وقف و موضوعات زمان

فرهنگ «وقف» یکی از سنت‌های حسنه اسلامی است که درباره ثواب و فضیلت آن نیز به طور مکرر در منابع فقهی یاد شده است حتی بنا به روایتی از امام صادق(ع) از آن به «صدقه جاریه» نام بده شده است.
وقف یکی از عمده‌ترین زیرساخت‌های اقتصادی جهان اسلام و از ارزش‌های مطرح شده در جهان‌بینی دینی نیز به‌شمار می‌آید. علاوه بر این، یکی از راه‌های ادامه نیکوکاری و کمک به هم‌نوعان وقف است که واقف با وقف اموال و املاک خود برای امور خیریه و عام‌المنفعه، درآمد آن موقوفات را به امور خیریه اختصاص می‌دهد.
وقف از جمله عقود معینی است که در فقه اهل سنت و امامیه از اعتبار خاصی برخوردار است. یکی از خصوصیات انسان مؤمن تخصیص دادن قسمتی از مالش برای نیازمندان است «و فی اموالهم حق معلوم* للسائل والمحروم».
یکی از بهترین نوع تخصیص مال، وقف است که انسان مؤمن قسمتی از مالش را در راستای رفع مشکل مؤسسه‌های خدمات‌رسانی به اجتماع و نیازمندان وقف می‌کند که دائماً صرف آن شود.

وقف در قرآن و احادیث
در قرآن کریم کلمه وقف نیامده است، اما عناوینی همچون صدقه، خیر، برّ، انفاق، احسان در قرآن آمده است و هر یک از این عناوین بر وقف صدق می‌کند چراکه وقف، هم صدقه است و هم برّ و نیکی است، اما در عین حال عنوانی خاص برای وقف است، یعنی بین وقف و بین این عناوین عام و خاص مطلق است و وقف عنوانی خاص است.
در بیشتر قریب به اتفاق احادیث نیز لفظ وقف به کار برده نشده است اما برای تشویق مردم به آن روایات و حدیث‌های متعددی موجود است و ثواب‌های فراوانی برای کسانی که به انجام آن همت بگمارند وعده داده شده است.
اما اصلی که بسیار مهم است این است که این وقف تک‌بعدی نشود و مثلاً تنها برای عزاداری ائمه اطهار(ع) صرف نشود بلکه واقف نیازهای جامعه خود را سنجیده و براساس آن وقفی انجام دهد.
به طور مثال ممکن است فردی در همسایگی یک مسجد برای کمک به توسعه مسجد بخشی از زمین خانه خود را وقف کند چراکه به عینه مشاهده کرده که مسجد به این فضا نیاز دارد.
فردی که قصد دارد وقفی انجام دهد لازم است مدتی بررسی کرده و عمده نیازهای جامعه و اطراف خود را شناسایی کرده و سپس براساس آن وقف را انجام دهد.
در این راستا مشاوره‌های وقف که در ادارات اوقاف و امور خیریه انجام می‌شود بسیار کمک‌کننده خواهد بود چراکه راه را به تو نشان می‌دهد و مسیر نیازهای جامعه را نشانت می‌دهد.

‌راهی برای خروج تک‌بعدی کردن نیت واقف
حمید بهادری، رئیس اداره اوقاف و امور خیریه نهبندان در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، با بیان اینکه یکی از تأکیدات رهبری، توسعه موقوفات است، افزود: برای افزایش درآمد موقوفات و تحت پوشش قراردادن نیازهای بیشتر جامعه نیاز به توسعه موقوفات داریم.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه نهبندان محوریت و رویکرد وقف را فقرزدایی و خوداتکایی در جامعه دانست و بر گسترش چنین ظرفیت‌ها و فعالیت‌هایی در سطح جامعه تأکید کرد.
بهادری با اشاره به نیات وقف‌های ثبت شده، گفت: نیت این وقفیات در زمینه قرآن‌آموزی، درمان افراد نیازمند، کمک به ایتام و نیازمندان، خرید جهیزیه و عزاداری امام حسین(ع) بوده است.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه نهبندان تصریح کرد: اداره اوقاف برای خروج از حالت تک‌بعدی نیت واقف، بر آن است که با انجام امور مشاوره نیات واقفان را به سمت نیازهای جامعه سوق دهد.
بهادری یادآور شد: موقوفات باید متناسب با نیازهای روز جامعه باشد لذا باید نیات واقفان را به سمت نیازهای ضروری جامعه از جمله حوزه بهداشت و درمان و معالجه بیماران خاص و صعب‌العلاج و درمانگاه سوق داد تا نیازمندان نیز بتوانند در این زمینه خدمات دریافت کنند.

