گنجنامه؛ جلوه‌ای از تاریخ در دل کوه
گروه اجتماعی ــ سنگ‌نوشته‌های باستانی گنجنامه به فاصله ۵ کیلومتری جنوب غربی شهر همدان و در یکی از کوهپایه‌های الوند واقع شده است.
به گزارش ایکنا از همدان، سنگ‌نوشته‌های باستانی گنجنامه به فاصله 5 کیلومتری جنوب‌غربی شهر همدان و در یکی از کوهپایه‌های الوند واقع شده است.
قرار گرفتن این کتیبه‌های تاریخی در کوهستان، ابتدا کمی غیرمنطقی به نظر می‌رسد، اما وقتی بدانیم این مسیر یکی از راه‌های پر رفت و آمد دوران باستان بوده و هگمتانه پایتخت تابستانی شاهان هخامنشی را به بابل مقدس وصل می‌کرده، کاملاً معقول است.
این مکان، محل مناسبی برای نشان دادن باورها، اندیشه‌ها و اعتقادات این پادشاهان و همچنین به نمایش گذاشتن بزرگی نیاکان آنها بوده است.
این اثر تاریخی ارزشمند شامل دو سنگ نوشته است که یکی متعلق به داریوش(521- 486 قبل از میلاد) و دیگری مربوط به خشایارشا(486- 465 قبل از میلاد) است.
کتیبه داریوش در سمت چپ و کمی بالاتر از کتیبه دیگر قرار دارد؛ سنگ‌نوشته خشایارشا در سمت راست کتیبه اول و پایین‌تر از آن، در دل کوه جای گرفته است.
در اطراف سنگ‌نوشته‌ها سوراخ‌هایی بر سنگ دیده می‌شود که این تصور را ایجاد می‌کند که در گذشته‌های دور، درها و پوشش فلزی، آنها را از گزند باد و باران و آفتاب در امان می‌داشته است.
کتیبه‌ها به سه زبان پارسی باستان، ایلامی و بابلی در 20 سطر از چپ به راست و به خط میخی نوشته شده‌اند.
متن سنگ‌نوشته‌ها شبیه به هم است و فقط در یکی نام داریوش و در دیگری نام خشایارشا آمده است.
مضمون کتیبه‌ها ستایش اهورامزدا است و ترجمه سنگ‌نوشته خشایارشا با ترجمه قسمتی از نوشته این پادشاه هخامنشی، در بالای دروازه ورودی تخت جمشید شباهت فراوان دارد.
این کتیبه‌های کهن که در مجاورت آبشار زیبای گنجنامه قرار دارد، اواسط قرن نوزدهم میلادی توسط «اوژن فلاندن» جهانگرد و نقاش فرانسوی و «پاسکال کست» مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام «سر هنری راولینسن» انگلیسی موفق شد از آنها رمزگشایی کند.
خواندن کتیبه‌های گنجنامه به خوانش خط میخی باستان کمک بزرگی برای مطالعه خطوط میخی، ایلامی و بابلی کرد، چنان‌که پس از خواندن کتیبه‌های گنجنامه، سنگ‌نوشته داریوش در بیستون نیز خوانده شد.
گنجنامه در زبان پارسی به معنی «داستان و حکایت گنج» است؛ تصور عمومی نیز این بوده که راز یک گنج در این کتیبه‌ها پنهان است.
این کتیبه‌ها در گذر زمان با نام‌های گوناگونی چون «نبشت خدایان»، «دادمهان/ دادبهان»، « جنگ نامه» و «گنجنامه» داشته که دو نام آخر در سده‌های اخیر بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است.
سنگ‌نوشته‌های گنجنامه همدان در تاریخ 15/10/1310 و با شماره 22 به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده است.
متن ترجمه کتیبه خشایارشاه در قسمت پایین کتیبه مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است، به طول ۲۷۰ سانتیمتر و ارتفاع ۱۹۰ سانتیمتر به این شرح است:
«خدای بزرگ است، اهورامزدا بزرگترینِ خدایان است، که این زمین را آفریده است، که آسمان را آفرید، که مردم را خلق کرد، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشاه را شاه کرد، یگانه از میانِ شاهانِ بسیار، یگانه فرمانروا، از میان فرمانروایان بیشمار. من خشایار شاه، شاهِ بزرگ، شاهِ شاه، شاهِ کشورهای دارای مللِ بسیار، شاهِ سرزمینِ بزرگِ دوردستِ پهناور ایران، پسر داریوش شاه بزرگ هخامنشی».
لوح طرف چپ که کمی بالاتر از کتیبه دیگرگنج نامه در کوه کنده شده است دارای ۲۹۰ متر طول و ۱۱۵ متر عرض و مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است. و دارای متنی به این شرح است:
«خدای بزرگ است، اهورا مزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروائی از [میان] بسیاری.
منم داریوش، شاهِ بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ سرزمین‌هایی که نژادهای گوناگون دارند، شاهِ سرزمینِ دور و دراز، پسرِ ویشتاسبِ هخامنشی».
انتهای پیام
