پژوهشگران به مساله اجتماعی آب بیشتر توجه کنند

به گزارش ایکنا از کردستان، دکتر سیدمختار هاشمی، دبیر علمی سومین کنفرانس ملی هیدرولوژی مناطق نیمه خشک در آیین افتتاحیه سومین کنفرانس ملی هیدرولوژی مناطق نیمه خشک که به همت جهاددانشگاهی کردستان، اتاق بازرگانی سنندج و همکاری سایر ادارات ذیرfط که امروز، سوم اردیبهشت ماه در مجتمع ایثار سنندج برگزار شد، اظهار کرد: براساس مطالعات و تجارب علمی، نادیده گرفتن علم هیدرولوژی چالش‌های زیادی را در سیستم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی یا حکمرانی منابع آب به وجود آورده است.
وی افزود: وقایع جدی هیدرولوژی مانند سیلاب اخیر نشان داد که ما به ارزیابی علمی (هیدرولوژی) مستقل بر اساس داده‌های دقیق و قابل اعتماد، بررسی و مرور دقیق اطلاعات پایه هیدرولوژی و اقلیمی برای رفع عدم قطعیت‌ها در برنامه ریزی، توسعه، تخصیص و مدیریت منابع آب نیاز مبرم داریم، بنابراین، ضرورت این کنفرانس بیشتر و بیشتر احساس می‌شود.
دبیر علمی سومین کنفرانس ملی هیدرولوژی مناطق نیمه خشک با اشاره به اینکه حوادث سیل اخیر پیوند آب - جامعه را به خوبی نمایان کرد، گفت: یک واقعه جدی هیدرولوژی مانند سیل هزینه‌های اجتماعی، روانی و اقتصادی عظیمی بر هموطنان و کشور تحمیل کرد. ما شاهد فاجعه انسانی بزرگی بودیم، خانه و کاشانه هزاران انسان زیر آب رفت و خسارت‌های سنگین به زمین‌ها و محصولات کشاورزی هم وطنان وارد شد. بنا بر این بررسی همبست (پیوند) انسان - طبیعت - آب یا هیدرولوژی اجتماعی یکی از اولویت‌های مطالعاتی است که برای اولین بار در ایران چنین کنفرانسی با محوریت هیدرولوژی اجتماعی برگزار می‌شود و این یک کار ابداعانه محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: آنچه مسلم است «آب» نقش مهمی را در سیاست جهانی ایفا می‌کند و در سال ۲۰۱۶ مجلس عمومی سازمان ملل «دهه بین المللی اقدام درباره آب برای توسعه پایدار (۲۰۲۸ – ۲۰۱۸)» را تعریف کرد. بنابراین علوم آب و هیدرولوژی نقش مهمی را در فرآیند توسعه پایدار دارند.
دکتر هاشمی اضافه کرد: لذا کمیته علمی کنفرانس محور اساسی این کنفرانس را دینامیک ارتباط جامعه - اکولوژی - هیدرولوژی (انسان - طبیعت - آب) برای توسعه پایدار منابع آب تعریف کرد.
وی تصریح کرد: هیدرولوژی اجتماعی در جستجوی درک معنادار پویایی، هم تکاملی و برهمکنش‌های سیستم‌های پیوسته انسان -آب است و به طور مؤثری یکپارچگی جامع جنبه‌های محیطی و اقتصادی اجتماعی هیدرولوژی را در نظر دارد و با تمرکز بر اصول علمی و بنیادین، به شناسایی و تحلیل این عوامل در تأثیر متقابل جوامع انسانی با سیستم‌های هیدرولوژیکی می‌پردازد.
دبیر علمی سومین کنفرانس ملی هیدرولوژی مناطق نیمه خشک با تاکید بر اینکه شکی نیست که بیشترین دلایل بحران آب به نوعی با مسائل اجتماعی مرتبط هستند، افزود: بسیاری معتقدند که حتی با در نظر گرفتن تغییر اقلیم، وزن مسائل اجتماعی در ایجاد، ادامه و تشدید بحران آب بسیار قابل ملاحظه است. از این رو در پاسخ به مسائل کنونی و آینده آب ایران، بیش و پیش از راه حل‌های مبتنی بر مهندسی فیزیک آب، بایستی آن را از منظر مسائل اجتماعی، اقتصادی و حکمرانی بررسی کرد.
