سعید مستغاثی، کارشناس، مدرس و کارگردان سینما و تلویزیون در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، با بیان اینکه «کیمیا» کاری پرخرج، اما بیکیفیت است، اظهار کرد: علیرغم تمام تلاشهایی که جواد افشار، کارگردان «کیمیا» انجام داده و امکاناتی که صرف ساخت آن شده، این مجموعه نیز دربردارنده آسیبهای رایجی است که در تمامی تولیداتی که به نوعی موضوعشان انقلاب است، وجود دارد. در تمامی این کارها عمدتا میبینیم که یک عده مبارز در مقابل ساواکیان قرار میگیرد، بدون اینکه برای هیچ کدام از آنها هویتی در نظر گرفته شده باشد.
وی افزود: در این سریال به هیچ وجه مشخص نیست که مبارزان برای چه فعالیت میکنند، البته در بخشهایی از سریال صدای سخنرانی امام (ره) را در کار میشنویم، اما درباره آن توضیح به مخاطب داده نمیشود. این رویکرد اشتباه و غلط در حقیقت نوعی همراهی با صدای بیگانه است که دائماً در این سریال در حال اشاعه این تفکر هستند که مبارزان انقلاب هیچ تفکر و ایدئولوژی برای مبارزههای خود نداشتند. برای درک بهتر مثالی میزنم. یکی از پایههای انقلاب اسلامی روحانیت بود، اما در کجای این سریال ما نمادی از روحانیت را مشاهده میکنیم.
اشاعه تصورات نادرست در «کیمیا»
مستغاثی ادامه داد: در سریال «کیمیا» این نکته به بیننده القا میشود که قیام مردم برای به دست آوردن عدالت و رفاه مادی بود، البته شاید این دلایل هم دخیل بوده، اما بی شک مهمترین هدف در شکلگیری انقلاب به پا داری فرهنگ و تفکر اسلامی در جامعه بود. یکی دیگر از خطاهای این سریال به نحوه نشان دادن تظاهرات مردم مربوط میشود. در «کیمیا» نشان داده میشود که مبارزان در تظاهرات از کوکتل مولوتف استفاده میکردند در صورتی که مردم تنها در آتش زدن بانکها و برخی مراکز از این سلاح استفاده میکردند.
وی در تکمیل توضیح فوق گفت: خطای فوق تنها یک روایت نادرست تاریخی نیست، بلکه نوعی همراهی با سخنان مسئولان رژیم شاهنشاهی است که مدعی بودند تظاهر کنندگان از سلاح گرم استفاده میکردند و آنها مجبور به شلیک گلوله بودند. اشتباهات روایتی در این سریال کم نیست. نمونه دیگر به شخصیتپردازی ساواکیان برمیگردد که نادرست تصویر شده بودند، حتی در مواقعی برخی از آنها قابل ترحم نشان داده میشوند.
کارگردان مستند «آرماگدون» درباره ضعفهای فنی «کیمیا» نیز اینگونه توضیح داد: به لحاظ فنی نمیخواهیم سریال را با کارهای روز جهان مقایسه کنیم، اما در مقایسه با برخی کارهای داخلی نیز این کار کیفیت پایینی دارد. برای مثال، سریالی داشتیم که چند سال پیش پخش شد. آن کار «پروانه» نام داشت و به بحث منافقان میپرداخت. در آن کار ما شاهد کار خوبی در حوزه تاریخ انقلاب بودیم به ویژه ریزبینیهایی که انجام شده بود نشان میداد که کارشناسی خوبی درباره این کار انجام شده است.
بازیهای خوب از معدود امتیازات «کیمیا»
مستغاثی اضافه کرد: بازیها در این سریال نسبتاً خوب است چون بازیگران حرفهای بسیاری در آن حضور دارند، اما نهایتاً، ناهمگونی که در کارگردانی و فیلمنامه وجود دارد به روی کیفیت کار تاثیر منفی گذاشته است. در ضمن شخصیتهای غیر ضروری در این کار وجود دارند که نبودشان هیچ تاثیری به روی کیفیت کار نمیگذارد. درباره داستانکهای سریال هم باید گفت، انسجامی با قصه اصلی ندارد، بلکه به طور مستقل برای خود داستانی دیگر دارد.
وی در انتها درباره ویژگی سریالهای انقلابی این گونه توضیح داد: انقلاب اسلامی ما یک انقلاب ایدئوژیک بود، برای همین کاری که در این زمینه تولید میشود هم باید چنین خصیصهای داشته باشد، اما متاسفانه در سینما و تلویزیون ما به فیلمسازان این گونه القا میشود که اگر میخواهند در این حوزه کار کنند حتماً باید روشی غیر ایدئولوژیک داشته باشند. این نوع نگاه هم به هیچ وجه صحیح نیست، حتی در غرب نیز چنین برخوردی با حرکت ایدئولوژیک صورت نمیگیرد.