تأملی در توسل و ابتغای وسایل و وسایط
گروه اندیشه ـ حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی، پژوهشگر دینی، در یادداشتی با نام «تأملی در توسل و ابتغای وسایل و وسایط» نوشت: وسائل و منطق اسباب عالم قداست دارند. محل تحقق اراده الهي‌اند. اسلام مسیر اخذ به اسباب را محترم و معتبر و ضروری شمرده است. راه‌حل معضلات جهان اسلام و بحران‌های انسان شناخت و علم و حکمت است.
به گزارش ایکنا؛ متن کامل یادداشت حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی به این شرح است:
نقش وسایل وسایط در تحقق ادعیه اجتناب ناپذیر است. هر دعایی میکنیم در حقیقت از محضر خدای متعال طلب تأمین وسیله تحقق آن را میکنیم. اما چون از وسایل و وسایطی که خدا برای تصرف در طبیعت به نفع ما به کار می‌گیرد مطلع نیستیم وسایل را در دعا حذف میکنیم. اگر از خدا روزی مادی درخواست میکنیم باید بدانیم که خدا برای تحقق این دعا ما را درگیر تعامل با اسباب طبیعی می‌کند وباید همواره خود را مهیای این کار بکنیم. برکت استجابت دعا در حرکت ما و توفیق الهی (همراه ومتوافق کردن وسایط طبیعی مناسب آن کار) در راستای تحقق آن دعاست.
در واقع معنی دعا همین است که خدایا من و قوای من و همه وجود را آنگونه بگردان که این نیاز مادی یا معنوی من به فرجام تحقق برسد. چنین دعایی با اعداد واستعداد برای آن رد خور ندارد.
در واقع هر نصرت واستجابتی دو رامی و تیر انداز لازم دارد یکی حرکت واقدام بنده و استعداد واعداد وآمادگی واقدام تا نقطه پرتاب کردن تیر (رمی بنده) و یکی هم رمی و تسدید الهی و به نقطه لازم فرو نشاندن تیر و موفق شدن مبارزه وجهاد. هر فعلی که در عالم رخ می‌دهد دو فاعله است. فاعل مادی وطبیعی وانسانی و فاعل حقیقی وتسدیدی وهدایتی تکوینی الهی. بهترین کار ممکن عبد همین است که فی سبیل الله کار وحرکت کند. توان وحرکت واقدامات خود را در مسیر (سبیل) مطلوب ورضای الهی قرار دهد. سبیل الله هم نشانه ومختصات و معالم ومنطق خود را دارد. اقتضا‌های سبیل الله هم به جهد و علم وحرکت خاصی (تعقل، دانش، عبادت و تلاش) نیاز دارد.
اگر کسی دعا کند برای نصرت و پیروزی، به طور اجتناب ناپذیری باید در سبیل الله به قدر توان (ما استطعتم) قوه و قدرت خود را به کار گیرد و اقدام‌های اعدادی متناسب ومنطقی برای آن هدف مطلوب و نیاز خاص را محقق کند تا مشمول تسدید وتحقق بخشی واقعی شود. در حقیقت عنایت خاص الهی در استجابت دعا در ادامه حرکت معقول ومنطقی انسان در مسیر یک مطلوب وموضوع رخ می‌دهد.
توسل کردن به وسایل به همین معناست. ابتغا ودرخواست وسیله و مهیا شدن همه جانبه انسان در حد ممکن ومیسور ودر تناسب طبیعی وعقلی با یک هدف، برنامه، حاجت ونیاز بستگی دارد. اگر طلب هدایت میکنیم و برای هدایت شدن به راه راست وعاقبت بخیری دعا میکنیم باید لاجرم از مسیر معلم وهادی وراهنما و در پی او حرکت کنیم. هر قدر این هدایت بزرگ‌تر ومتعالی‌تر باشد وسیله هدایت (هادی) که مطابق آیه کریمه وابتغوا الیه الوسیله باید اتخاذ گردد باید مراتب متعالی تری داشته باشد. توسل انسان نیازمند هدایت از نیاز به راهنما ومعلمی ساده شروع می‌شود تا نیاز به پیامبران وامامان وهادیان بزرگ که عالی‌ترین مقامات اهتدا و صراط مستقیم نیاز وجود طبیعی ومنطقی وضروری آنان است.
توسل به مقدمه و مقتضا به معنای شناختن و پیروی کردن وبه کار گیری وامثال آن هاست. توسل به معلم به معنای تلاش برای شناخت او، بهره بردن از دانش وعلم وتجربه او و به کار گیری دقیق دستورات وامر ونهی اوست. توسل کردن صرفا در خواست ودعا نیست. حرکت وشناخت و تطبیق وتنفیذ وعمل کردن است.
توسل به نبی وامام را به معنای دست به دعا بلند کردن و مخاطب قرار دادن مستقیم اولیا الله بزرگ و نرفتن وحرکت نکردن و فرانگرفتن و عمل نکردن همان قدر عجیب است که کسی برای کسب سعادت علم وسواد در برابر معلم و استاد فقط دست نیاز به تضرع والتماس در برابرش بلند کند.
توسل به امام معصوم به معنای شناخت امامت وامام و به کارگیری سنن وآداب وفرمایشات او در تمام زندگی است.
