رمضان در عمان؛ از زندان برای روزه‌خواری تا تعطیلات 5 روزه عید فطر
گروه بین‌الملل ــ 5 روز تعطیلات به مناسبت عید سعید فطر و 10 روز تا سه ماه زندانی برای افرادی که اقدام به روزه‌خواری در ملأ عام می‌کنند، از جمله آداب و قوانینی است که در کشور عمان طی ماه رمضان اجرایی می‌شود.
هر کشوری دارای آداب ویژه خود در ماه رمضان است که عمان نیز از این قاعده مستثنی نیست. 90 درصد جمعیت کشور عمان را مسلمانان تشکیل می‌دهند که از میان آنها، 75 درصد اباضیه (یکی از مذاهب اسلام که از خوارج نشئت گرفته)، 20 درصد اهل سنت و بین 3 تا 5 درصد شیعه هستند؛ هر کدام از این مذاهب براساس اصول خود و سنن برآمده از زندگی در عمان، اعمال عبادی خود را در ماه مبارک رمضان انجام می‌دهند که تنوع بسیار دارد.
به رغم اینکه قانون اساسی مبتنی بر اسلام و قرائت اباضی از آن است، ولی هر گونه تبعیض بر مبنای اعتقادات مذهبی ممنوع است و قانون از آزادی‌های شخصی در اعمال دینی حمایت می‌کند. وزارت اوقاف و امور دینی عمان روی رفتار ادیان نظارت دارد و این وزارتخانه بر انتشارات ادیان نیز پیش از اینکه به انتشار اثری بپردازند، نظارت می‌کند.
10 سال زندان
قانون اساسی عمان، برای کسانی که در مجامع عمومی دست به تفرقه دینی بزنند، 10 سال زندان در نظر گرفته و سه سال زندان و جریمه 500 ريال عمانی را برای کسانی که به طور علنی کفرگویی و به پیامبران توهین کنند، اجرایی می‌کند.
همه سازمان‌های مذهبی اسلامی باید در نهادهای دولتی ثبت‌نام کنند و مذاهب غیرمسلمان در این پروسه باید از قبل مجوز دولتی خود را گرفته باشند؛ دولت همه مساجد را مورد حمایت خود قرار می‌دهد و برای غیرمسلمانان کلیسای پروتستان عمان، اسقف اعظم کاتولیک عمان، مرکز الامانه(مسیحیان)، معبد ماحاجان هندو و مرکزی برای سیک‌ها مسئولیت حمایت از پیروان ادیان خود را برعهده دارند.
همه ائمه جماعات باید مجوز فعالیت خود را از دولت بگیرند و در غیر این صورت اجازه تبلیغ، وعظ و امامت نماز را نخواهند داشت؛ ادیان غیرمسلمان نیز باید تأییدیه‌های ویژه‌ای بگیرند. همه ساخت و سازهای بناهای مذهبی باید به تأیید دولت برسد و علاوه بر این، مساجد باید حداقل یک کیلومتر از یکدیگر فاصله داشته باشند.
فراوانی مساجد اباضی‌ها
مساجد فقط در زمان اذان مجاز به استفاده از بلندگوهای بیرونی خود هستند و سایر فعالیت‌های آنها فقط باید درون مساجد انجام شود و خارج از مسجد اجازه هیچ گونه تجمع مذهبی ندارند.
عمانی‌ها از چند ماه قبل از ماه مبارک رمضان انتظار آن را در فضای مجازی می‌کشند و بسیاری از آنها از خداوند متعال مسئلت می‌کنند که قابوس بن سعید (سلطان عمان) را در پناه خودش حفظ کند. فرقه اباضیه در ساخت مسجد نسبت به سایر مسلمانان مصمم‌تر هستند و این موضوع از تعداد بسیار زیاد مساجد در عمان و مناطق اباضی‌نشین آن به خوبی قابل مشاهده است.
عمان با جمعیت 4 میلیون و 600 هزار نفر، 15770 مسجد دارد؛ یعنی به ازای تقریباً هر 290 نفر یک مسجد در این کشور ساخته شده است؛ نکته حائز اهمیت در این آمار، تعداد بسیار مساجد در مناطقی است که اکثریت آنجا را اباضی‌نشین‌ها تشکیل می‌دهند. برای مثال در استان ظفار که بیشتر ساکنان آن را اهل سنت تشکیل می‌دهند، به ازای هر 675 نفر یک مسجد وجود دارد، ولی در استان «الداخلیه» (یکی از استان‌های عمان) این آمار به ازای هر 141 نفر، یک مسجد است.
