مردمسالاری برای شهید مدرس امری فانتزی نبود
گروه سیاسی ــ رئیس مجلس در جلسه علنی امروز با بیان اینکه مرحوم مدرس برای استقرار استقلال در ایران جایگاهی جز مجلس قائل نبود، گفت: علت تأکید اساسی شهید مدرس، امام(ره) و مقام معظم رهبری بر جایگاه مجلس این بود که مظهر اراده ملت است و مردمسالاری از نظر آنها یک امر فانتزی نبود.
به گزارش ایکنا، علی لاریجانی در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی امروز، یکشنبه 11 آذرماه، در ابتدا روز مجلس را که مصادف با شهادت آیت‌الله مدرس است به نمایندگان و مردم تبریک گفت.
وی اظهار کرد: در 100 سال اخیر قیام‌های بزرگی به رهبری روحانیت در ایران به وقوع پیوست و نهضت تنباکو به رهبری میرزای شیرازی بزرگ، قیام مشروطیت به رهبری مراجع نجف و تهران، حرکت شهید شیخ فضل‌الله نوری، انقلاب عراق به رهبری میرزای شیرازی، حرکت‌های انقلابی مرحوم مدرس در چند دوره مجلس، قیام مرحوم خیابانی و قیام میرزا کوچک خان جنگلی از جمله آنهاست.
لاریجانی اظهار کرد: در هر یک از این قیام‌ها موارد آموختنی نهفته است که دانستن آنها ضرورت دارد و به همین جهت رهبری معظم انقلاب به جوانان به ویژه دانشجویان توصیه فرمودند: «با تاریخ آشنا شوید. تاریخ درس است. از تاریخ درس‌های بسیاری می‌توان آموخت.»
رئیس مجلس ادامه داد: در این میان مرحوم مدرس چون ستاره‌ای بدرخشید و ماه مجلس شد. به طوری که مرحوم ملک‌الشعرای بهار درباره او گفت: «یکی از شخصیت‌های بزرگ ایران که از فتنه مغول به بعد نظیرش بدان کیفیت، استعداد و تمامی وجوه از حیث صراحت لهجه و شجاعت و ویژگی‌های فنی در علم سیاست و خطابه و امور اجتماعی دیده نشده سیدحسن مدرس است. ما رجال اصلاح‌طلب، شجاع و فداکاری مانند امیرکبیر، سیدجمال و ملک‌المتکلمین داشته و داریم اما مدرس از حیث تمامی امور چیز دیگری بود.»
وی افزود: در چند دوره‌ای که این مرد بزرگ در مجلس حضور داشت گاه در مقام مجتهد ناظر مصوبات و گاه در مقام نماینده مردم برای استقرار استقلال در ایران جایگاهی جز مجلس قائل نبود. او در مجلس ششم فرمود: «مجلس مرکز ثقل و نقطه قضا و قدر مملکت ایران است. اگر یک روز هم به عمر شورای ملی باقی بماند یک کسی برخلاف اساس مشروطیت عمل کند از وکالت منعزل است.»
لاریجانی بیان کرد: همین تفکر را در آرای امام(ره) بارها ملاحظه کردیم که فرمود: «من تکرار می‌کنم مجلس بالاترین مقام است در این مملکت. مجلس اگر رأی داد و شورای نگهبان هم آن رأی را پذیرفت هیچ کس حق ندارد یک کلمه راجع به این بگوید.» و در جای دیگر فرمود: «کسانی که با قانون مخالفت می‌کنند اینها با اسلام مخالفت می‌کنند.»
وی تصریح کرد: علت تأکید اساسی شهید مدرس امام(ره) و مقام معظم رهبری بر جایگاه مجلس این است که مظهر اراده ملت است و مردمسالاری از نظر آنان یک امر فانتزی نبود و مجلس را مرجع بحث‌های جدی برای مصالح کشور می‌دانستند.
رئیس مجلس ابراز کرد: نکته نخست در نگاه مدرس برای حفظ کیان چنین جایگاهی آزادگی ملی بود که در پناه آزادی اخلاقی محقق می‌شود. او آزادی اخلاقی را زیربنای همه آزادی‌ها می‌دانست؛ او که خود فقیهی مبرز و اسلام‌شناسی بزرگ بود می‌فرمود: «باید جان انسان از هر قید و بندی آزاد باشد تا مراتب انسانیت و آزادگی خویش را حفظ کند.»