زیارت هم معنایی شبیه به همین توسل را دارد. نشستن امت اسلامی و دست از تامین مقدمات طبیعی راه ومسیر معقول شستن و دعا کردن وآن را توسل نامیدن ناشی از فهم غلط دین است.
خدای متعال برای هر امری وسایلی و وسایطی و اعداد‌هایی آفریده. شناخت آن‌ها عبادت وعمل با آن‌ها عبادت ومشمول معنای اطیعوا الله است.
وسایل و منطق اسباب عالم قداست دارند. محل تحقق اراده الهی‌اند. اسلام مسیر اخذ به اسباب را محترم، معتبر و ضروری شمرده است. راه حل معضلات جهان اسلام و بحران‌های انسان شناخت، علم و حکمت است.
محمدعلی میرزایی
در واقع معنی دعا همین است که خدایا من و قوای من و همه وجود را آنگونه بگردان که این نیاز مادی یا معنوی من به فرجام تحقق برسد. چنین دعایی با اعداد واستعداد برای آن رد خور ندارد.
در واقع هر نصرت واستجابتی دو رامی و تیر انداز لازم دارد یکی حرکت واقدام بنده و استعداد واعداد وآمادگی واقدام تا نقطه پرتاب کردن تیر (رمی بنده) و یکی هم رمی و تسدید الهی و به نقطه لازم فرو نشاندن تیر و موفق شدن مبارزه وجهاد. هر فعلی که در عالم رخ می‌دهد دو فاعله است. فاعل مادی وطبیعی وانسانی و فاعل حقیقی وتسدیدی وهدایتی تکوینی الهی. بهترین کار ممکن عبد همین است که فی سبیل الله کار وحرکت کند. توان وحرکت واقدامات خود را در مسیر (سبیل) مطلوب ورضای الهی قرار دهد. سبیل الله هم نشانه ومختصات و معالم ومنطق خود را دارد. اقتضا‌های سبیل الله هم به جهد و علم وحرکت خاصی (تعقل، دانش، عبادت و تلاش) نیاز دارد.
اگر کسی دعا کند برای نصرت و پیروزی، به طور اجتناب ناپذیری باید در سبیل الله به قدر توان (ما استطعتم) قوه و قدرت خود را به کار گیرد و اقدام‌های اعدادی متناسب ومنطقی برای آن هدف مطلوب و نیاز خاص را محقق کند تا مشمول تسدید وتحقق بخشی واقعی شود. در حقیقت عنایت خاص الهی در استجابت دعا در ادامه حرکت معقول ومنطقی انسان در مسیر یک مطلوب وموضوع رخ می‌دهد.
توسل کردن به وسایل به همین معناست. ابتغا ودرخواست وسیله و مهیا شدن همه جانبه انسان در حد ممکن ومیسور ودر تناسب طبیعی وعقلی با یک هدف، برنامه، حاجت ونیاز بستگی دارد. اگر طلب هدایت میکنیم و برای هدایت شدن به راه راست وعاقبت بخیری دعا میکنیم باید لاجرم از مسیر معلم وهادی وراهنما و در پی او حرکت کنیم. هر قدر این هدایت بزرگ‌تر ومتعالی‌تر باشد وسیله هدایت (هادی) که مطابق آیه کریمه وابتغوا الیه الوسیله باید اتخاذ گردد باید مراتب متعالی تری داشته باشد. توسل انسان نیازمند هدایت از نیاز به راهنما ومعلمی ساده شروع می‌شود تا نیاز به پیامبران وامامان وهادیان بزرگ که عالی‌ترین مقامات اهتدا و صراط مستقیم نیاز وجود طبیعی ومنطقی وضروری آنان است.
توسل به مقدمه و مقتضا به معنای شناختن و پیروی کردن وبه کار گیری وامثال آن هاست. توسل به معلم به معنای تلاش برای شناخت او، بهره بردن از دانش وعلم وتجربه او و به کار گیری دقیق دستورات وامر ونهی اوست. توسل کردن صرفا در خواست ودعا نیست. حرکت وشناخت و تطبیق وتنفیذ وعمل کردن است.
توسل به نبی وامام را به معنای دست به دعا بلند کردن و مخاطب قرار دادن مستقیم اولیا الله بزرگ و نرفتن وحرکت نکردن و فرانگرفتن و عمل نکردن همان قدر عجیب است که کسی برای کسب سعادت علم وسواد در برابر معلم و استاد فقط دست نیاز به تضرع والتماس در برابرش بلند کند.
توسل به امام معصوم به معنای شناخت امامت وامام و به کارگیری سنن وآداب وفرمایشات او در تمام زندگی است.
زیارت هم معنایی شبیه به همین توسل را دارد. نشستن امت اسلامی و دست از تامین مقدمات طبیعی راه ومسیر معقول شستن و دعا کردن وآن را توسل نامیدن ناشی از فهم غلط دین است.
خدای متعال برای هر امری وسایلی و وسایطی و اعداد‌هایی آفریده. شناخت آن‌ها عبادت وعمل با آن‌ها عبادت ومشمول معنای اطیعوا الله است.
وسایل و منطق اسباب عالم قداست دارند. محل تحقق اراده الهی‌اند. اسلام مسیر اخذ به اسباب را محترم، معتبر و ضروری شمرده است. راه حل معضلات جهان اسلام و بحران‌های انسان شناخت، علم و حکمت است.
محمدعلی میرزایی
