رمضان در سیستان؛ از «رمضونیکه» تا «ارَک برَک»

به گزارش ایکنا از سیستان‌وبلوچستان، ماه مبارک رمضان از آن هنگام که میان ایرانیان جایگاه خود را پیدا کرد، با آداب و رسومی آمیخته شد؛ به‌طوری که در جای جای ایران اسلامی، سنت‌هایی ویژه این ماه مبارک وجود دارد که هر سال با شور و حال خاصی اجرا می‌شود.
منطقه سیستان در شمال استان سیستان‌ و بلوچستان که همیشه در طول تاریخ مردمی مذهبی و پایبند به سنت‌های دینی و ملی داشته است نیز از این قاعده مستثنی نیست.
یکی از سنت‌های زیبای مردم سیستان در ماه مبارک رمضان رمضان‌خوانی است که در گویش محلی به آن «رمضونیکه» می‌گویند. «رمضونیکه» در سیستان 1400 سال سابقه دارد، یعنی سابقه‌ای به قدمت اسلام و نمادی از نوع‌دوستی مردم این منطقه است.
گرچه بسیاری از افراد مراسم رمضونیکه یا «رمضو الله» در سیستان را که با خواندن اشعاری خاص از سوی گروهی از ساکنان محله و روستا همراه است. از ابتدای ماه مبارک رمضان می‌دانند که هر شب در محله‌‌ها اجرا می‌شود، اما مراسم رمضونیکه در شب‌‌های 14 و 15 ماه مبارک مصادف با ولادت امام حسن مجتبی(ع) با شور و حال بیشتری اجرا می‌شود.
آیین رمضونیکه معمولا از ۱۳ ماه مبارک رمضان آغاز و تا شب قبل از ضربت خوردن حضرت علی(ع)(شب نوزدهم ماه مبارک) ادامه دارد و فلسفه آن جمع‌آوری کمک برای مستمندان و نیازمندان است.
در گذشته این آیین را ریش‌سفیدان و بزرگان اجرا می‌کردند، اما امروزه جوان‌ترها اجرا می‌کنند؛ به این صورت که عده‌ای از جوانان و نوجوانان محله دور هم جمع می‌شوند، اشعاری در مدح حضرت علی می‌خوانند و آمدن ماه مبارک رمضان را نوید می‌دهند. مردم نیز در حد بضاعت خود هدایایی شامل گندم، آرد، خرما، نان، پول و غیره به آنان می‌دهند. سپس این کمک‌ها میان مستمندان و یتیمان توزیع می‌شود.

وقتی رمضان‌خوانان به در منزلی می‌رسند، به دستور سردسته خود، اول صلوات می‌فرستند و پس از آن شروع به خواندن شعر می‌کنند. آن قدر ادامه می‌دهند تا صاحبخانه چیزی به‌ عنوان خوش‌خبری به آنان بدهد. شعرهایی از این دست:
«‌مَلمَل آوَردَه ماهِ رِمَضو
روزَه می‌گیره مَع خورد و کَلو
روزَه می‌گیرِه لاغر مِشَوِ
روزَه مِخوارِه کافَر مِشَوِ
رمضو الله ، الله رمضو ؛ رمضو الله خوش ماه خدا
رِمَضو آمد مهمانش کُنِه
خروسِ یَک سالَه رَ قُربانَش کُنِه
خروسِ یَک سالَه کِه چیزِ نَمِشَه
گو و گوسالَه رَ قربانش کُنِه
رمضو الله ، الله رمضو‌؛ رمضو الله خوش ماه خدا»
گروه رمضان خوان پس از پایان این آیین در محلی تجمع و کمک‌های اهدایی مردم را جمع‌ و آن را بین مستمندان و نیازمندان محله‌شان تقسیم می‌‌کنند.

سنت «ارَک و برَک»
یکی دیگر از سنت‌های ویژه ماه مبارک رمضان که میان سیستانی‌ها رواج دارد سنتی موسوم به «ارَک و برَک» به‌ معنای «آوردن و بردن» است. این سنت به این شکل اجرا می‌شد که از هر اجاقی که دود بلند می‌شد و تا هر شعاعی که دود می‌رفت، خانواده‌ها مقید بودند کاسه‌ای از غذا را برای دیگران ببردند. این سنت هنوز هم به شکل پخش نذری‌ها و توزیع غذاهایی مانند شله زرد، نان برک یا شیربرنج ادامه دارد.
همچنین، در سیستان رسم است که اهالی هر محله پیش از اذان مغرب در حد توان خود مواد غذایی مانند خرما، چای، آش، شله زرد و غیره به مسجد می‌برند و پس از اقامه نماز مغرب به پذیرایی از روزه‌داران می‌پردازند.

در این ایام برای افطار غذاهای منطقه به ویژه آبگوشت زابلی با گوشت گوسفند یا مرغ محلی، حلیم محلی یا «غلور»، قورمه و در سال‌های اخیر نیز پلو گوشت، پلو مرغ و سایر غذاهای ایرانی بسیار پخت می‌شود.

مردم سیستان همانند سایر هموطنان در شب‌های 19، 21 و 23 ماه مبارک رمضان تا صبح به دعا و عبادت مشغول می‌‌شوند و همانند سایر مؤمنان ضمن برگزاری مراسم احیا به دعا، نیایش و عزاداری می‌پردازند.

انتهای پیام