تدریس طب ایرانی؛ از رد تا تأیید

عبدالله بهرامی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد که به پاس سال‌‌ها تلاش در حوزه طب ایرانی در دومین جشنواره طب ایرانی مورد تقدیر وزیر بهداشت قرار گرفت در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح اقداماتی پرداخت که برای وارد کردن طب ایرانی به نظام سلامت کشور انجام داده است و گفت: سال 1376 معاون آموزشی وزیر بهداشت وقت بودم و مأموریت داشتم در خصوص طب سنتی و مکمل مطالعه کنم. بدین جهت دکتر محمدمهدی اصفهانی را در وزارت بهداشت پیدا کردم و به بررسی فعالان طب سنتی در کشور پرداختیم که اساتیدی همچون؛ عبادیانی، ناصری، مصدق و ... را شناسایی و دور هم جمع کردیم.

وی اضافه کرد: افرادی که در سایر طب‌ها فعال بودند را نیز شناسایی، جلساتی با آنها برگزار و برنامه طب سنتی را تدوین کردیم و از آنجایی که حدس می‌زدیم ممکن است اگر بخواهیم دکتری این رشته را راه‌اندازی کنیم، مقاومت ایجاد شود، رشته طب سنتی را در مقطع فوق‌لیسانس راه‌اندازی کردیم.

دبیر سابق شورای آموزش طب سنتی و مکمل کشور با انتقاد از کسانی که بدون مطالعه اقدام به نفی و مخالفت با مسائل و امور می‌کنند، گفت: دانشمند بزرگ،‌ بوعلی‌سینا می‌گوید؛ اگر چیزی شنیدی به سرعت اظهارنظر و مخالفت نکن، ابتدا مطالعه کن بعد اظهار نظر کن، اما تخصص عده‌ای این است که به سرعت با هر چیزی مخالفت کنند.

از رد تا پذیرش راه‌اندازی رشته طب سنتی

وی به رد پیشنهاد راه‌اندازی رشته فوق‌لیسانس طب سنتی اشاره کرد و گفت: این طرح را در شورای دبیران(دبیران شورای آموزش پزشکی، شورای آموزش دندانپزشکی، شورای آموزش علوم پایه و شورای آموزش داروسازی) مطرح کردیم که آن را رد کردند اما به کمک مرحوم اصفهانی با تک‌تک اساتید صحبت و اهمیت موضوع را برای آنها تشریح کردیم تا اینکه در سال 1380 بالاخره با راه‌اندازی رشته طب سنتی در مقطع فوق لیسانس موافقت کردند. در سال 1382 که دکتر پزشکیان، وزیر بهداشت بودند، نزد وی رفته و مسئله را توضیح دادم که پذیرفتند دبیرخانه شورای آموزشی طب سنتی و مکمل راه‌اندازی شود. این اقدام جنبه قانونی به طب سنتی می‌داد و من نیز دبیر این شورا شدم.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد از پذیرش اولین گروه دانشجویان رشته طب سنتی در سال 86 سخن گفت و اظهار کرد: نهایتاً در سال 1386 اولین گروه از داوطلبان این رشته را در دانشگاه‌های علوم پزشکی شاهد، ایران و تهران پذیرش کردیم؛ بعدتر دانشگاه شهید بهشتی نیز به این سه دانشگاه اضافه شد. البته قرار شد تعداد کمی از دانشجویان را پذیرش کنیم چراکه با کمبود استاد مواجه بودیم.

وی اضافه کرد: ابتدا همه دانشجویان پذیرش شده در این رشته در چهار دانشگاه تهران آموزش دیدند. بعد از سه سال به پیشنهاد دکتر ولایتی، دکتری این رشته را راه‌اندازی کردیم و شاهد هستیم که اکنون پس از 14 سال فارغ‌التحصیلان افزایش یافته‌اند و امیدواریم بتوانیم این رشته را درون دانشگاه پزشکی بیاوریم، چراکه رشته پزشکی است.

غیر پزشک را به رشته طب سنتی راه ندادیم

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأکید بر اینکه باید اقداماتی که در دنیا برای طب‌های سنتی و مکمل صورت گرفته را بررسی کنیم و ببینیم کشورها چه کرده‌اند که توانسته‌اند طب سنتی خود را صادر کنند، گفت: زمانی که قرار شد دانشجو برای طب سنتی جذب کنیم، فقط افرادی که پزشکی خوانده بودند را جذب کردیم و سایر گروه‌ها را در این رشته راه ندادیم چون معتقد بودیم پزشکان اولاً پروانه نظام پزشکی دارند و از سوی دیگر هفت سال پزشکی خوانده‌اند و با چالش‌ها و نواقص پزشکی آشنا هستند؛ یعنی درک می‌کنند که طب سنتی به کدام بخش‌های پزشکی می‌تواند کمک کند و در چه مواردی با آمپول پنی‌سیلین باید گلودرد را درمان و در چه مواردی با تدخین گیاه، سینوزیت را درمان کرد.

وی در خصوص سایر فعالیت‌های خود در دیگر طب‌های سنتی نیز، گفت: در رشته طب چینی هم 20 پزشک به چین فرستادیم؛ آنها پنج سال چین بودند و پس از پایان دوره آموزش بازگشتند و اخیراً شنیده‌ام که رشته طب سوزنی چینی هم در مشهد راه‌اندازی شده است.

