چرا در مسائل اقتصادی مردم همانند دولت فکر نمی‌کنند؟

محمد حسن‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و عضو کمیسیون اقتصادی در مجلس دهم، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه تورم احساس کسب سود را در برخی افراد به وجود می‌آورد، اظهار کرد: فرض کنید فردی خانه‌ای داشته که قبلاً 10 میلیارد تومان ارزش آن بوده ولی به دلیل تورم، ارزش این ملک به 15 یا بیش از 15 میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. شاید در نگاه اول بگویید خب آن فرد حداقل پنج میلیارد تومان سود کسب کرده اما در اصل این سود محسوب نمی‌شود بلکه وقتی ریزتر به ماجرا نگاه کنیم پی خواهیم برد حتی فقیرتر هم شده است. اینکه از افزایش قیمت دارایی واقعی ثروتمند شویم قطعاً چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.

وی ادامه داد: از افزایش تورم آنهایی به معنای واقعی کسب سود می‌کنند که این سود یا بادآورده باشد یا اینکه واقعاً افزایش تورم منجر به افزایش درآمد افراد شود و اینها کسب سود می‌کنند. به عبارت بهتر کسانی که مازاد وجوه دارند، تورم سبب شده تا درآمدشان از وجوهی که در اختیار دارند فراتر رود.

حقوق‌بگیران روزبه‌روز ضعیف می‌شوند

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: درشرایط تورمی حقوق‌بگیران متضرر اصلی محسوب می‌شوند به ویژه کارمندان و کارگرانی که زیر خط فقر حقوق دریافت می‌کنند و سال به سال فقیرتر می‌شوند، اما در مقابل دلالان که زالوهای اقتصادی به شمار می‌روند کالایی را بی‌منطق گران می‌کنند و از آن نفع می‌برند.

حسن‌نژاد افزود: آنهایی که از گران شدن ملک و خودرو یا دلار و طلا خوشحال می‌شوند به نوعی خوشحالی آنها از ناآگاهی و بی‌دانشی است. باید بگویم پول کاغذپاره‌ای بیش نیست و وسیله‌ای برای سنجش به حساب می‌آید، لذا اضافه شدن چند صفر به حسابمان دارایی محسوب نمی‌شود. زمانی می‌توان گفت به دارایی واقعی دست پیدا کرده‌ایم که در شرایط ثبات اقتصادی و براساس کار و تولید و زحمت باشد نه با افزایش تورم.

وی با تأکید بر این موضوع که در اقتصاد هرکه باید مراقب اموال و عملکرد خود باشد، گفت: کسی که حواسش به خود نباشد و نتواند بازار را به خوبی درک کند بعید است درک عمیقی از وضعیت کشور داشته باشد. درواقع هم مسئولان و هم مردم باید تحلیل دقیقی از وضعیت داشته باشند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اینکه در شرایط نامساعد اقتصاد کنونی، مردم برخلاف گفتمان دولت عمل می‌کنند بدان معنا نیست که کشور خود را دوست ندارند بلکه اقدام مردم ناشی از عدم اعتماد است و اینکه احساس می‌کنند تصمیمات اقتصادی دولت منطبق بر واقعیت‌ها نیست.

تورم وارداتی و ارزی از عوامل تشدید قیمت‌ها

حسن‌نژاد با بیان اینکه در علم اقتصاد، تورم در فشار تقاضا و عرضه ریشه دارد، ادامه داد: در کنار این دو عامل، عامل سومی هم وجود دارد و آن تورم وارداتی یا ارزی است که به خاطر این عامل سوم تمام کالاهای وارداتی گران می‌شوند. به عبارت بهتر وقتی دلار به دلیل تورم افزایش پیدا می‌کند، تمام کالاهای وارداتی به خاطر افزایش قیمت دلار هم افزایش می‌یابند.

وی در این رابطه گفت: قطعاً عامل سوم تورم با افزایش عرضه ارز کنترل نمی‌شود و نمی‌توان شیوه‌ای را که برای کنترل قیمت کالا به کار گرفته می‌شود برای کنترل قیمت ارز هم به کار گرفت، چون ارز ماهیت کالا ندارد و پول محسوب می‌شود. تنها راه برای کنترل قیمت ارز، سرکوب تقاضاهای غیرواقعی است، یعنی به جای مدیریت ارز باید تقاضا را کنترل کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: در هیچ کشوری کسی حق ندارد دلار را خریداری و در خانه نگهداری کند ولی در ایران برعکس است و دولت به جای اینکه تقاضا را کنترل کند می‌آید به هر کد ملی دوهزار دلار یا پنج هزار یورو ارز اختصاص می‌دهد و دولت با این کار خود به مردم می‌گوید برای حفظ ارزش پولتان دلار بخرید و در خانه نگاه دارید و دارد به مردم گرا می‌دهد.

حسن‌نژاد در ادامه تأکید کرد: در راستای کنترل قیمت دلار باید علاوه بر موارد فوق از واردات کالاهای غیرضرور، بیش‌اظهاری و بازگشت تمام ارزهای حاصل از صادرات به حساب بانک مرکزی مدنظر قرار گرفته شود.

مرکز مبادله ارز جمع‌آوری شود

این نماینده سابق مجلس معتقد است، وجود بازارهایی مانند نیما، مرکز مبادله ارز و غیره موجب التهاب بازار ارز می‌شود و باید از فعالیت‌ اینها جلوگیری کرد.

حسن‌نژاد، تقاضای ارزی را که اتباع خارجی در کشور ایجاد می‌کنند از دیگر عوامل مهم در افزایش غیرمنطقی قیمت ارز عنوان کرد که کمتر به آن پرداخته شده است.

وی در این رابطه گفت: حداقل هفت میلیون نفر از کشور افغانستان در ایران ساکن هستند و اگر  ماهانه فقط 2.5 میلیون نفر از اینها هریک ماهانه 200 دلار به افغانستان ارسال کنند نزدیک به 500 میلیون دلار می‌شود و این رقم بسیار زیاد است و می‌تواند در بازار ارز اثرگذار باشد و به همین دلیل است دلار هرات مطرح شده، لذا باید این مورد هم کنترل و مدنظر مسئولان قرار گیرد. این اتباع نه کد ملی دارند و نه شناسنامه و حاضر هستند به هر قیمتی از بازار غیررسمی ارز تهیه کنند و دلال‌ها هم از بازار و از این وضعیت نهایت سود را می‌برند.

گفت‌وگو از سعید امینی