توحید؛ پیام اصلی بعثت رسول اکرم(ص)

وحید یادگاری سرور، مدیر گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان در گفت‌و‌گو با ایکنا از کردستان، با اشاره به اینکه بر اساس مبانی علم اخلاق اسلامی روابط انسان در چهار گروه رابطه انسان با خودش، با خدا، با محیط و با دیگران تقسیم‌بندی شده است، گفت: اصلی‌ترین و مهم‌ترین پیامی که بعثت نبی مکرم اسلام(ص) داشته به رابطه انسان با خدا و معبود یعنی اصل توحید مربوط است.

وی با اشاره به اینکه اصل توحید محور اساسی مورد توجه تمام آیات قرآنی، انبیاء، اولیا و اوصیایی پیشین بوده است، افزود: امروز که ما در دنیای قرن 21 زندگی می‌کنیم نحوه بیان، تفسیر و تبلیغ خداباوری و خدا محوری خیلی مهم است و باید تبلیغ خداپرستی و خداباوری با زبان امروز جوانان و نوجوانان سازگاری داشته باشد تا بتوان باورهای توحیدی را برای نسل جدید تبیین و نهادینه کرد و این مشکلی بوده که در جامعه امروز ما قابل مشاهده است.

مدیر گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان بیان کرد: خداباوری در نحوه بیان تأثیرگذار مسائل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نقش برجسته دارد به عبارت دیگر خداباوری روبناست و مقدماتی چون فرهنگ، اقتصاد و سیاست و اجتماع زیربناست. جامعه‌ای می‌تواند خدا باور باشد که اقتصاد، سیاست‌ و فرهنگش رنگ و بوی الهی و خدایی داشته باشد. بدون ملاحظه چنین پیشران‌هایی امکان ندارد بتوان از تبلیغ نوین برای جوانان و قشر امروزی جامعه سخن از خدا، نبی و هدف بعثت سخن گفت.

وی ادامه داد: برای نهادینه و عملی کردن خداباوری در جامعه امروز هم مردم، هم مدیران و مسئولان نقش دارند و برای رسیدن به این هدف نیازمند داشتن یک برنامه دقیق و برنامه‌ریزی واقعی هستیم که بایستی دغدغه بسیاری از مسئولان و مدیران تمدن‌سازی اسلامی باشد.

یادگاری سرور در ادامه با اشاره به اینکه نبی مکرم اسلام در سراسر زندگی معنوی خویش با وابستگی، بیگانگی و از خودباختگی مبارزه کرده است، گفت: امروزه هر چیزی که در راستای همان مبارزه باشد برای ملت ایران که ملت مقاومت و سازندگی بوده مهم و از اولویت‌هاست که یکی از ایام روز 22 بهمن است که فلسفه‌اش استکبارستیزی و مبارزه با ظلم، ستم و تعدی‌گری‌هاست.

وی افزود: نکته بسیار مهم که در غار حرا برای نبی مکرم پیش آمده سن چهل سالگی اش است که خداوند در سن چهل سالگی دل محمد بن عبدالله را روشنترین، بهترین و خاضع‌ترین دلها یافت.

توحیدگرایی همراه با برنامه و مداوم باشد

مدیر گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان، اظهار کرد: سن 40 سالگی بسیار مهم است از این جهت که وقتی فردی به دنبال سازندگی، تهذیب و توجه به درونش است، باید دقت کند که نیاز به یک برنامه مدام دارد و اینگونه نیست که بتوان ره چهل ساله را در یک روز پیمود بلکه باید صبر و حوصله داشته باشد بنابراین توحیدگرایی و خداگرایی بایستی همراه با برنامه و مدام باشد.

وی افزود: شخصی می‌تواند در هر دوره از زمان خودش بر اساس و چارچوب زمانه خودش حرکت و زندگی کند که با خدا باشد چراکه کسی که با خداست دارای صبر و استعانت است و در سایه صبر می‌تواند بهترین تصمیم و به روزترین برنامه را در زندگی شخصی و فردی و اجتماعی خود بگیرد و این همان لحاظ فاکتورهای زمان و مکان در هر عصر و دوره‌ای است.

یادگاری سرور افزود: شخصی می‌تواند مؤلفه‌های زمان و مکان را در تصمیم‌گیری‌های زندگی دنیوی خودش ملاحظه کند که متخلق به فضایل و پسندهای اخلاقی باشد. کسی که براساس نوع تربیت‌اش صبور باشد می‌تواند مقتضیات زمانش را بخوبی بشناسد و تحت تأثیر حواشی زندگی قرار نمی‌گیرد.