لایجانی اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله شیخ حسن‌علی نخودکی، یکی از نوادر و اوتاد آن روزگار که هم‌حجره مدرس بود، گفته بود: «مدرس اهل تهجد و نماز شب بود. تمامی ایامی که من با او بودم نماز شبش ترک نشد. از جمله اکثر شب‌ها در پشت بام مدرسه صدر به سر می‌بردیم و او اهل نماز و دعا و مطالعه بود.» و میرزای شیرازی بزرگ درباره او گفت: «او پاکدامنی اجدادش را داراست. قوه قضاوت او در حد کمال و نهایت درستکاری و تقواست.»
وی ادامه داد: نکته دوم در تفکر مدرس این است که عامل استحکام مجلس را حضور عقاید گوناگون و رعایت حقوق آنان می‌دانست و فرمود: «من عقیده دارم مجلس شورای ملی مجلس انس نیست. در مجلس تمام عقاید و مطالب باید گفته شود و حلاجی شود و حل شود.» در جایی دیگر گفته بود: «هر کس باید عقیده سیاسی خودش را بگوید اما به عقیده دیگری نباید تعرض داشته باشد». مدرس واقعاً باور داشت مجلس جای عقاید مختلف است که باید تحمل آن را داشت. لذا او گفته بود: «من خودم صاحب عقیده خلاف بودم. در قرارداد وثوق‌الدوله آقایان بودند که مخالفت کردیم. صاحبان عقاید مختلف بودند. لکن خدا شاهد است که من یک لفظ توهین‌آمیز نسبت به موافقین قرارداد نگفتم، زیرا این یک اختلاف نظر سیاسی بود.»
رئیس مجلس با بیان اینکه مدرس یک تفکر راهبردی داشت، در نکته سوم گفت: او به شدت با مردم‌فریبی و ظاهرسازی مخالف بود، چه در دوره قاجار چه رضاخان. پس از افتتاح کارخانه «وطن»، مدرس از بخش‌های مختلف آن بازدید کرد. شوتمان، مهندس آلمانی، توضیحاتی داد و در پایان از مدرس اجازه خواست مجسمه‌اش را طراحی و نصب کنند. شهید مدرس گفت: «آقا مجسمه من خوب است در قلوب مردم باشد.» اصولاً پیشوایان مذهبی ما هرگونه تظاهر را منع کرده‌اند.
وی یادآور شد: او بسیاری از فعالیت‌های عمرانی را پایه‌گذاری کرد ولی اسمی از خود در میان نمی‌آورد. مثلاً اندیشه انتقال آب شرب اصفهان از منطقه کوهرنگ از ابتکارات شهید مدرس بود. او در 1344 هجری قمری وقتی که نماینده مجلس بود و می‌خواست بعد از مدت‌ها از تهران به اصفهان برگردد چند مهندس را نیز همراه خود آورد تا درباره چگونگی انتقال آب کوهرنگ به اصفهان مطالعه و طراحی کنند. مهندسان به مکان مورد نظر رفتند و نقشه اولیه را تهیه کردند که بعدها به اجرا درآمد.
رئیس مجلس اضافه کرد: به قول ملک‌الشعرای بهار «حقایق در افکار مدرس بسیار متمرکز بود تا ظاهرسازی و عوام‌فریبی و او به هیچ وجه هتاک و بی‌نزاکت و مفتری نبود.» این همان نکته‌ای است که امام(ره) در اصالت مجلس روی آن تأکید داشتند و فرمودند: «مجلس باید مسائل را طرح بکند و رد و بدل و انتقاد صحیح و بدون جار و جنجال و بدون هیاهو مسائل را بگویند. کسی که مخالف است مخالفتش را بدون هیاهو بگوید. آنکه موافق است موافقتش را بدون جار و جنجال بگوید بعد هم رأی بگیرند.»
وی بیان کرد: به نظر مدرس و امام(ره) مجلس جای مباحثه عقلانی است که نمایندگان متقاعد شوند و از سر تکلیف رأی دهند. جنجال و هیاهو و تهمت و افترا و تهدید رویه کسانی است که کمبود منطق عقلانی را می‌خواهند با این ابزارها جبران کنند که همان عوام‌فریبی در عرصه سیاست است.
رئیس مجلس با بیان اینکه ویژگی چهارم در تفکر و عمل سیاسی مرحوم مدرس گذشت بود، گفت: در عالم سیاست اشتباهات و اظهارات غیردقیق کم نیست. مخصوصاً اگر افراد کمتر مراقب خویش باشند و دچار نسیان از روز رستاخیز شوند، غفلت از این معانی آنان را به اشتباهاتی سوق می‌دهد و کدورت‌ها و سرمایه‌های کشور را هدر می‌دهد.