وی اعلام کرد: به نظر می‌رسد تا آن گاه آب به عنوان نایاب‌ترین و استراتژیک ترین منبع کشور مورد پذیرش قرار نگیرد و در نتیجه دیدگاه «امنیت آبی» نهادینه نشود، چرخه هیدرو-اجتماعی و قلمروهای هیدرواجتماعی به عنوان مبنای حکمرانی آب لحاظ نشوند. مدل‌های نکسوسی (همبست) آب - غذا - انرژی مبنای سیاست گذاری ملی و دیپلماسی آب کشور نباشد، کشور در طولانی مدت با بحران آب روبرو خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه زمانی می‌توان مسائل مرتبط با آب را بررسی کرد که آن را در اسلوب چرخه اجتماعی - آبی بررسی کرد، گفت: این چرخه متابولیسم جوامع انسانی و ابعاد زیست انسانی را به چرخه فیزیکی هیدرولوژیک می‌افزاید و نشان می‌دهد که آب در طی جریانش در اجتماع چه تأثیر بر آن گذاشته و چه تاثیراتی می‌پذیرد.
هاشمی اعلام کرد: از سمت دیگر مفهوم نوین قلمروهای هیدرو-اجتماعی بر این نکته تاکید می‌کند که آب ارتباط عمیق و مستقیمی با ذهنیت‌ها دارد و این ذهنیت‌ها مبنای تمامی تعاملات بشری و اجتماعی (سیاست‌ها) در خصوص آب است. در حقیقت تا ذهنیت افراد و جوامع ذی مدخل در مساله آب مشخص نشود نمی‌توان در خصوص آن تصمیم عملی را اتخاذ کرد.
وی عنوان کرد: به همین دلیل است که سیستم‌های مدیریتی که مشارکت مردم را در مدیریت منابع آبی نمی‌پذیرند، بدون اطلاع از عمق سیاسی بودن مساله و دیدگاه مردم نسبت به آب، نتایج نامطلوب و ضعیفی به دست آورده‌اند.
هاشمی بیان کرد: در تجربه هرروزه جوامع انسانی، یک منبع آبی، یک مالک ندارد. بلکه مجموعه‌ای از ذینفعان، با ذهنیت‌ها و دیدگاه‌های مختلف، لایه‌های مختلفی از اثرگذاری، اثر پذیری و مالکیت بر آب را ایجاد می‌کنند که این لایه‌ها در تعامل و اندرکنش دائمی با یکدیگر هستند.
وی با طرح این سؤال که راه حل چیست؟، ادامه داد: بدون شک یک مساله اجتماعی را با راهکارهای مهندسی نمی‌توان پاسخ داد. از این رو بایستی به راهکارها و ابزاری توجه کرد که ضمن پذیرش نیازهای روز توسعه‌ای کشور، با هماهنگ سازی این نیازها با توان سرزمینی و همچنین سنت‌های مدیریت آب کشور، بتوان یک پارادایم جدید بینابینی ارائه کرد. این پارادایم کمک می‌کند که مشارکت مردم چه در قالب گروه‌های نوین مدیریت آب و چه به شکل سنتی آن در ساختار حکمرانی منابع آب کشور به رسمیت شناخته شود و از این طریق دیدگاه‌ها و ذهنیت‌های آنان در مدیریت لحاظ شود.
دبیر علمی سومین کنفرانس ملی هیدرولوژی مناطق نیمه خشک افزود: به معنای دیگر باید آب را از چرخه هیدرولوژیکی به چرخه هیدرو۔ اجتماعی ارتقا دهیم.
وی در ادامه ذکر کرد: در این کنفرانس کوشش می‌شود که مساله اجتماعی آب پر رنگ‌تر شود و پژوهشگران توجه بیشتری به این مطلب داشته باشند و خوشبختانه مقالاتی در زمینه هیدرولوژی اجتماعی ارائه می‌شود.
دکتر هاشمی از ارسال ۹۵ مقاله به دبیرخانه همایش خبر داد و گفت: ۷۳ مقاله پذیرفته شده، ۴۲ مقاله برای ارائه شفاهی و ۳۱ مقاله برای ارائه پوستری که در نشست به مدت دو روز برگزار می‌شود، ارائه می‌شوند.
وی یادآور شد: لازم به ذکر است که مجوز ISC توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام برای کنفرانس صادر شده و مقالات برتر در پایگاه استنادی نمایه سازی خواهد شد. البته در این کنفرانس فقط مقالات ارائه نمی‌شود بلکه ۲ نشست برای ایجاد گفتمان بین ذی‌مدخلان و ذینفعان تخصصی هم برگزار می‌شود.
انتهای پیام