف لام خمینی» سبک تازه‌ای در پردازش تاریخ را در پیش گرفته که می‌تواند به عنوان الگویی در روایت‌های تاریخی مورد رجوع قرار بگیرد و به خصوص نسل‌هایی را که امروز با کتابخوانی فاصله گرفته‌اند، با مطالعه آشنا کند.
حبیب‌الله اسماعیلی، دیگر منتقد حاضر در این نشست نیز با تأکید بر باارزش بودن این کتاب بیان کرد: واضح است که در هر کتابی که روایتی تاریخی را مبنا قرار داده، با انبوهی از ارجاعات و مستندات زیادی روبه رو خواهیم بود. همان گونه که در تاریخ نگاری بدون شاهد نمی‌توانیم حرفی بزنیم، مجاز به بهره گیری از عناصر داستان و ادبیات نیز نخواهیم بود. در تاریخ نگاری اولین درس این است که همواره با شکاکیت علمی با مسائل روبه رو شویم. از جهت دیگر تاریخ مسئله‌ای هستی شناسانه و در حقیقت به نوعی تعبیر ما از رخداد‌ها است که تربیت فردی و علایق ما را در هر حال در متن به نوعی انعکاس خواهد داد. به این ترتیب کار مورخانه کردن کاری بسیار دشوار است و ارزش کار آقای بهبودی همینجاست.
وی کتاب «الف لام خمینی» را بسیار با ارزش و تاثیرگذار دانست و گفت: این کتاب، کتابی سراسر همراه با مستندات است؛ مهم‌تر از همه به این دلیل که کاملاً به روش مورخانه نوشته شده و در تمام زوایا متنی است که ارجاعات و استنادات تاریخ در آن مورد توجه قرار گرفته و شواهدی که برای هر گفتار می‌آورد، دارای اعتبار است و این کتاب را خاص کرده است؛ اگرچه ممکن است این نوشته آقای بهبودی به طور عرفی در ردیف متن‌های آکادمیک تاریخ نگاری قرار نگیرد. از سوی دیگر به نظر می‌رسد این کتاب در مرز میان عناصر ادبی و تاریخی حرکت می‌کند که انتخابی آگاهانه است و با دقتی ویژه برش‌هایی از زندگی امام خمینی (قدس سره) را در روایتی مستند ارائه می‌دهد.
بهبودی نویسنده کتاب «الف لام خمینی» در این بخش از نشست نقد و بررسی اثرش تصریح کرد: این یک واقعیت است که ما ناتوان از درک کامل تاریخ هستیم. در مورد اینکه نگارش متنی بر پایه استنادات تاریخی که روایتی پژوهشگرانه را دنبال می‌کند، با چه مصائبی روبه رو خواهیم بود، می‌توان بسیار سخن گفت. اما اگر بخواهم به طور مختصر موقعیت خود را به عنوان نویسنده این اثر بیان کنم باید بگویم بیش از آنکه منتظر باشم تا شخصیت مورد نظر این کتاب خود را بر من عرضه کند، در واقع این من بودم که خود را در موقعیت عرضه به این موقعیت قرار دادم.
وی افزود: تمام تلاشم در این کتاب این بوده که از واقعیت به حقیقت برسم و حتی کلمه‌ای را از دیدگاه شخصی خود در این روایت راه نداده‌ام. اما در مورد استفاده مشروع از عناصر ادبی در تاریخ نگاری باید به طور مشخص به مواردی خاص اشاره کنم تا در این زمینه سوء تعبیر نشود. منظور از عناصر ادبی در این نوشتار عناصری، چون قاب‌بندی، شکستن زمان و پایان‌بندی است که در دنیای ادبیات به طور ویژه با آن‌ها روبه رو هستیم، هرچند در اشکال دیگر روایت از جمله روایت تاریخی هم شخصاً اشکالی بر بهره بردن از این عناصر نمی‌بینم. به طور نمونه شکستن زمان که عنصری اساسی در روایت ادبی است در بسیاری از روایت‌های تاریخی هم می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد؛ چرا که مقاطع مختلف تاریخی به ویژه در آثاری که شخصیت محور هستند، شاید مناسب‌ترین راه برای نشانه‌گذاری دوره‌های مختلف زندگی آن شخصیت باشد.
وی تصریح کرد: همچنین در ارتباط با موضوع پایان‌بندی چنان که در آثار ادبی با آن روبه رو هستیم، در روایت تاریخی نیز تا اندازه زیادی می‌تواند مصداق و کاربرد داشته باشد. شخصاً سعی کردم در پایان هر بخش از کتاب تا جایی که منابع و اسناد اجازه می‌داد، پایان‌بندی مناسبی در ارتباط با محتوای هر بخش ارائه دهم تا خواننده از این پایان‌بندی‌ها محظوظ شود.
بهبودی ادامه داد: نکته مهم دیگر اینکه در کتاب «الف لام خمینی» قصد من هرگز پاسخ دادن به پرسش‌ها و شبهه‌هایی که در نوشته‌های دیگر و در حول و حوش این شخصیت برجسته تاریخی به میان آمده نبوده‌ام و هرگز تلاشی در این باره به خرج نداده‌ام و خود را موظف به اتخاذ چنین موضعی ندیده‌ام.
علی نیکنام مدیر کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران نیز در این نشست گفت: چهلمین سال انقلاب اسلامی را پشت سر گذاشتیم و راهپیمایی خوبی را شاهد بودیم که مردم همگی به عشق امام و رهبری پا در میدان گذاشتند. هشت سال دفاع مقدس در دل تک تک رزمندگان اسلام با عشق به امام سپری شد. ما هم توفیق حضور در جبهه را داشتیم. عشق امام و اسم امام روحیه بخش بود، اسم امام وحدت‌آفرین بود.
وی سخنان خود را با خاطره‌ای از اردوگاه اسرا ادامه داد و گفت: زمانی که خبر رحلت امام راحل اعلام شد، حزن و اندوه گسترده‌ای فضای اردوگاه را فرا گرفت، در آن روز حتی عراقی‌ها نیز به احترام امام خمینی (ره) کاری به رزمندگان نداشتند، یاد و نام امام (قدس سره) حتی در وصیت نامه شهدا نیز به وضوح آمده است. مادری را دیدم که می‌گفت؛ فرزندم وصیت کرده تا عکس امام (ره) را در قبرش قرار دهم.
نیکنام تصریح کرد: نسل امروز باید بداند که عشق به امام (قدس سره) در دل‌ها جای دارد. من از نویسنده کتاب تشکر می‌کنم که زوایای پنهان این شخصیت والا را به خوبی به مردم معرفی کرده است؛ ارزش کار این نویسنده در همین بیان روشن زوایای پنهان زندگی امام(ره) است.
انتهای پیام
