اصول عقاید باید یقینی باشد نه برهانی/ برای پاسخ به شبهات شبهه‌پروری نشود
گروه حوزه‌های علمیه ــ آیت‌الله استادی با بیان اینکه عمده مردم به اصول دین یقین دارند، اظهار کرد: برخی منبری‌ها در روستاها مطرح می‌کند که تقلید در اصول جایز نیست و بی‌دلیل باعث سستی در عقیده مردم می‌شود؛ براساس نظر عمده علما، اصول عقاید باید یقینی و اعتقادی باشد نه برهانی، عمده مردم هم ممکن است نتوانند دلیل بیاورند، بنابراین نباید مردم را به سمتی سوق دهیم که یقین آن‌ها به شک تبدیل شود.
به گزارش ایکنا، آیت‌الله رضا استادی، استاد سطح عالی حوزه علمیه، امروز، 9 دی ماه، در ادامه سلسله جلسات تفسیری خود در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) با اشاره به تفسیر «مفاتیح الغیب» فخررازی گفت: فخررازی تألیفات فراوانی دارد، ولی چند کتاب وی از جمله همین تفسیر بسیار معروف است.
وی با بیان اینکه وی به امام المشککین معروف است، تصریح کرد: وی در مقدمه کتابش از خوانندگان عذرخواهی کرده که من قصدم ایجاد شبهه نبوده است لذا اگر خواندید و دعا نکردید نفرین هم نکنید، فخر رازی در این کتاب شبهاتی بیان کرده که جواب ندارد و جواب را به بعد موکول کرده است که این برای ما هم درس‌آموز است.
استادی با بیان اینکه امروزه ما جوانان را حتی ترغیب و تشویق به هر نوع سؤال در حوزه اصول و فروع می‌کنیم، اظهار کرد: اصل پرسیدن سؤال بد نیست، ولی اشکالی که در برخی از ما وجود دارد، این است که سؤالات را بهتر از خود سؤال‌کننده پرورش می‌دهیم و شبهات را به خوبی باز می‌کنیم، ولی جوابی که می‌دهیم به قوت پختگی سؤال نیست، لذا اگر سؤال و شبهه‌ای هست آن را ضعیف بیان کنیم و سؤال را مستوفا پاسخ دهیم.
وی افزود: خیلی از این سؤالات شنیده مردم و جوانان مثلاً از فضای مجازی و ... است، بنابراین نباید پرورش زیاد بدهیم؛ که به هر حال این عیب در آثار فخررازی وجود داشته است.
شبهه و سؤال را پرورش ندهیم
استادی اظهار کرد: در یکی از مساجد تهران، فردی منبر رفت و چون مخاطب طلبه داشت خواست اظهار وجود کند، لذا اشکالی از منظومه سبزواری مطرح کرد، ولی پاسخ درستی نداد، لذا این شبهه مدت 70 سال است که در ذهن بنده ماند، لذا در بیان شبهات و سؤالات باید مراقب این مسئله باشیم.
وی با تصریح بر اینکه ایجاد شبهه در ذهن مردم کار درستی نیست، اظهار کرد: در روایت داریم که خداوند معلم و واعظی و استادی را می‌پسندد که شک مردم را به یقین تبدیل کند ضمن اینکه هر سؤالی را نباید در فضای عمومی نشر دهیم و فرد سؤال کننده می‌تواند خودش به تنهایی سؤالی را بپرسد.
اصول دین یقینی است
استادی با بیان اینکه برخی منبری‌ها در یک روستا منبر می‌روند و می‌گویند که آیا شنیده‌اید که ما دو تقلید داریم یکی تقلید در اصول و دیگری فروع که تقلید در فروع جایز است ولی تقلید در اصول جایز نیست تصریح کرد: عمده این مردم به اصول دین یقین دارند، ولی این منبری مطرح می‌کند که بی دلیل فایده ندارد و همین باعث سستی در عقیده مردم می‌شود؛ براساس نظر عمده علما، اصول عقاید باید یقینی و اعتقادی باشد نه دلیلی و برهانی و عمده مردم هم ممکن است نتوانند دلیل بیاورند، بنابراین نباید مردم را به سمتی سوق دهیم که یقین آن‌ها را هم به شک تبدیل کند.
استاد سطح عالی حوزه با بیان اینکه این سخن من مخالفانی هم دارد ولی من این سلیقه را می‌پسندم، اضافه کرد: کسی که نمی‌تواند خودش هم از پس سؤال و شبهه بر آید نباید چیزی مطرح کند البته ممکن است کسانی مانند شهید مطهری باشند که برای هر سؤال و شبهه جواب‌های درست و متقنی دارد.
