ولایت و امامت مرهون مبعث است/ امید به رحمت الهی مهم‌ترین پیام بعثت

بیست‌وهفتمین روز از ماه رجب الاصب، را می‌توان نقطه عطفی برای بشریت قلمداد کرد، چه اینکه در چنین روزی رسول مکرم اسلام(ص) پس از گوشه‌نشینی‌ها و تحنث‌هایی که در غار حراء داشت و با خدای خود مانوس بود به رسالت مبعوث شد تا کاروان بشری را تا روز قیامت از فیض الهی بهره‌مند کند و بندگان اله با اقتدا و تأسی به ایشان راه صحیح را پیدا کنند و به رستگاری نهایی بار یابند.

حضرت امیر(ع) در خطبه بلند قاصعه در نهج‌البلاغه به نحوه تربیت رسول خدا(ص) توسط خداوند اشاره کرده و از این مسئله که چگونه پیامبر(ص) مستعد دریافت وحی اعم از قرآنی و غیرقرآنی شد پرده برداشته و می‌فرماید «وَ لَقَدْ قَرَنَ اللَّهُ بِهِ - صَلّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ - مِنْ لَدُنْ أَنْ کانَ فَطِیماً أَعْظَمَ مَلَکٍ مِنْ مَلاَئِکَتِهِ، یَسْلُکُ بِهِ طَرِیقَ الْمَکارِمِ، وَ مَحاسِنَ أَخْلاقِ الْعالَمِ، لَیْلَهُ وَ نَهارَهُ؛ از آن زمان که رسول الله(ص) از شیر باز گرفته شد، خداوند، بزرگترین مَلَک خود را شب و روز همنشین او ساخت تا او را به راه بزرگواری‌ها و خصال و اخلاق نیکو بَرد».

بنابراین رسول مکرم اسلام(ص) اینچنین آماده نبوت شد و در نهایت به بعثت رسید و سپس قرآن را که بزرگترین چراغ هدایت بشر است از جانب خداوند به مردم ارائه کرد. برای آشنایی بیشتر با این عید بزرگ با حجت‌الاسلام والمسلمین حمید جزایری، رئیس مرکز تدوین و تالیف متون درسی حوزه‌های علمیه و عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) به گفت‌وگو پرداختیم.

بعثت آخرین نسخه هدایت و سعادت بشر

وی در پاسخ به این سؤال که به چه دلیل در کلمات علمای نامدار اسلام عید مبعث به عنوان بزرگترین عید نامیده شده است، بیان کرد: اگر با نگاه دقیق به عید مبعث نگاه کنیم می‌بینم که این روز بزرگترین روزی است که جهان قبل و بعد از خود دیده است و جهت آن نیز این است که در این روز آخرین نسخه هدایت و سعادت بشر توسط خداوند به نبی اسلام(ص) ابلاغ شد.

جزایری تصریح کرد: این نسخه هدایت‌گر خود یک منشأ تحول در فکر و اندیشه و حرکت شد و موجب شد تا بشریت به این سمت سوق داده شود. در واقع اگر مبعث نبود بحث امامت و ولایت و ظهور حضرت مهدی(عج) نیز منتفی بود. بنابراین نقطه آغازین همه این حرکت‌ها بدون تردید مبعث رسول خدا(ص) بوده است.

بعثت تنها منتی که خدا بر مردم گذاشت

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) در ادامه افزود: نکته جالب توجه این است که خداوند در قرآن، برای تنها موردی که بر مردم منت گذاشته، بعثت انبیاء(ع) بوده است که با تعبیر منت یاد شده است. از سایر امور مانند درختان، گیاهان، موجودات و ... تعبیر به منت نشده است، اما بحث بعثت انبیاء(ع) عاملی برای هدایت بشر به سمت فلاح و موفقیت است. در واقع راهی جز از طریق انبیاء(ع)، برای سعادت بشر نیست و آن هم از طریق خاتم انبیاء(ص) است، بنابراین اشرف اعیاد در بشریت عید مبعث است.