نیازمندی انسان قرن 21 به اصل توحید

وی ادامه داد: انسان قرن 21 بیش از هر زمانی به اصل توحید نیاز دارد تا بتواند شاخص‌های زمان و مکان را بدرستی تشخیص دهد و در زندگی خودش تأثیر دهد. توحید یعنی نفی همه طاغوت‌ها و تکیه نکردن به هیچ قدرتی غیر از خداست. و این مهم است و در دنیای امروزه در مقام عمل این اصل بسیار کم رنگ شده است.

مدیرگروه معارف دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان گفت: اینکه رهبر انقلاب اسلامی ایران بسیاری از زندانیان را مورد عفو و بخشش قرار می‌دهند دقیقاً برآمده از مکتب نبی مکرم اسلام در جذب حداکثری مخاطبان خودش است. اسلام دینی است که هر فردی با آن برخورد و ملاقات داشته باشد، تحت تأثیر قرار می‌گیرد و از این جهت که دافع ندارد بلکه بیشتر جاذبه است. بنابراین پیروان محمد بن عبدالله نیز چنین برخوردها و روش‌های را بایستی سرلوحه کار خودشان قرار دهند.

وی افزود: هر زمانه اقتضائات خاص خودش را دارد و ما نمی‌توانیم یک نسخه واحد برای همه زمان بپیچیم ولی آن بن مایه اصلی که لازم به یادآوری بوده همان اخلاق است که در درونش فضیلیتی بنام صبر وجود دارد.

یادگاری سرور در ادامه گفت: مولانا می‌فرماید گر حفظ مراتب نکنی زندیق هستی.. زندیق گروهی از مجوس هستند که قائل به نور و ظلمت هستند بنوعی دارای کفر هستند. لایه های باطنی و ظاهری دین هر دو بایستی باهم رعایت شود و اگر انسان نتواند هماهنگی و همپوشانی میان لایه‌های درونی دین و لایه های بیرونی دینداری ایجاد کند، دچار نوعی کفر خواهد شد.

وی افزود: آنچه در مناسبت‌ها و مناسک‌ها مهم بوده این است که نشانگر همان لایه‌های درونی دین‌داری باشد به عبارت دیگر کسی که دغدغه خودسازی و دینداری دارد بایستی تربیت‌های خودش را در مناسبت‌ها و مناسک‌ها نشان دهد. البته آنچه که مهم است عدم افراط و تفریط در مناسبت‌ها و مناسک است بایستی به اندازه و تأثیرگذار و در راستای مبانی اخلاقی و سازندگی باشد.

مناسک‌ باید دارای دلیل عقلانی باشد

مدیر گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان گفت: رابطه میان مناسک و مناسبت‌ها و دین مانند رابطه میان دو روی سکه است و در هم تأثیر دارند و نمی‌توان دینی را بدون مناسبت‌ها و مناسک آن در نظر گرفت. انجام همه مناسک‌ باید دارای دلیل عقلانی و منطقی باشد تا بتواند با لایه‌های درونی دین ارتباط گیرد و تأثیرگذار باشد در غیر این صورت رابطه بسیار محدود با لایه‌های درونی دین خواهد داشت.

وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به رسالت حضرت رسول در احیای ارزش‌های اخلاقی رابطه مناسک‌زدگی با موضوع اخلاق را چگونه ارزیابی می‌کنید، اظهار کرد: در رابطه با این سؤال دو رویکرد می توان نام برد؛ یک رویکرد کسانی است که قائل به هیچ نوع رابطه میان مناسبت‌ها و مناسک و دین نیستند و یا تأثیر چندانی میان آن دو نمی‌بینند؛ که چنین اشخاصی بیشتر تحت تأثیر پیشرفت‌های صنعتی و ساختار مدرن و جنبه‌های مادی زندگی هستند. معمولاً به جنبه‌های معنوی انسان توجه نمی‌کنند. همه چیز را در راستای مادی و سود آن تفسیر می‌کنند. در نتیجه زندگی معنا و مفهوم حقیقی و اهداف ماورایی خود را از دست می‌دهد. و در این رویکرد نوعی پوچی و وانهادگی به وجود می‌آید.

یادگاری سرور افزود: رویکرد دوم در نحوه تأثیرگذاری مناسبت‌ها و مناسک با دینداری است در این رویکرد بحث انکار روابط آن‌ها نیست؛ بلکه بحث بر سر تأثیرگذاری و کمیت آن است. اگر میان مناسبت‌ها و مناسک منطق و بُعد عقلانی (یعنی دچار افراط و تفریط نباشد.و سالم برگزار شود.) حاکم باشد دارای یک رابطه انکارناپذیر با دین داری هستند.