نماز تراویح
در استان «الداخلیه» حدود 3105 مسجد وجود دارد که از این میان 3001 باب را مساجد جامع تشکیل می‌دهند و این مساجد فعالیت‌های تبلیغی و مذهبی بیشتری دارند؛ البته دیگر مذاهب اسلامی نیز به تبعیت از اباضی‌ها در این حوزه فعال هستند. نمازهای واجب و مستحب و قرائت قرآن از جمله برنامه‌هایی است که در مساجد برگزار می‌شود.
نماز تراویح از دیگر نمازهای عمانی‌هاست که بنا به تصمیم ائمه جماعات مساجد بین 8 تا 20 رکعت ادا می‌شود و پس از ادای آن، قهوه عمانی نوشیده می‌شود؛ عمانی‌ها پیش از شروع ماه رمضان به تزیین و نظافت مساجد می‌پردازند، زیرا طی این ماه جمعیت بسیاری وارد مساجد می‌شوند.
طی آخرین روز ماه شعبان در عمان، مردم این کشور به استهلال (تلاش برای رؤیت هلال ماه) می‌پردازند و معتقد هستند که این کار ثواب دارد؛ در ایام ماه رمضان نیز مردم عمان به پختن شیرینی‌جات و غذاهای خاص می‌پردازند و نوشیدنی‌های ویژه‌ای برای این ماه دارند. مشهورترین شیرینی‌های عمان نزد ایرانیان، حلوای عمانی یا همان مسقطی است که مرغوبترین نوع آن را با زعفران ایرانی تهیه می‌کنند.
ساعت کار
بزرگان هر قوم در ماه رمضان به آشتی دادن افرادی که با هم دشمنی دارند یا کدورتی از یکدیگر به دل گرفته‌اند می‌پردازند؛ خوردن و آشامیدن در اماکن عمومی عمان نیز برای مسلمانانی که به سن بلوغ رسیده‌اند، ممنوع است.
البته این موضوع بیشتر از اینکه توسط نیروهای انتظامی صورت بگیرد، با نظارت اجتماعی مردم به حداقل کاهش پیدا می‌کند و در اصل می‌توان گفت که نوعی اجبار در این رابطه وجود دارد و مجازات آن دست‌کم 10 روز و حداکثر 3 ماه زندان است؛ اگر روزه‌خواری در داخل ماشین انجام شود که از بیرون قابل مشاهده نباشد، مشکلی ندارد.
ساعات کاری برای کارمندان عمان طبق دستور دولت در ماه رمضان، چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی، روزانه حداکثر 6 ساعت و از 9 ـ 15 تعیین شده است و در طول هفته نیز این میزان به 30 ساعت می‌رسد؛ از این رو می‌توان گفت که دولت به مناسبت ماه رمضان مزایای بسیاری برای مردم در ابعاد مادی و معنوی در نظر گرفته است.
یکی از آداب مردم عمان در ماه رمضان، دعوت از یکدیگر برای مهمانی افطار است؛ در مساجد و سایر اماکن عمومی نیز محیط معنوی با پهن کردن سفره‌های افطاری ایجاد می‌شود. مردم در هنگام افطار برای سلطان قابوس که از بیماری رنج می‌برد دعا می‌کنند که این موضوع از علاقه‌مندی مردم نسبت به پادشاه عمان خبر می‌دهد.
جرم و جنایت در این ماه نسبت به دیگر ماه‌های سال در عمان کاهش می‌یابد؛ البته جرائم در دیگر ماه‌ها نیز بسیار کم است. مردم عمان در روز 27 ماه رمضان به بازار می‌روند و موارد مورد نیاز خود برای عید فطر را تهیه می‌کنند.
عید فطر در عمان از سوی وزارت اوقاف و امور دینی این کشور اعلام می‌شود و همه مذاهب از آن تبعیت می‌کنند؛ نماز عید فطر در عمان با شکوه خاصی برگزار می‌شود و مردم پس از نماز به یکدیگر شیرینی تعارف می‌کنند.
الدیکات
رقص خاص مردان در این روز به نام «الدیکات» که از میراث آبا و اجدادی آنها گرفته شده، یکی از رسوم‌های مردم این کشور به شمار می‌رود و کودکان در این روز، عیدی و حلوای عمانی هدیه می‌گیرند.
تعطیلات عید فطر در این کشور 5 روز است که بنا به آداب و رسوم مردم در این کشور، برنامه‌های مختلفی برگزار می‌شود تا باعث شور و شادی مردم شود.
یادداشت از میرجواد میرگلوی‌بیات
کارشناس مسائل عمان
انتهای پیام