استادی در ادامه بررسی حروف مقطعه در آراء مفسران افزود: فخررازی در تبیین حروف مقطعه سوره بقره آورده است که چون قرآن قابل فهم برای مردم است حروف مقطعه هم قابل فهم است و به آیاتی از جمله تبیان بودن و دعوت قرآن به تدبر هم استناد کرده است.
وی افزود: از دید این افراد اگر قرآن قابل فهم نبود خداوند بر تدبر در این قرآن تاکید نمی‌فرمود؛ همچنین تبیان بودن قرآن دلیلی برای قابل فهم بودن است که علامه هم مبنای تفسیر قرآن به قرآن را بر این مسئله استوار کرده است. ایشان می‌فرماید قرآن برای شفا و رحمت و تبیان بودن باید قابل فهم باشد.
استادی با بیان اینکه طلاب باید اهل مطالعه باشند تصریح کرد: خیلی از مطالب در کتب گذشته بیان شده ولی ما چون کمتر اهل مطالعه هستیم تصور می کنیم فقط ما به این مطالب رسیده ایم.
استادی با اشاره به تفسیر فخررازی اضافه کرد: درباره این که این تفسیر برای فخررازی است بحث است لذا برخی 12 جزء را منسوب به وی دانسته و مابقی را به فرد دیگری همچنین گفته شده که در این تفسیر همه چیز هست جز تفسیر لذا کشکول مانند است و از جهت نظم و نظام قابل مقایسه با مجمع البیان نیست.
رد سخنی بی پایه در مورد علامه طباطبایی
ستاد سطح عالی حوزه علمیه با بیان اینکه برخی مطالب بیان شده از سوی فخررازی به نفع شیعه است، ولی دلیلی برای شیعه بودن او نیست، با اشاره به برخی سخنان در مورد علامه طباطبایی، تصریح کرد: برخی می‌گویند چرا علامه در تفسیر جزءهای پایانی مطالب کمتری بیان کرده است و جواب می‌دهند که دلیل آن پیری علامه و کم‌حوصلگی او در تداوم کار بوده است که این حرف خیلی نادرست است. بررسی کرده‌ایم که این بخش‌ها هم مطالب کمتری ندارد.
استادی با بیان اینکه فخررازی متکلم است، لذا در تقابل با فلاسفه مطالب زیادی بیان کرده است، گفت: متکلم دنبال مطرح کردن بحث با آیات و روایات است، ولی فلاسفه به این پیابند نیستند؛ مثلاً شیخ محمدتقی آملی از شاگردان مرحوم نائینی جمله‌ای در بحث شرح معاد منظومه ملاهادی سبزواری آورده و گفته که عقیده من غیر از عقیده ملاهادی سبزواری در این زمینه است.
اختلافات علمی به تکفیر منجر نشود
استادی با بیان اینکه عقیده ملاصدرا در بحث معاد جسمانی با نگاه قرآن زاویه دارد، افزود: بنده مقاله‌ای دارم و در آن 40 آیه از قرآن ذکر کرده‌ام که هر کسی از مباحث فارغ باشد معاد جسمانی را قبول می‌کند. این اختلاف به بی‌دینی و با دینی ارتباطی ندارد بلکه مشی و روش متفاوت افراد است که منجر به برداشت‌های متفاوت می‌شود. امروز مقام معظم رهبری می‌فرمایند که فلسفه خوانده شود و باید هم بخوانیم، ولی نباید این گروه گروه دیگر را به نفهمی و بی‌دینی متهم کنند.
این استاد برجسته حوزه علمیه با بیان اینکه امام همواره سفارش می‌کردند که این نوع مباحث حتی مکاشفات علما و ... را منکر نشوید افزود: الان در رادیو معارف افرادی هستند که عرفان می‌گویند و قرص و محکم هم مطالب را می‌گوید، ولی اگر دقت کنیم ممکن است با عقاید ما جور نباشد بنابراین بهتر این است که وارد این نوع درگیری‌ها نشویم.
دبیر سابق شورای عالی حوزه‌های علمیه با بیان اینکه طرفین باید با ملاحظه صحبت کنند تا منجر به تکفیر نشود افزود: طرح این نوع مباحث سبب سوءاستفاده دشمنان خواهد شد و منفعت دیگری ندارد. این دعواها از قرون قبل و در دوره مجلسی و ... بوده است و خواهد بود و نباید دستاویز به دشمنان بدهیم.
انتهای پیام
