سامانه نظارت بر اموال مسئولان منجر به اعتمادسازی عمومی می‌شود/ تفاوت اصل 142 با قانون «از کجا آورده‌ای؟»
گروه اقتصاد ــ کمالی‌پور اظهار کرد: اکنون انحرافاتی در برخی نهادهای نظارتی هست و متأسفانه دور زدن قانون را به وفور شاهدیم. این وضعیت نتیجه این است که در زمینه کنترل و نظارت بر عملکرد مسئولان چندان موفق نبودهایم. لذا امیدواریم طراحی سامانه نظارت بر اموال مسئولان بتواند باعث اعتمادسازی در جامعه شود.
در روزهای اخیر، آیین‌نامه اجرایی «قانون رسیدگی به دارایی مقامات، مسئولان و کارگزاران جمهوری اسلامی ایران» از سوی قوه قضاییه منتشر شد. اجرای این قانون برای مدت‌های مدیدی از انتظارات بسیاری از مردم و دلسوزان کشور در راستای مبارزه با مفاسد اقتصادی به ویژه فساد مسئولان بوده است.
برای مشاهده متن کامل این آیین نامه اینجا کلیک کنید.
برای بررسی بیشتر این موضوع و اهمیت و لوازم موفقیت این قانون با یحیی کمالی‌پور، نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی، به گفت‌وگو نشستیم که وی در ابتدا به ایکنا گفت: قطعاً یکی از خلأهایی که تاکنون در مورد اجرای قانون اساسی در کشور وجود داشته، عدم اجرای اصل 142 قانون اساسی بوده است که بنا به علل مختلفی که فعلاً جای واکاوی آنها نیست تا الان مغفول مانده و عملاً جنبه اجرایی پیدا نکرده بود.
دلایل گسترش بی‌اعتمادی مردم به مسئولان
وی ادامه داد: در ماه‌ها و سال‌های اخیر، وجود برخی از تخلفات مالی، اختلاس‌ها و جرایم مالی متعدد، به گونه‌ای به سمت بعضی از مسئولان کشور سوق داده می‌شد و گاه در فضاهای عمومی و حتی رسمی و غیررسمی مسائلی مطرح می‌شد که دست برخی به این اموال نامشروع آلوده است و نهایتاً اموال برخی از این افراد ناشی از رانت یا مسائلی از این قبیل است.
کمالی‌پور افزود: چنین دیدگاهی کم‌کم باعث ایجاد بی‌اعتمادی مردم به مسئولان و ایجاد شکاف میان آنها شد. به همین علت بنده معتقدم اجرای اصل 142 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند توفیقات زیادی برای کشور و نظام داشته باشد، چراکه براساس این قانون، هرکسی موظف است در چارچوب قوانین و مقررات، اموال خود را افزایش دهد و یا اگر فعالیت اقتصادی دارد، مبنای فعالیت اقتصادی وی مشروع باشد، چراکه اگر غیر از این باشد، مطمئناً افزایش غیرمتعارف دارایی مسئولان باعث واکاوی حوزه عملکردی آنها خواهد شد.
مزایای اجرای آئین‌نامه ابلاغی از سوی رئیس قوه قضاییه
منتخب مردم جیرفت و عنبرآباد در خانه ملت یادآور شد: همچنین باید گفت از آنجا که دایره شمول اجرای این آئین‌نامه گسترده است و حتی رده‌های پایین کشور را هم در بر می‌گیرد، معتقدم که اجرای آن می‌تواند به مواردی همانند برگشت اعتماد عمومی مردم به مسئولان کمک کند. مزیت دوم اجرای این آئین‌نامه، صیانت از خود مسئولان پاکدست است که واقعاً زحمت زیادی می‌کشند و مُرّ قانون را در مورد اموال خودشان رعایت می‌کنند.
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس بیان کرد: در کنار این موارد، اگر این سامانه به خوبی اجرا شود، می‌توانیم جلوی بسیاری از فسادها و رانت‌ها را بگیریم. البته فعلاً آئین‌نامه این قانون ابلاغ شده و بسترها و ابزار کار اجرای این قانون ظرافت‌های خاصی دارد و ان‌شاء الله سامانه‌ای که قرار است طراحی شود، هرچه سریع‌تر به سرانجام برسد و مسئولان مکلف شوند که اموال خود را معرفی کنند و این سامانه هم به خوبی اجرا شود.
