آیا شیخ بهایی یک معمار بود؟
گروه فرهنگی ــ یک استاد فلسفه هنر و زیبایی‌شاختی و حکمت شرق به این پرسش که چه نسبتی میان شیخ بهایی و معماری وجود دارد و آیا شیخ بهایی یک معمار بوده، پاسخ داد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حسن بلخاری، استاد فلسفه هنر و زیبایی‌شاختی و حکمت شرق، در همایش بزرگداشت شیخ بهایی و روز معمار که امروز در تالار شهر مشهد برگزار شد، با طرح این پرسش که چه نسبتی میان شیخ بهایی و معماری وجود دارد، اظهار کرد: بدنه معمای ایران، به ویژه کسانی که در حوزه معماری مدرن کار می‌کنند، نسبت به نام‌گذاری روز شیخ بهایی به نام روز معمار انتقاد دارند. بر این اساس بسیاری معتقد بودند روز قوام‌الدین شیرازی روز معمار باشد تا شیخ بهایی.وی ادامه داد: شاید مهم دلیل این منتقدان هم این بود که در هیچ‌کدام از سه منبع اصلی تاریخ عباسی، از معماری شیخ بهایی سخنی نیامده است.
بلخاری تصریح کرد: مشخص نیست کسانی که روز معمار را روز بزرگداشت شیخ بهایی قرار دادند، چه در ذهنشانی می‌گذشته و به چه دلیل این روز را روز معمار نامیده‌اند. آیا چون در افسانه‌های اصفهان او را معمار می‌دانسته‌اند، این روز را به نام او نام‌گذاری کردند یا در زندگی او تاملی کرده‌اند؟ متاسفانه تاکنون دلیل آن ذکر نشده است.
وی با طرح این سوال که بر چه مبنایی شیخ بهایی معمار است، خاطرنشان کرد: بنا بر پژوهش‌هایی که در این خصوص انجام دادم، معتقدم معنایی که امروز از معمار استنباط می‌کنیم، با معنای گذشته آن تفاوت دارد و عدم توجه بر این تفاوت منشا آن نقد و غیر مناسب خواندن شخصیت شیخ بهایی به مناسبت روز معمار بوده است.
این استاد فلسفه هنر و زیبایی‌شاختی و حکمت شرق بیان کرد: همه ما می‌دانیم که الفاظ و مفاهیم حیات دارد و در طول حیات خود دچار تغییرات می‌شود. معماری، مهندسی و هندسه از این تغییرات مصون نماند؛ لذا در هنگام نام‌گذاری‌ها باید نسبت به این تغییرات حساس بود. بر این اساس کلماتی مانند معماری، مهندسی و هندسه در طول تاریخ خود تغییر کرده و به همین جهت برداشت و قرائتی که ما امروز از برخی کلمات داریم، با قرائتی که در گذشته از آن بودف متفاوت است؛ درک این تفاوت می‌تواند پاسخگوی این نقد باشد.
وی با اشاره به اینکه در گذشته، مانند امروز، موضوع تفکیک علوم مطرح نبوده است، گفت: بر این اساس نسبت به زمان امروز که معماری منفک از رشته‌های دیگر شده، شیخ بهایی معمار محسوب نمی‌شود اما بر مبنای معنای تاریخی آن، به حق شیخ بهایی نقش پر رنگی در معماری دارد.
بلخاری با اشاره به تعریف فارابی از ریاضی تصریح کرد: بنا بر تعریف فارابی در گذشته کلمه ریاضی در هفت حوزه گسترده بوده که یکی از آن به معماری مرتبط بوده است. حال با توجه به اینکه شیخ بهایی ریاضیات را می‌دانسته و در آن هیچ بحثی وجود ندارد، لذا می‌توان شیخ بهایی را یک معمار به حساب آورد.
وی با بیان اینکه معماری، صرفا ساخت سرپناه و ساختمان نیست، خاطرنشان کرد: معماری ظهور ایده است در قالب بنا؛ لذا حذف این ایده محال است؛ در واقع معماری این است که چگونه ایده را جامه فرم بپوشانیم.
این استاد و مدرس گروه عالی هنر در دانشگاه تهران عنوان کرد: در مجموع و با توجه به مفاهیم مطرح شده در آن دوران، اگر کسی مسلح به ریاضیات باشد، در جان خود مهندس و معمار است و بر همین مبنا شیخ بهایی هم مهندس است و هم معمار.
وی اضافه کرد: بر این اساس، شیخ بهایی بر مبنای تعریف جامعی که از ریاضیات و هندسه و معماری در تاریخ تمدن ایرانی و اسلامی وجود دارد، معمار و مهندس بوده اما در دوران معاصر به دلیل تفکیک رشته‌ها این موضوع ملموس نیست.
انتهای پیام