توجه جدی به سیره رسول‌الله در بخش اخلاقی

وی در ادامه با تأکید بر اینکه جامعه امروز ایران در بخش اخلاقی نیازمند توجه جدی به سیره رسول الله است، افزود: اگر انسان در رابطه با خود بتواند زیست اخلاقی ایجاد کند هم در رفتارهای فردی و هم اجتماعی دارای آسیب هایی جدی که هست؛ برطرف خواهد شد.

مدیرگروه معارف دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان افزود: البته جامعه امروز ایرانی در مباحث مدیریتی دچار یک اشتباه شده است و آن اینست که در ارتباط با روابط جهانی بیشتر به این سمت و سو حرکت کرده است که کشورهای دیگر تصمیم‌گیری می‌کنند و بخاطر همین از توجه و برنامه‌ریزی هایی که برآمده از فرهنگ بومی ایران اسلامی باشد فاصله گرفته اند و مدیرانش نتوانسته‌اند در مدیریت‌های کلان با توجه به شاخص‌های فرهنگی و جغرافیایی برنامه‌ریزی کنند. و این ضعف بزرگی است که در رفتار فردی و اجتماعی افراد جامعه می‌تواند نقش داشته باشد.

وی افزود: دلیل اینکه مردم در بُعد اکثریت نتوانسته‌اند اخلاقی عمل کنند اولاً اینست که در ارتباط با جهان و کشورهای دیگر هستند و فرهنگ‌های دیگر در نحوه زیست انسان‌ها به دلیل کم شدن فاصله‌ها و ارتباط‌های سریع، تأثیرگذار شده است. دوماً؛ برنامه‌ریزی‌هایی که با محوریت فرهنگ و مؤلفه‌های خاص کشور باشد وجود ندارد و از همین جهت در بخش‌های فرهنگی و معیشتی تأثیرگذاری کمتر را میان پیروان توانستیم ایجاد کنیم.

سیره زندگی نبی مکرم اسلام (ص) اخلاق محور است

یادگاری‌سرور تأکید کرد: سیره زندگی نبی مکرم اسلام (ص) اخلاق محور است در حالی که در جامعه امروز ما زندگی اکثریت مردم بر محور اقتصاد و معیشت است و این خودش یک باگ بسیار بزرگ معرفتی است؛ بعبارت دیگر جهان امروز در یک بحران اخلاقی بسر می برد.

وی گفت: در صورت توجه به اخلاقیات و نهادینه کردن آن است که دین‌ورزی آثار بی‌بدیل خودش را نشان خواهد داد و با تفسیر درست زندگی آسمانی روشنگر و سازنده، تحولی بس ژرف در ساختار فکری و رفتاری انسان پدید می‌آورد. و شعاع آن از قلمرو طبیعت و مرزهای مادی جدا می کند و به مبدأ آفرینش و سرچشمه هستی راه می یابد و این همان بُعد معنوی و جنبه روحانی انسان است که گذشت زمان غباری از فراموشی بر آن پاشیده است.

مدیرگروه معارف دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان اظهار کرد: این تحول و دگرگونی که زایید باور راستین و عمل بر اساس آن است، پیامدهایی گسترده در رشد و تکامل زندگی فردی و اجتماعی انسان ایجاد می‌کند.

وی با اشاره به دیدگاه‌های انتقادی نسبت به دین و کارکردهای آن افزود: کارل مارکس معتقد است که دین یک تسلی‌بخش موقت است. که جلوی راه‌حل های واقعی را می‌گیرد. ولی حقیقت آن است که تحقیقات و مطالعات بسیاری پیرامون نقش و کارکرد دین صورت گرفته است و همگی آن‌ها نشان دهنده تأثیر پایبندی به مناسک دینی در کاهش جرم و جنایت و افزایش انجام اعمال نیک و صالح می باشد.

وی با تأکید بر اینکه پایبندی به مناسک دینی موجب پرورش فضایل اخلاقی می‌شود، یادآور شد: پایبندی به مناسک دینی روابط اجتماعی را بهبود می‌بخشد، موجب تأمین امنیت اجتماعی شده و رفتارهای مهرورزانه و محبت‌آمیز توأم با احترام را گسترش می‌دهد، احساس مسئولیت در برابر دیگران را می‌افزاید و موجب کاهش رفتارهای نابهنجار و انحرافی می‌شود.