کم بودن موقوفات قرآنی در کشور
حجت‌الاسلام حسین قالیباف، مدیر مرکز مشاوره وقف اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: در بحث مشاوره‌های وقف از ابتدای سال گذشته کارهای خوبی انجام شده است.
وی با اشاره به کم بودن موقوفات قرآنی در کشور، افزود: در بحث نیازهای روز و نیازهای قرآنی مشاوره داده می‌شود.
مدیر مرکز مشاوره وقف اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی با بیان اینکه در گذشته بحث مشاوره وقف نبوده است، اظهار کرد: اهمیت بحث مشاوره در موقوفات جدید بسیار حائز اهمیت است.
قالیباف با اشاره به اینکه مشاوره وقف باعث استفاده حداکثری از موقوفات در راستای نیازهای روز می‌شود، تصریح کرد: از سال 96، دفتر مشاوره وقف در استان راه‌اندازی شده است.
وی بیان کرد: در خراسان‌جنوبی بیش از ۸۲ درصد موقوفات مربوط به عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) و در حوزه اجتماعی است.
مدیر مرکز مشاوره وقف اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی ادامه داد: قسمت دیگری از موقوفات برای کمک به ایتام و فقرا و کمک هزینه تحصیلی دانش‌آموزان بی بضاعت است.

موقوفات با تناسب بین مذهب و موضوعات اجتماعی انجام شود
قالیباف با اشاره به اینکه موقوفات در زمان‌های قدیم، بیشتر مربوط به عزاداری‌ها بوده است، افزود: باتوجه به مشاوره‌های وقف، موقوفات جدید با تناسب بین مذهب و موضوعات اجتماعی انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه واقفان، وقف را مقید به زمان و مکان نکنند، تصریح کرد: اگر قبل از وقف مشورت صورت گیرد، نیازهای منطقه رفع شده و مشکلات کاهش می‌یابد.
مدیر مرکز مشاوره وقف اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی یادآور شد: شماره تماس ۲۵۲۹ اوقاف و امور خیریه برای مشاوره وقف در خدمت واقفان است.

مشاوره وقف برای کاهش آسیب‌ها
حجت‌الاسلام پرویز بخشی‌پور، مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: مشاوره وقف در خصوص کاهش آسیب‌ها و محرومیت‌زدایی انجام می‌شود.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی بیان کرد: ممکن است افرادی فکر کنند اداره اوقاف نمی‌تواند موقوفات را اداره کند در حالی که در بسیاری از زمین‌ها واقف، اجازه تغییر کاربری و تغییر متناسب با نیاز روز جامعه را نداده است.
وی با اشاره به اینکه موضوع وقف موضوع جامعه است و موضوع فرد نیست، خاطرنشان کرد: موقوفات درد قشر ضعیف جامعه را برطرف می‌کنند و لذا باید بیشتر آن را ترویج داد.

وقف متناسب با نیازهای روز باشد
مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان‌جنوبی بیان کرد: باید وقف‌ها متناسب با نیازهای روز جامعه باشد تا بتوان در راستای کاهش و رفع آسیب‌های اجتماعی و محرومیت زدایی اقدام کرد.
بخشی‌پور ادامه داد: باقیات‌الصالحات مصادق و موارد بسیار گسترده‌ای دارد و باقیات‌الصالحات یکی از اعمال صالحی است که در نزد خداوند متعال محفوظ می‌ماند.
وی خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) در حدیثی می‌فرمایند: «پس از مرگ انسان، جز از ناحیه سه عمل پاداشی به او نمی‌رسد؛ صدقه‌ای که در حال حیاتش جاری ساخته و پس از مرگش هم در جریان می‌یابد، سنت و روش هدایتی که بنیان گذاشته و پس از مرگ هم به آن عمل می‌شود و فرزند شایسته‌ای که برای او دعا می‌کند».

وقف یک صدقه جاریه است که اثرش تا سال‌ها بعد حتی پس از مرگ انسان باقی می‌ماند بنابراین چه خوب است این وقف در راستای عمده نیازهای جامعه صورت گیرد تا بتواند نیاز عمده‌ای از مردم را رفع کند، نه اینکه تنها در موضوعات تکراری که شاید نیاز جامعه هم نباشد صرف شود، در این صورت است که خیر و دعای بیشتری پشت سر واقف خواهد بود.
گزارش از زهرا حمیدی، خبرنگار ایکنای خراسان‌جنوبی
انتهای پیام