وی افزود: حادثه‌ای نشان می‌داد که شهید مدرس چقدر به این امر توجه داست؛ عشقی، شاعر، در دوره چهارم مجلس اشعاری علیه مدرس سرود. بعد متوجه اشتباه خود شد و از مرحوم ملک‌الشعرای بهار خواست با او به نزد مدرس بیاید. عشقی به محض ورود به خانه مدرس خواست اظهار ندامت و شرمندگی کرد، مدرس دستی به سر و صورت او کشید و گفت: «پسرعمو جان، بیا که نوبت صلح است و دوستی و سلامت، به شرط آنکه نگویی از آنچه رفت حکایت. گذشته را فراموش کنید و همین الان شروع کنید به فریاد علیه این دیکتاتور که دارد می‌آید.»
لاریجانی تأکید کرد: همکاران عزیز، این نکته کوچکی نیست. در شرایط امروز که آمریکا و متحدان او به طور واضح علیه ملت ایران صف‌آرایی کرده‌اند بیش از گذشته لازم است به این منش مدرس توجه کنیم.
وی اظهار کرد: نکته پنجم توجه به اتحاد ملی است که در منظومه فکر مدرس جایگاه مهمی دارد. مدرس به اتحاد و همگرایی در میان ملت ایران و در مرحله بعد در جهان اسلام باور عمیقی داشت. توجه اصلی مدرس به مسائل اصولی کشور بود نه امور جزئی و فرعی و فرمود: «من بعینه می‌بینم که دستی در کار است تا بین مردم اختلاف بیندازد و علما را خانه‌نشین کند. بر شماست که ایستادگی کنید.» در جلسه 202 دوره دوم فرمود: «حفظ کشور و مجلس را موقوف و کلمه جامعه اتحاد، یعنی اتحاد در غرض نه اتحاد در سلیقه می‌دانم. شأن وکلا اجل از این است که از روی غرض و خدای نخواسته اقدامی که موجب ضعف و سستی این اساس باشد بکنند و بنده خواهشمندم که به نحو اخوت و یک‌جهتی از رئیس و مرئوس و کل آن کسانی که عاشق این اساس مشروطیت هستند، این جزئیات را متارکه به اصل غرض و اصل مقصودی که برای تمام مسلمانان است بپردازید و ابداً نکته‌گیری از همدیگر نکنید.» و فرمود: «اگر آقایان صلاح بدانند خوب است به نحوی رفتار کنند که خودمان را تقلیل نکنیم، تکثیر بکنیم و دسته‌دسته از خودمان جدا نکنیم.»
رئیس مجلس با تأکید بر اینکه مدرس حزب‌بازی افراطی و باندبازی را عامل تفرقه می‌دانست، گفت: او هشدارهایی هم به احزابی مثل دموکرات داده است. البته موافق حزب بود و مخالفت او با باندبازی بود. می‌گوید: «در این بیست سال مشروطیت متأسفانه وجود پیدا نکرد هرچه بوده است اسم بلا رسم بوده لذا زود از بین رفته است. این یک بدبختی است که دامن جامعه ما را گرفته است. بر هر ذی‌حسی لازم است که بذل جهد کرده و حزبی از روی عقیده و اساس به نام حزب وطنی تشکیل و در تشریح مبانی آن کوشش نماید و من هم حاضرم که رسماً عضو چنین حزبی را قبول و به طور اجماع و هماهنگ به وطن ومردم خدمت کنیم».
لاریجانی یادآور شد: معلوم است که برخی مشکلات در کشور ما ریشه صد ساله دارد. بعد از این همه سال امروز هم ریشه یکی از مشکلات سیاسی کشور همان است که مدرس آن روز نگران آن بود و رفع هم نشده است.
وی بیان کرد: نکته ششم تفکر راهبردی مدرس در سایست خارجی است. همه همکاران می‌دانند که مدرس نماد مبارزه با استبداد داخلی رضاخانی و و استعمار و سلطه اجانب بود و در این مبارزه گاه یک‌تنه مقابل خصم ایستادگی می‌نمود. ایستادگی او در مقابل توافق وثوق‌الدوله و ایستادگی او در مقابل اولتیماتوم روس نمونه‌هایی از مؤثر بودن این شخصیت در صحنه‌های مهم سیاست خارجی و داخلی کشور را نشان می‌دهد. او همچنین مؤسس تفکر مساوقت سیاست ودیانت و تئوری توازن عدمی است و بیان کرد: «من از هر کسی که بر ضد من باشد می‌ترسم. از هر دولتی که بخواهد ذره‌ای دخالت در امور ما بکند می‌ترسم. باید توازن عدمی را نسبت به همه مراعات کرد نه توازن وجودی را».
