قاری یزدی از 40 سال انس با قرآن می‌گوید

سعید غفاریان هدش، فعال قرآنی استان یزد که اکنون مسئولیت اداره قرآن، عترت و نماز اداره کل آموزش و پرورش استان را برعهده دارد، توانسته در رشته‌های قرآنی بدرخشد و با تشکیل گروه تواشیح در کنار تعدادی از فعالان قرآنی از جمله شهید حاج حسن دانش، نام یزد را پُرآوازه کنند. همچنین با برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در اسفندماه 1402، مسئولیت سرپرست دانش‌آموزان شرکت‌کننده در این مسابقات را عهده‌دار که منجر به رتبه‌های برتر دانش‌آموزان ایرانی در این مسابقات شد.  

خبرنگار ایکنای یزد به مناسبت بهار معنویت و قرآن، با این فعال قرآنی استان در زمینه نحوه ورود به فعالیت‌های قرآنی، تشکیل گروه تواشیح، جایگاه قرآنی استان و ... به گفت‌وگو نشست که در ادامه می‌خوانیم: 

سعید غفاریان هدش متولد 14 تیرماه 1357 در شهر یزد هستم، پدرم معمار ساختمان و مادرم خانه‌دار بودند و به‌واسطه اینکه پدر و مادرم اهل ده‌بالا بودند، نام خانوادگی بنده با پسوند هدش به معنای خوش آب و هوا و منطقه‌ای در ده بالا همراه است.

وی ادامه داد: دوران کودکی از طرفی با دوران دفاع مقدس همزمان بود و شور و حال خاصی در بین مردم برای کمک به جبهه‌ها حاکم بود، از سویی نیز اوایل انقلاب بود و شور و حال انقلابی در مردم وجود داشت. پنج سالگی به مکتب‌خانه و مُلا رفتم و در کنار فراگیری روخوانی قرآن کریم، توانستم نیمی از جز سی را حفظ کنم.

اولین جرقه‌های قرائت قرآن

غفاریان با اشاره به اینکه اولین زمزمه‌های قرائت قرآن در سال چهارم دبستان به وجود آمد اظهار کرد: در دبستان شهید محلاتی(تابان سابق) ابتدای کوچه حنا تحصیل می‌کردم. معلم قرآن و معاون پرورشی بنده را مورد تشویق قرار دادند و اولین جرقه‌های قرائت قرآن و تقلید از عبدالباسط در من شکل گرفت که مدیون ایشان هستم. همزمان در جلسه قرآن دِه‌بالایی‌ها که از سال 1340 تأسیس شده بود و اکنون بیش از 60 سال هنوز تداوم دارد، با تشویق پدر و مادرم به‌ویژه پدربزرگم شرکت کردم و از محضر استاد حاج حسین منتظری بهره بردم و در آن جلسه بزرگ شدم و اکنون نیز مسئولیت جلسه را عهده‌دار هستم.

این فعال قرآنی استان یزد ادامه داد: دوران راهنمایی هم به همین نحو در مدرسه راهنمایی شاهد خدمت آقای حباب از پیشکسوتان پرورشی کنونی بهره‌مند شدم و در تشویق و ترغیب و شرکت در مسابقات قرآن نقش به‌سزایی داشتند. دوم راهنمایی اولین سالی بود که در مسابقات قرائت قرآن مدارس شرکت کردم و این حضور تداوم داشت. همچنین چهارشنبه شب‌ها به همراه تعدادی از نوجوانان در محل دارالقرآن امام موسی کاظم(ع) جمع می‌شدیم و در جلسه استاد محب‌الخامس شرکت می‌کردیم و از دل همان جلسه گروه تواشیحی با سرپرستی استاد کریم ماجدی برای اولین بار شکل گرفت که تعدادی اجرا در تلویزیون و محافل سطح شهر نیز داشتیم.

