مؤسسات اعتباری جایگاه قرض‌الحسنه در کشور را تخریب کردند
گروه اقتصاد: معصومی‌نیا اظهار کرد: گسترش تعاونی‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری حس سودخواهی و طمع مردم را تحریک کرد و این مسئله باعث خراب کردن قرض‌الحسنه در کشور و در نتیجه ظلم بسیار بزرگی در حق این مستحب بزرگ الهی شد.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، یکی از دلایل اصلی نارضایتی برخی از مردم در سال‌های اخیر، رواج گسترده مؤسسات مالی و اعتباری مجاز و غیرمجازی است که سپرده‌های مردم را جذب کرده و قادر به بازپرداخت آن نیستند و همین امر باعث شد تا تجمعات گسترده مالباختگان در ماه‌های اخیر در برخی شهرها، مقابل بانک مرکزی و همچنین در مقابل مجلس شورای اسلامی برگزار شود. قطعا عدم رسیدگی به وضعیت این مؤسسات و بازپرداخت حساب مالباختگان عواقب مناسبی در پی ندارد و همچنین مورد تأیید دین مبین اسلام نیست.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با ایکنا به آسیب‌شناسی ریشه‌های شکل‌گیری این مؤسسات مالی و اعتباری پرداخت و اظهار کرد: در اوایل انقلاب اسلامی، صندوق‌های قرض‌الحسنه زیادی تأسیس شد و با وجود اینکه پولهای اندکی را از مردم تجهیز می‌کردند اما چند ویژگی داشتند که از جمله واقعا مطابق با شرع عمل کرده و ویژگی دیگر آن این بود که مشکلات مردم را برطرف می‌کردند و دلیل عمده این مسئله هم این بود که واقعا برای رضای خدا فعالیت می‌کردند.
وی افزود: این صندوق‌ها منطبق با آنچه که در شریعت درباره قرض‌الحسنه آمده، عمل می‌کردند و به طور تام و تمام به فکر حل مشکلات مردم بودند و اتفاقا نیروهای انقلاب در این صندوق‌ها جمع شده بودند. بنده آن موقع در اصفهان بودم و به یاد دارم که اکثرا این صندوق‌ها هم به نام ائمه(ع) بود و با وجود پول کم، واقعا بر طبق ضوابط شرعی وام پرداخت می‌کردند و مردمی هم که در این صندوق‌ها سپرده‌گذاری می‌کردند هدف‌شان کسب رضای خدا بود.
مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی یادآور شد: اما از زمان اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا به بعد، روحیه سودطلبی و اشرافی‌گری که در اثر سیاست‌های تعدیل اقتصادی در ایران رواج پیدا کرد باعث شد تا فعالیت این صندوق‌های قرض‌الحسنه کمرنگ شود و در نتیجه این صندوق‌ها هم به تدریج تبدیل به مؤسسات مالی و اعتباری شدند.
این کارشناس اقتصاد اسلامی عنوان کرد: روند کار بدین‌گونه بود که ابتدا برخی از این صندوق‌ها تبدیل به مؤسسه مالی و اعتباری شده و سپس برخی از آنها تبدیل به بانک شدند و به عنوان مثال بانک انصار از صندوق قرض‌الحسنه بسیجیان تأسیس شد یا بانک مهر اقتصاد از دل مؤسسه دیگر بیرون آمد و این به خاطر روحیه سودطلبی بود که در جامعه ما رواج پیدا کرد.
معصومی‌نیا یادآور شد: مقام معظم رهبری حدود 25 سال پیش پدیده نوکیسگان را مطرح کردند و تأکید کردند که این نوکیسگان آفت بزرگی برای جامعه است و این روحیه جمع‌آوری ثروت باعث شد تا برخی مؤسسات و صندوق‌های قرض‌الحسنه تبدیل به تعاونی اعتباری شده و این تعاونی‌ها هم تبدیل به بانک شود و وضعیت کنونی مؤسسات مالی و اعتباری مجاز و غیرمجاز هم معلول آن شرایط است.
مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی عنوان کرد: بنده به یاد دارم که حدود یک سال و نیم قبل، مسئولان برخی مؤسسات و صندوق‌ها جمع شده بودند و شخصی که صندوق قرض‌الحسنه بسیجیان را تأسیس کرده بود و اکنون تبدیل به بانک انصار شده، استغفار می‌کرد که چرا این صندوق را تأسیس کرده است که کار به اینجا برسد و چون ایشان شخص متدینی است می‌توانید درباره این نقل قول با خود وی مصاحبه کنید اما بنده می‌خواهم در پاسخ به ایشان بگویم که از تأسیس این صندوق استغفار نکند بلکه باید عاملین مسابقه تبدیل شدن صندوق‌های قرض‌الحسنه به تعاونی اعتبار و سپس تبدیل شدن به بانک استغفار کنند وگرنه ایجاد اولیه آن صندوق قرض‌الحسنه اقدام بسیار مناسبی بود.
وی تأکید کرد: یکی دیگر از علل گسترش مؤسسات مالی و اعتباری این است که در قانون عملیات بانکی بدون ربا که یش از سه دهه مبنای عمل در نظام بانکی بوده، اشتباه بزرگی صورت گرفته و در جانب تجهیز منابع اعلام کرده‌ایم که به چند روش می‌توانند این کار را انجام دهیم که یکی قرض‌الحسنه و دیگری سپرده‌های کوتاه مدت و بلندمدت است. سپرده‌های کوتاه مدت را با عنوان وکالت نامگذاری کردیم اما قرض‌الحسنه را از سوی دیگر خراب کردیم.
معصومی‌نیا ادامه داد: مردمی که قبلا به خاطر قصد قربت در صندوق‌های سپرده‌گذاری می‌کردند، اکنون به دلیل دریافت جایزه و بدون قصد قربت شروع به سپرده‌گذاری در بانک‌ها کردند و اینگونه بود که حس سودخواهی و طمع مردم تحریک شد. این مسئله به خراب کردن قرض‌الحسنه و تقویت تعاونی‌های اعتباری و تأسیس روزافزون بانک‌ها کمک کرد در نتیجه ظلم بسیار بزرگی در حق این مستحب بزرگ الهی صورت گرفت.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی عنوان کرد: پیامبر اکرم(ص) فرمودند: که من در شب معراج مشاهده کردم که بر در بهشت نوشته است صدقه 10 صواب و قرض‌الحسنه 18 صواب دارد. اما ما در قانون عملیات بانکی بدون ربا، این سنت دارای این سطح از صواب را خراب کردیم و باعث تقویت حس سودخواهی صندوق‌های قرض‌الحسنه شدیم تا آنها هم وارد این مسابقه بسیار بد شوند.
معصومی‌نیا با بیان اینکه در دهه هفتاد که مشاهده می‌کردیم این صندوق‌ها در حال تبدیل شدن به تعاونی اعتبار هستند، حالمان بسیار بد می‌شد، اظهار کرد: بانک مرکزی در این زمینه بهانه می‌آورد که این مجوزها توسط وزارت تعاون صادر شده و بنده در این زمینه مسئولیتی ندارم اما به نظرم وقتی این مؤسسات حجم زیادی از پول کشور را در اختیار می‌گیرند بانک مرکزی در این زمینه دارای مسئولیت است؛ چراکه این موضوع تبدیل به یکی از دلایل اصلی نارضایتی مردم شده است و اگر این وضعیت را ساماندهی نکنیم باید منتظر پیامدهای آن در جامعه باشیم.