ضرورت عزل مدیران متخلف
وی با اشاره به ضرورت ایجاد ساز وکارهای لازم برای اجرای این آئین‌نامه اظهار کرد: مطمئناً اگر بتوانیم ابزار و سازوکار لازم برای اجرای این آئین‌نامه در مورد اموال مسئولان را ایجاد کنیم، این اقدام می‌تواند تأثیر بسیاری را در کشور، هم در حوزه مردم و هم مسئولان، داشته باشد و جلوی بسیاری از رانت‌ها و فسادها گرفته شود و اعتماد مردم به مسئولان را بازگرداند.
کمالی‌پور گفت: از سوی دیگر اگر در این راستا، مسئولی تخلف کرده یا در راستی‌آزمایی‌هایی که انجام می‌شود مشخص شود که اموال مسئولی دارای انحراف است و یا خدای ناکرده اموال خود را به درستی معرفی نکرده است می‌تواند باعث عزل وی از آن مسئولیت شود.
لزوم معرفی مدیران پاکدست به عموم مردم
منتخب مردم جیرفت و عنبرآباد در خانه ملت تصریح کرد: حتی می‌توانیم سازوکارهایی داشته باشیم که چنین مسئولانی را به مردم معرفی کنیم. این کاری است که در بسیاری از کشورهای دنیا شاهد آن هستیم که مسئولان موظف می‌شوند که در مسیر قانون حرکت کنند و اموال خود را در معرض دید عموم مردم قرار دهند. چنین اقدامی مطمئناً می‌تواند آثار مثبتی داشته باشد.
وی ادامه داد: البته برخی گمان می‌کنند که اجرای این قانون، آسیبی برای مسئولان است اما بنده معتقدم که برعکس، چنین اقدامی صیانت از مسئولان و جایگاه آنان است، مگر اینکه مشخص شود که این افراد با اموال اندکی وارد مسئولیت شده و با اموال زیادی خارج شوند. از سوی دیگر می‌توانیم مدیران پاکدست را هم به جامعه معرفی و حتی آنها را تشویق کنیم و اگر هم فسادی وجود دارد باید با آن برخورد کنیم.
لوازم اجرای موفق آیین‌نامه اجرایی قانون رسیدگی به دارایی مقامات و مسئولان
کمالی‌پور با اشاره به ابزارها و سازوکارهای لازم برای موفقیت اجرای این قانون گفت: باید سامانه‌ای را طراحی کنیم که اموال مسئولان در آن سامانه ثبت شود. همچنین باید روند طراحی، برنامه‌ریزی، کدهایی که باید با آن وارد این سامانه شویم و لوازم اجرای آن باید اعلام شود. نکته دیگر این است که بازه زمانی که مسئولان اموال خود را در آن سامانه به ثبت می‌رسانند باید روشن و مشخص باشد.
منتخب مردم جیرفت و عنبرآباد در خانه ملت یادآور شد: همچنین لازم است که ابتدا این سامانه را راستی‌آزمایی کنیم و بسترهای لازم را برای موفقیت آن در اختیار داشته باشیم. مجموعه‌ای که قرار است بر اجرای این قانون مدیریت، نظارت و کنترل کنند باید هر اموالی را که به نام هر مسئول، همسر و فرزندان و بستگان درجه یک وی ثبت شده است مورد پایش و بررسی قرار دهند و اگر خدای ناکرده یک مسئول یا همسر، فرزند، داماد و سایر بستگان نزدیک وی، اموال خود را معرفی نکردند یا در بررسی اموال آنها خطایی مشخص شود، به راحتی به این خطا رسیدگی و برخورد کنیم.
مشکلات اجرایی بسیاری از سامانه‌های الکترونیک در کشور
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس بیان کرد: مطمئناً در کشوری که بزرگترین چالش آن تاکنون چالش آماری است اجرایی کردن چنین سامانه‌ای نیازمند دقت و سرعت زیادی است چراکه گاهاً در مورد بسیاری از سامانه‌های الکترونیک که در کشور در حال فعالیت هستند، با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شویم و به همین دلیل است که معتقدم باید از باب نرم افزاری و سخت‌افزاری، زمینه‌های موفقیت چنین سامانه‌ای در عرصه اجرایی فراهم شود.
