بایدها و نبایدهای تربیت دینی کودکان/ سهل‌گیری یا سخت‌گیری
گروه اجتماعی ـ مهم‌ترين روش در آموزش به كودكان آميختگی روش قرآنی و تربيت و آموزش در كنار يكديگر است، سهل‌گیری و یا سخت‌گیری بیش از حد می‌تواند کودک را از دین جدا و یا دلزده کند، بنابراین باید بسیار مراقب بود.
تربیت دینی کودکان از پیچیده‌ترین ظرایف تربیتی و روانشناختی است و در فرآیند شکل‌گیری شخصیت کودکان بیش‌ترین نقش بر‌عهده الگوهای رفتاری است.
مهم‌ترين روش در آموزش به كودكان آميختگی روش قرآنی و تربيت و آموزش در كنار يكديگر است. رسانه‌های گروهی نیز در فرآیند تربیتی کودکان تأثیر بسزایی دارند که عدم توجه به سن و استعداد در ارائه این برنامه‌ها می‌تواند آثار منفی را در زندگی و آينده نوجوانان ايجاد كند.
متأسفانه بسیاری از والدین احساس بی‌کفایتی یا حالت سردرگمی دارند و نمی‌دانند با کودک خود چطور برخورد کنند به‌همین دلیل بسیاری از آنها کودکان خود را به مهدکودک می‌فرستند، بنابراین مهدهای کودک نیز باید از اصول تربیتی مناسب سن کودکان بهره ببرند.
متأسفانه امروزه مهدکودک‌ها بیشتر به رواج فردگرایی و استقلال فردی می‌پردازند و شاید کم‌تر به اصول تأکید شده در اسلام بپردازند که این امر، فرآیند تربیتی کودک را با مشکل مواجه می‌کند.
آموزش عملی کودکان
از سویی دیگر قوانین خشک تربیتی در بعضی از مدارس و به طور مثال اجبار کردن دانش‌آموزان برای حضور در نماز جماعت می‌تواند نگران‌کننده باشد چراکه شاید دانش‌آموز در دوران مدرسه و به اجبار به سمت اصول دینی حرکت کند اما پس از مدتی به مرور از این اصول دلزده خواهد شد.
اگر پدر می‌خواهد فرزندش نماز اول وقت را غنیمت بشمرد، نیازی ندارد به اینکه او را با زور و تهدید وادار به این کار کند. اصلاً در این مورد به حرف و موعظه نیازی نیست. بدون آنکه چیزی بگوید، خود باید برخیزد با اعتقاد بر این کار عبادت کند تا ثمره‌اش را در وجود فرزند ببیند.
فرزندی که در خانواده‌ای لبریز از یاد و محبت خدا به دنیا می‌آید، هیچ‌گاه نیازی ندارد که آموزش ویژه برای نماز ببیند، زیرا از همان آغاز تولد در گوشش اذان و اقامه می‌گویند و او را به بهترین کار دعوت می‌کنند.
والدین با روش‌های مختلف می‌توانند شخصیت کودکان خود را پرورش دهند که مهم‌ترین آن، سلام کردن و هم‌بازی شدن با آنها است. اولین نیاز روانی کودک و نوجوان مهر و محبت و دوست داشتن آنها است. هر کودک و نوجوانی برای داشتن احساس امنیت، باید مورد محبت قرار گیرد.
رابطه مهرآمیز با کودک
رابطه مهرآمیز با کودک؛ جزء جدانشدنی سیره اهل بیت(ع) است. رفتار حضرت علی(ع) و پیامبر(ص) و امامان با فرزندان خود گواه این مدعاست. ابراز محبت، موجب دلگرمی و علاقه‌مندی به والدین و زندگی خواهد شد. احساس امنیت در نوجوان سبب می‌شود زمینه پیوند شما با او توسعه یابد و در این رابطه رفتار صحیح دینی را بیاموزد. رابطه مهرآمیز همراه با گذشت و مدارا، با همگان و به‌ویژه با کودکان و نوجوانان قو‌ی‌ترین و پرجاذبه‌ترین و سازنده‌ترین رابطه‌ها است.
حضرت علی(ع) می‌فرماید: «کسی که کودکی دارد باید در راه تربیت او کودکانه رفتار کند».