با بالا بردن تعداد پزشکان سطح سلامتی مردم بالا نمی‌رود

بهرامی در خصوص دلیل لزوم توجه و استفاده کاربردی از طب‌های سنتی، گفت: ما سالی 50 تا 60 هزار میلیارد تومان دارو مصرف می‌کنیم. پول این داروها را دولت برای نسخه‌ پزشکان می‌دهد. پول آزمایشگاه، رادیوگرافی، فیزیوتراپی و ... را نیز باید به این هزینه سنگین اضافه کرد. اگر همینطور هم پیش برویم و هر سال 10 تا 11 هزار پزشک به کادر درمان اضافه کنیم عملاً نسخه‌نویس اضافه کرده‌ام. با بالا بردن تعداد پزشکان سطح سلامتی مردم بالا نمی‌رود و فقط هزینه‌های دولت را زیاد می‌کنیم.

وی تشریح کرد: دنیا فکر اقتصادی خود را به کار گرفته و اعلام کرده که بسیاری از مراجعه‌کنندگان به مطب‌های پزشکان بیماری‌هایی دارند که نیاز به دارو ندارد بلکه باید با آن بسازند. اگر به درمان نیاز دارد هم می‌توان با سوزن آنها را خوب کرد و یا با داروهای طب سنتی بدون مراجعه به پزشک می‌توان بهبودی حاصل کرد.

دبیر سابق شورای آموزش طب سنتی و مکمل کشور ادامه داد: اگر بتوانیم این طب‌ها را ساماندهی و تمام رشته‌هایی که در دنیا رایج است و پروانه کار و تخصص دارند را در کشور راه‌اندازی کنیم، کمک بزرگی به مردم کرده‌ایم.

وی در پاسخ به اینکه چرا در ایران سایر طب‌های سنتی و مکمل به میزان نیاز،‌راه‌اندازی نمی‌شود؟ گفت: چون مقاومت وجود دارد. وزیر بهداشت موافق راه‌اندازی این طب‌ها هستند اما در سطوح پایین این مسئله بی‌اهمیت جلوه داده می‌شود.

وزیر بهداشت از رؤسای دانشگاه‌‌ها گزارش بخواهد

بهرامی در خصوص راهکار مواجهه با مخالفت‌ها و مقاومت‌ها، نیز گفت: جلسه رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی با حضور وزیر بهداشت و معاونان وزیر برگزار و در آن همه رؤسای دانشگاه‌‌ها حضور دارند. در این جلسه وزیر بهداشت می‌تواند به رؤسای دانشگا‌ه‌ها مأموریت دهد هر جلسه گزارش فعالیت‌هایشان در مورد طب سنتی را ارائه کنند تا مشخص شود چه اقداماتی انجام شده و چه مشکلاتی وجود دارد؛ با این روش است که طب ایرانی توسعه می‌یابد.

وی تصریح کرد: طب ایرانی باید در دل دانشکده پزشکی، بیمارستان‌ها و بخش‌ها وارد شود و وقتی پزشکان در بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها به معاینه بیماران اقدام می‌کنند، پزشک طب ایرانی نیز می‌تواند حضور داشته باشد.

دبیر سابق شورای آموزش طب سنتی و مکمل کشور در پاسخ به اینکه آیا لازم نیست طب سنتی هم در بخش‌های مختلف مثل داخلی، پوست، گوارش و ... تخصصی شود؟ گفت: من در حال انجام این کار بودم که نشد.

وی با اشاره به آیه 29 سوره بقره که می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ؛ اوست آن كسى كه آنچه در زمين است همه را براى شما آفريد سپس به [آفرينش] آسمان پرداخت و هفت آسمان را استوار كرد و او به هر چيزى داناست»، گفت: تمام بخش‌های گیاهان را خدا با هدف خلق کرده است و هر بخش فوایدی دارد و این دانشمندان هستند که باید فواید هر چیزی را کشف کنند اما تلاش در راستا بسیار محدود است.

این پیشکسوت طب ایرانی در پایان گفت: در گذشته به طبیب، حکیم می‌گفتند. خداوند حکیم اصلی است. طبیبان وقتی می‌خواستند درس را شروع کنند می‌گفتند: بسم‌الله الرحمن الرحیم، صلوات بر محمد و آل محمد بعد اشاره می‌کردند به حکمای قبلی و سپس درس را شروع می‌کردند. کتاب‌های ما اکنون بسم الله ندارد؛ هیچ چیز ندارد. از کتاب‌های خارجی انتظاری نداریم اما باید در کتاب‌های خودمان حکمت را بیاوریم.

وی افزود: اطبای ما هنگام نسخه نوشتن هم چنین می‌کردند و کسی که چنین نسخه‌ای می‌نوشت نسخه‌اش اثر می‌کرد و مریض خوب می‌شد. 40 سال از انقلاب می‌گذرد امام راحل فرمودند طب یونانی(طب ایرانی) را دریابید، مقام معظم رهبری نیز بر همین مسئله تأکید دارند، شهید بهشتی هم همین دیدگاه را داشتند؛ لازم است وزارت بهداشت خیلی قوی‌تر و عالمانه‌تر جلو برود.