نقطه عطف فعالیت‌های حرفه‌ای 

وی افزود: روال کار من در حوزه قرائت قرآن سرعت معمول و متوسطی داشت، تا اینکه در سال اول دبیرستان با آقای صداقت که رئیس انجمن اسلامی شهرستان یزد بودند، آشنا شدم و ارتباطی که با این انجمن داشتم، به تشکیل گروه تواشیح«نور» منجر شد و نقطه عطفی در فعالیت حرفه‌ای و جدی قرآنی من بود. هفته‌ای یک جلسه قرائت قرآن در انجمن برگزار و نکات تجویدی توسط ایشان بیان می‌شد و با مهارت خاصی تدریس می‌کردند و پس از تجوید، مقامات موسیقی عرب و آنچه در قرائت قرآن کاربرد داشت، را بیان می‌کردند.

غفاریان افزود: زمانی که کلاس دوم دبیرستان بودم در حالی‌که 17 سال بیشتر نداشتم، در مسابقات اوقاف شرکت و توانستم در شهرستان رتبه اول را کسب کنم.  پس از آن نیز رتبه‌های برتر شهرستان و استان را کسب کردم و در سال 76 توانستم رتبه اول استان در رشته قرائت قرآن را کسب و راهی مسابقات کشوری شدم. در این سال‌ها مسابقاتی تحت عنوان مطلع الفجر برگزار می‌شد و با توجه به اینکه قاریان به نام جهان اسلام همانند شحات انور، غلوش و .. برای تلاوت در ایران و یزد حضور می‌یافتند، شور و حال خاصی در من ایجاد شد و به تلاوت قرآن با سبک استاد شحات علاقه‌مند شدم و با تهیه نوارهای این استاد، پایه قرائت با تقلید از استاد شحات در بنده شکل گرفت.

این قاری ممتاز استان یزد افزود: مسابقات مطلع‌الفجر با رشته‌های گوناگونی همراه بود که عمده آنها تقلیدخوانی بود و من در رشته تقلیدخوانی از استاد شحات شرکت کردم و در یزد رتبه اول را کسب و در مرحله قطبی که در فارس برگزار شد، هم رتبه اول را به‌دست آوردم. مرحله نهایی نیز که در تهران برگزار شد، رتبه پنجم راکسب کردم. در واقع سال‌هایی بود که با جدیت در دبیرستان جدای از درس، قرائت قرآن را پیگیری می‌کردم.

وی با اشاره به اولین حضورش در مسجد قیام در سال 1374 گفت: جلسات قرائت قرآن پنجشنبه شب‌های مسجد قیام معروف بود که توسط استاد گندمی مدیریت می‌شد، با توجه به اقامت ایشان در هرات، مدیریت جلسه به آقای صداقت سپرده شد و با توجه به فعالیت در گروه نور، در مسجد قیام حضور مستمر داشتم. پس از مدت زمان یک سال، مدیریت جلسه به بنده سپرده شد و در یک سالی که فعالیت داشتم، بیش از 6 الی 7 گروه تواشیح در مسجد قیام فعال بود و هر هفته‌ یکی از این گروه‌ها اجرا داشتند. در این جلسه فردی که قصد تلاوت می‌کرد، باید مقداری از قرآن کریم را به صورت حفظ پاسخ می‌داد که متأسفانه، کمتر در جلسات و مجامع قرآنی یزد شور و حال حاکم بر آن جلسه را دیده‌ام و اکنون جای این گونه شور و حال در جلسات خالی و احساس می‌شود.

غفاریان ادامه داد: در سال 76 از مجموع این گروه‌های تواشیح، گروه تواشیح با عنوان «مجمع قاریان استان یزد» انتخاب و در مسابقات کشوری اجرای خوبی داشتیم، علی‌رغم اینکه یکی از اعضای گروه، روز قبل از مسابقه دچار بیماری و در بیمارستان بستری شد. البته طبق نتایجی که اعلام شده بود، گروه رتبه دوم را کسب کرده بود اما متأسفانه در مراسم اختتامیه و اعلام نتایج قطعی مسابقات، نامی از یزد برده نشد و گروه دیگری جایگزین شد و با اعتراضی که صورت گرفت، متأسفانه به جایی نرسید و این نمونه‌ای از بی‌اخلاقی‌هایی بود که در جریان مسابقات دیدم.