در جایی دیگر، امیرالمؤمنین(ع) به امام حسن(ع) می‌فرماید: «دل کودک چون زمینی خالی است که هر بذری در آن پاشیده شود، می‌پذیرد، پس من پیش از آنکه قلبت سخت و فکرت به امور دیگر مشغول شود، به ادب و تربیت تو مبادرت ورزیدم».
براساس دستورات اسلام و اهل بیت(ع)، والدینی که قصد بچه دار شدن دارند، باید قبل از تولد فرزند در اندیشه تربیت او باشند چراکه اگر والدین آماده نباشند، چگونه می‌خواهند فرزندی با معیارها و اصول دینی تربیت کنند.
قصه؛ راه سبز تربیت کودکان
فاطمه حسینی‌فر، مدیر اتاق قصه و خانه بازی و ریاضی بیرجند در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: از قدیم‌الایام، شیوه تربیتی براساس تمثیل و داستان تعریف کردن بوده که شیوه‌ای بسیار مؤثر بوده است.
وی با بیان اینکه قرآن کریم که بزرگ‌ترین معجزه محسوب می‌شود، در قالب احسن‌القصص، نکات تربیتی را مطرح کرده است، افزود: تجربیات نشان می‌دهد که قصه می‌تواند در فرهنگ، اخلاق، روحیه، احساس، رفتار، گفتار و زندگی ما تأثیرگذار باشد.
مدیر اتاق قصه و خانه بازی و ریاضی بیرجند بیان کرد: روانشناسان در دهه‌های اخیر به این باور رسیده‌اند که قصه‌ها می‌توانند به زندگی انسان‌ها جهت دهند و بر تربیت فرزندان تأثیرگذار باشند.
حسینی‌فر تصریح کرد: زمانی که کودکان در سنین پایین با ادبیات، متون کهن و جدید و قصه‌ها آشنا شوند، احساس لطیف‌تری پیدا کرده، خلاقیت آنها رشد می‌کند، تخیل آنها تقویت شده و ارتباطات آنها مؤثرتر و موفق‌تر خواهد شد.
رسانه‌ها و تأثیر بر کودک
وی با اشاره به نقش رسانه‌ها در تربیت کودکان، ادامه داد: بارزترین تأثیر رسانه‌ها بر کودکان، تقویت مهارت‌های گفتاری آنها است که به دو صورت انجام می‌شود.
مدیر اتاق قصه و خانه بازی و ریاضی بیرجند با بیان اینکه رسانه‌ها باعث گسترش دایره واژگان کودک و نیز تسلط کودک بر کاربرد واژگان می‌شوند، اظهار کرد: تمام ما انسان‌ها، اطلاعات محیط را با حواس پنج‌گانه دریافت می‌کنیم و در این میان به خصوص نقش حس بینایی بسیار پر رنگ است تا جایی که به حس برتر معروف است.
حسینی‌فر بیان کرد: در گذشته که رسانه‌های تصویری به قوت امروز نبود، کودکان پای قصه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌نشستند، اما با گسترش رسانه‌های تصویری، توجه تمام افراد خانواده به خصوص کودکان به این برنامه‌ها جلب شد. تصاویر رنگارنگ و جذاب تلویزیون، کودکان و حتی بزرگسالان را مجذوب خود کرد تا آنها دست از کوچه و خیابان بشویند و به صفحه کوچک تلویزیون چشم بدوزند.
وی با بیان اینکه برنامه کودک در دنیای تصویر و رسانه، چنان جایگاه قدرتمندی پیدا کرد که بخش عمده‌ای از سرگرمی بزرگسالان را نیز تشکیل داد، تصریح کرد: تصاویر جذاب، موسیقی‌های جالب و محتوای مفرح و هیجان انگیز، دلایل عمده جلب توجه کودکان به رسانه‌های تصویری است.
مدیر اتاق قصه، خانه بازی و ریاضی بیرجند با بیان اینکه اما با وجود این مزایا، نباید از پیامدهای منفی برنامه‌های نامطلوب غافل ماند، بیان کرد: نفوذ فرهنگ بیگانه در برنامه‌های خارجی، چاقی مفرط در اثر بی‌تحرکی، پرخاشگری، ترس و شب اداری با تماشای انیمیشن‌های خشن، از معایب برنامه‌های نامطلوب هستند.
زهرا حمیدی، خبرنگار ایکنای خراسان‌جنوبی
انتهای پیام