جزایری در پاسخ به این سؤال که روایت نبوی «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»، چگونه تحلیل و تبیین می‌شود؟ بیان کرد: یک نکته این است که حصر در این روایت، حصر اضافی و نه حقیقی است. یعنی نبی اکرم(ص) جلوه‌‌های مختلفی داشت که یکی از آنها بحث اخلاق است نه اینکه بگوییم حصر حقیقی است و البته این مسئله در ادبیات نیز بحث شده است. اما بدون تردید این روایت، به جایگاه و عظمت و اهمیت مسائل اخلاقی به معنای عام آن اشاره دارد.

پیامبر اسلام احیاگر فضایل اخلاقی

وی بیان کرد: در واقع، تفاوت رفتارها به نیات انسان است. در روایت دیگری داریم که فرمودند «انما الاعمال بالنیات». ارزشمندی کارها به نیات است و نبی اکرم(ص) آمد تا آن ارزش‌های اخلاقی را در جامعه نهادیده کند. پیامبر(ص) ارزش‌های اخلاقی، از جمله عدالت، خیرخواهی، مدارای با مردم و نوع‌دوستی را احیا کرد و طبعیتا اگر این ارزش‌های اخلاقی به معنای عام، اصل حاکم شود و جامعه با محوریت ارزش‌های اخلاقی از جمله کرامت، عدل، صدق، صفا، پاکی و طهارت نفس اداره شود، یقینا این جامعه مدینه فاضله خواهد بود.

تکمیل اخلاق در مسیر بندگی

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) در ادامه افزود: نقطه مقابل اخلاق، آلودگی است و تکمیل اخلاق، به معنای پرهیز از ناپاکی‌ها است و از یک منظر، هدف از بعثت انبیاء(ع) پاک بودن جامعه و افراد جامعه است که تحقق این هدف به صورت عملی در زمان ظهور حضرت مهدی(عج) محقق خواهد شد و هدف از خلقت هستی نیز روشن خواهد شد. تکمیل اخلاق یعنی هدایت و اینکه انسان بتواند در مسیر بندگی خداوند قدم بردارد.

متخلق به اخلاق الهی شویم

جزایری در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان ارزش‌های اخلاقی را در جامعه احیا کرد؟ بیان کرد: علاوه بر اینکه وظیفه حکومت و مسئولان فرهنگی حاکمیت این است که به مسئله ارزش‌های اخلاقی توجه کنند، اما این مسئله نافی و مانع از تکلیف آحاد مردم در زمینه تامین و تحقق ارزش‌های اخلاقی نیست. گام اول این است که انسان خود، متخلق به اخلاق الهی شود. کلامی که آیت‌الله بهجت نیز می‌فرمودند این بود که اگر هر کسی خود را متخلق به اخلاق الهی کند، موجب می‌شود که جامعه معطر به عطر الهی شود.

وی در ادامه افزود: بنابراین وظیفه آحاد مردم در جامعه اسلامی این است که تلاش کنند که رفتار و حرکت خود را با معیار ارزش‌های اخلاقی پیش ببرند و قبل از اینکه به فکر این باشند که دیگران قدمی بردارند، خود انسان باید این مبنا و معیار و شاخص را برای خود اصل قرار دهد. در اینصورت، آرام‌آرام فرهنگ‌سازی انجام خواهد شد که دیگران نیز به این سمت‌وسو حرکت داشه باشند.

مهمترین پیام مبعث برای امت اسلامی

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) در پایان و در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین پیام مبعث برای جامعه اسلامی چیست؟ تصریح کرد: مهم‌ترین پیام مبعث، امید به فضل و رحمت الهی است. در واقع وقتی باب بعثت باز شد، یعنی انسان‌ها نباید مأیوس باشند و باید بدانند که باب سعادت و رسیدن به پروردگار و آرمان‌های الهی همواره مفتوح است و انسان‌ها با اقتدا به آن اسوه و الگویی که خدا برای بشریت به ارمغان آورده و با بعثت نبی اکرم(ص)، از ناامیدی دور شوند و با امید به سمت ارزش‌های الهی قدم بردارند.

گفتگو از مرتضی اوحدی

انتهای پیام