رئیس مجلس ادامه داد: او در شجاعت و استقامت در منافع ملت هم یکی از شاخص‌ترین رجال تاریخ ایران است و چند توصیه مهم در سیاست خارجی دارد. اول اینکه «چون از ناحیه ما زیانی نیست چه زیان سیاسی یا پلتیکی نسبت به تمام دول، خصوص با دول همسایه، لازم است همیشه در سیاست و در اقتصاد روابط حسنه داشته باشیم بلا استثنا از غرب و شرق و شمال و جنوب».
وی درباره نکته دوم گفت: مدرس پیشرفت پایدار ایران را در پرتو همبستگی جهان اسلام می‌دانست نه اینکه نسبت به تحولات جهان اسلام بی‌تفاوت باشیم لذا در ماجرای دخالت انگلیس در عراق نطق صریحی داشت و در آنجا گفت: «اغلب مسلمانان دنیا به خصوص ایرانیان قلبشان متوجه بین‌النهرین است. ما روحاً و جسماً از هر جهت به آن زمین و اهالی آن علاقه‌مندیم و نسبت به دخالت انگلیس اظهار تنفر می‌کنیم». و در فتنه وهابیت و تخریب اماکن مقدسه در مکه و مدینه در سال 1304 سخنرانی نمود و فرمود: «این اتفاقی که امروز افتاده، ویرانی شهر مدینه و حرکت به سوی عراق برای ویرانی قبور ائمه اطهار(ع) ضایعه بزرگی است» و دستوراتی به دولت داد.
لاریجانی بیان کرد: سوم اینکه مدرس صحنه سیاست بین‌المللی را صحنه قدرت‌طلبی و بی‌عدالتی می‌دانست، لذا مصلحت سیاست خارجی ایران را حفظ ایران و منافع آن می‌دانست و فرمود: «سیاست ما ایرانیان باید سیاست بز کوهی باشد. سیاست بزکوهی آن است که همیشه بین‌الطلوعین چرا می‌کند که به قدری هوا روشن باشد که علف را ببیند اما به قدری روشن نباشد که صیاد او را صید کند. ما ایرانی‌ها باید سیاست‌مان طوری باشد که زندگی کنیم اما صیاد ما را صید نکند».
رئیس مجلس به عنوان نکته چهارم تفکر مدرس در سیاست خارجی گفت: به نظر او بعد از جنگ جهانی سیاست دنیا بر محور اقتصاد شده است و برای ما نیز این اصل باید حاکم باشد. می‌گوید: «تقریبا از اول دوره چهارم مجلس که در حقیقت بعد از جنگ عمومی دنیا باشد در همه دنیا مسئله اقتصادی اهمیت فوق‌العاده پیدا کرده است و بالخصوص در ایران، چه در میان مردم و چه در مجلس، مسئله اقتصاد اهمیت فوق‌العاده دارد و حق هم هست و همیشه دولت‌هایی که تشکیل شد اهتمام داشتند که در این زمینه خدامتی بکنند لکن متأسفانه تا امروز تمامش به حرف گذشته است». این باز نشان می‌دهد برخی بیماری‌های سیاستی در ایران به اندازه صد سال مزمن است اما توجه شهید مدرس به سمت‌گیری دنیا در دیپلماسی بر محور اقتصاد فوق‌العاده مهم است.
وی افزود: نکته هفتم اینکه مدرس برای توسعه اقتصادی کشور چند محور قائل بود، اول، حراست از مالکیت و فرمود: «آبادانی کشور و آبادانی در تولید مشروط به محترم شمردن حقوق کسی است که زحمت کشیده و محصول به دست آورده». دوم، امنیت سرمایه. سوم، کاهش تصدی‌گری دولت و می‌گوید: «مطابق تجربیاتی که در مملکت به خصوص دیدیم حالا شاید در ممالک دیگر همین طور باشد این است که دولت نه ملاکی می‌تواند بکند نه تجارت، نه چارواداری، نه اتومبیلرانی و تا کنون هر چه کرده دیدیم ضرر کرده است».