وی اظهار کرد: چنین کاری، اقدامی بسیار مهم است و از یک رئیس کلانتری گرفته تا یک وزیر، نماینده مجلس، یک قاضی یا نماینده مجلس در موفقیت آن نقش دارند. از سوی دیگر سیستم مدیریتی این سامانه و نظارت بر آن بسیار مهم است بنابراین امیدوار هستیم که این سامانه در حد همین ابلاغ آئین‌نامه باقی نماند بلکه در کنار سامانه‌ای که در این زمینه قرار است راه‌اندازی شود باید مجموعه‌ای از بهترین افراد و مدیران اقدام به مدیریت، کنترل و نظارت کنند .
انحراف در عملکرد برخی نهادهای نظارتی
کمالی‌پور با اشاره به عدم موفقیت در نظارت بر مسئولان گفت: الان انحرافاتی در برخی نهادهای نظارتی وجود دارد و همچنین متأسفانه دور زدن قانون را به وفور شاهد هستیم. این وضعیت نتیجه این است که در زمینه کنترل و نظارت بر عملکرد مسئولان چندان موفق نبودهایم. لذا امیدواریم که یک بار برای همیشه این آئین‌نامه و طراحی این سامانه برای نظارت بر اموال مسئولان بتواند باعث اعتمادسازی در جامعه شود.
منتخب مردم جیرفت و عنبرآباد در خانه ملت در پاسخ به این پرسش که برای حل موضوع ضمانت اجرای این قانون چه باید کرد؟ گفت: طبعاً همین الان سازوکار لازم برای برخورد با کسانی را که از این قانون تخلف کنند داریم و اگر خدای ناکرده در راستای راستی‌آزمایی معرفی اموال در آن سامانه، با مواردی رو به رو شویم که طرف تعمداً اموال خود را معرفی نکرده است، حداقل کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که صلاحیت وی را در پست‌های اجرایی سلب کنیم و چنین اقداماتی می‌تواند بازدارنده باشد.
تفاوت اصل 142 با قانون «از کجا آورده‌ای؟»
وی با اشاره به امکان وضع قوانینی برای افزایش ضمانت اجرای این آئین‌نامه یادآور شد: حتی اگر لازم باشد این امکان وجود دارد که در عرصه قانونگذاری هم متناسب با این آئین‌نامه، قانونی را وضع کنیم که ضمانت اجرای آن را بیشتر کند.
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس درباره تفاوت این قانون با قانون «از کجا آورده‌ای؟» گفت: دو اصل از قانون اساسی یعنی اصل 49 و اصل 142 برای شفافیت رسیدگی به اموال مسئولان است و قانون «از کجا آورده‌ای؟» به آن معنا که در ابتدای انقلاب مطرح بود ــ بدین معنی که اموال و سرمایه‌های افراد بررسی و اگر مشخص می‌شد که افرادی اموالی را از طریق نامشروع به دست آوردهاند باید آن را به بیت‌المال بازگرداندند ــ در اجرای آن هم موفق نبودیم، اما اصل 142 قانون اساسی برای این است که افرادی که وارد مسئولیتها می‌شوند، در همان لحظه ورود باید اموال خود را معرفی و در سامانه ثبت کنند و بعد از خروج از مسئولیت هم باید چنین کاری را انجام دهند تا متوجه شویم که اموال این افراد چقدر افزایش داشته و آیا انحرافی داشتهاند یا خیر؟
وی در پایان اظهار کرد: در این آئین‌نامه هم که اخیراً رئیس قوه قضاییه ابلاغ کردند هدف اصلی این است. البته این را هم پیشبینی کردهایم که علاوه بر مسئولان، اموال همه مردم در کشور را هم مورد بررسی و رسیدگی قرار دهیم و نهایتاً اگر مشخص شد کسی اموالی را از راه نامشروع به دست آورده است، آن اموال را به بیت‌المال برگردانیم.
انتهای پیام