لاریجانی ادامه داد: چهارم، مساعدت دولت با سرمایه‌گذاری وطنی و گفت: «عقیده‌ام این است که باید تحریص و ترغیب کنیم تا هر کسی پول دارد ببرد کارخانه بسازد تا هم خودش منفعت ببرد و هم اهل ایران و از او نباید مالیات گرفت بلکه مساعدتی هم باید بشود اگر کمبود دارد دولت قرض بدهد». پنجم، عرق ملی برای خرید کالای وطنی که در جاهای مختلف مرحوم مدرس بدان پرداخت و مرحوم امام(ره) هم جاهایی این مطلب را گفت که او لباس کرباس می‌پوشید.
رئیس مجلس اصل ششم در تفکر مدرس برای توسعه اقتصادی را توجه به صادرات خواند و گفت: مدرس در این باره گفت: «مملکت ما محتاج است صادراتش زیاد شود و از صادرات محصولات نباید گمرک بسته شود. باید کاری کرد که واردات بر صادرات افزایش نیابد». هفتم، توازن در بودجه و گفت: «امروز که برنامه هیئت دولت را اوردند بنده دو اصل را تصدیق کردم. یکی اینکه مخارج مملکت حتما باید از داخل مملکت تهیه شود و دوم اینکه جلوی مخارج زائد گرفته شود». و خود مدرس با زندکی ساده خود این تفکر را راهبری می‌نمود.
وی اضافه کرد: هشتم، تأکید بر تولید مایحتاج کشاورزی در داخل. نهم، انتظام امور مالیاتی و فرمود: «باید از تحمیل مالیات‌های سنگین جلوگری کرد. مالیات باید بر برج تحمیل شود نه بر خرج. مالیات بر عوائد باشد نه بر مخارج. تا آنجا که ممکن است نباید از ارزاق عمومی مالیات گرفت مثلا در گندم، برنج و نخود، ولی از چای، بلورآلات، خرازی و بنزین مالیات باید گرفته شود». دهم، دولت باید به دیون مردم متعهد باشد و فرمود: «همان گونه که دولت طلب‌هایش را می‌گیرد دیونش را باید بدهد و این مطلب اساسی است که باعث اطمینان خاطر مردم به دولت می‌شود».
لاریجانی اظهار کرد: یازدهم، سرمایه‌گذاری در صنایع و فرمود: «امروز باید در ذوب آهن و هواپیماسازی سرمایه‌گذاری کنیم». ملاحظه کنید تفکر این مرد چقدر اصولی، دقیق، همه‌جانیه و آینده‌نگرانه بود. در همین بحث بودجه مدرس حرف دقیق خود را همراه با مزاحی در یکی از روزها که رضاخان لایحه بودجه را به مجلس ارائه کرد، بیان داشت. این بحث درباره بودجه نظامی بود و برای نعل اسب‌های قشون چندین تن آهن می‌خواستند از خارج وارد کنند و برای هر سربازی یک لحاف خریداری شود. مدرس گفت: «مخالفم. چون باید معلوم شود چه تعداد اسب کاری داریم و هر اسب چه مقدار نعل لازم دارد و حساب آن معین شود. بی‌حساب و کتاب نمی‌شود آهن وارد کرد. ثانیا آن موقعی که من در مدرسه حاج عبدالحمید قمشه طلبه بودم یک احاف داشتم زمستان‌ها روانداز بود و تابستان‌ها زیرانداز. پس از سه سال آن لحاف را به طلبه دیگری دادم. سال قبل برای سربازها لحاف خریدیم. این لحاف‌ها چه شد». در ضمن سخنان مدرس چند نفر خندیدند و مدرس گفت: «نمی‌دانم چرا وقتی صحبت از لحاف می‌شود همه می‌خندید. معلوم می‌شود همه دعواها بر سر لحاف است» و لایحه سردار سپه رد شد.
وی بیان کرد: « این کاخ که می‌بینی گاه از تو گاه از من، جاوید نخواهد ماند خواه از تو خواه از من»؛ این بیت شعری بود که در شب‌هنگام که این مرد بزرگ را دستگیر و تبعید کردند بر لبان او جاری شد. بر روح مطهر آن بزرگوار درود می‌فرستیم که تفکری بنیادین برای مجلس به یادگار گذاشت. حفظ حرمت آن شهید پیمودن راه اوست. والسلام علیکم و رحمه الله.
انتهای پیام