نحوه آشنایی با شهید دانش

وی با اشاره به نحوه آشنایی‌اش با شهید دانش گفت: سال 74 و یا 75 با مرحوم حاج حسن دانش آشنا شدم که به همراه پدر بزرگوارش در جلسه قرآن مسجد قیام حضور می‌یافت و قرائت تقلیدی از عبدالباسط ارائه می‌کرد که تلاوت جذاب و دلنشین و حمایت خوب پدر و مادر از شاخصه‌های مهم ایشان بود. آشنایی با حسن دانش از این جلسه شروع شد. سال 76 برای ادامه تحصیل عازم حوزه علمیه قم و مدرسه شهیدان بهشتی و قدوسی که بهترین مدرسه حوزه علمیه قم بود، شدم و یزد را ترک کردم. در همان ابتدای تحصیل، در اولین دوره مسابقات قرآن طلاب حوزه علمیه قم شرکت و رتبه اول را کسب کردم. تحصیل در حوزه را ادامه و توانستم، سطح معادل فوق لیسانس را به اتمام برسانم و حدود 10 سال در قم مشغول به تحصیل بودم.

غفاریان افزود: سال 1380 ازدواج کردم و در سال 1382 و سن 25 سالگی در یزد با برگزاری مراسمی، رسماً زندگی مشترک را آغاز کردیم، البته برای تحصیل مجبور بودم در قم حضور داشته باشم اما شاهد موفقیت حاج حسن هم بودم که به جوانی برومند تبدیل شده و با همت و پشتکار توانسته بود، جایگاه خوبی را کسب کند. پس از بازگشت به یزد اولین دوره‌های داوری صوت و لحن و وقف و ابتدا که توسط سازمان تبلیغات برگزار می‌شد، را گذراندم و گواهی داوری مسابقات قرآن در رشته صوت و لحن و وقف و ابتدا را دریافت کردم.

وی ادامه داد: با توجه به علاقه به رشته علوم قرآن و حدیث، در آزمون دانشگاه شرکت و توانستم مدرک فوق لیسانس این رشته در دانشگاه را دریافت کنم. موضوع پایان‌نامه را نیز «بررسی مواضع وقف معانقه در قرآن کریم» انتخاب کردم که با راهنمایی استاد سعید فیاض تدوین شد. با توجه به اینکه گروه «نور» چند سالی بود که عملاً وجود خارجی نداشت چراکه  اعضای آن یزد را ترک کرده و یا مشغول زندگی شده بودند، و در سال 1384 پیشنهاد عضویت در گروه «کوثر» به بنده داده شد و برگ زرین دیگری در کارهای گروهی رقم خورد و اجراهای مختلفی نیز داشت که می‌توانم به اجرای گروه در سفر رهبر انقلاب به یزد اشاره کنم که به دلیل اجرایی متفاوت و فعالیت قرآنی که اعضای گروه در یک دهه گذشته انجام داده بودند، سهمیه عمره مفرده به اعضا تعلق گرفت و سال 1386 عازم این سفر معنوی شدیم.

ساخت اولین تواشیح به سبکی متفاوت 

غفاریان با اشاره به اجرای گروه در خارج از کشور گفت: در سال‌های 1386 تا 1389 به عنوان عضوی از گروه کوثر این افتخار را داشتیم تا در ماه رمضان برای اجرای تواشیح، قرائت قرآن، اذان، ترتیل‌خوانی دو مرتبه به فرانسه، دو مرتبه به آلمان، دو مرتبه به بلژیک و یک مرتبه به هلند سفر کنیم که ره‌آورد بسیار خوب و زیبایی داشت چرا که فعالیت‌های فردی و گروهی با استقبال بسیار خوب مخاطبان همراه می‌شد و افق‌های جدیدی به گروه تواشیح و مدیحه‌سرایی «کوثر یزد» باز کرد تا به ابعاد بین المللی خود ادامه دهد.

وی ادامه داد: در سال 1389 یا 1390 به دلیل اختلاف سلیقه‌هایی که وجود داشت از گروه کوثر جدا شدیم و یک سال بعد با تعدادی از اعضای گروه کوثر و افراد جدید، گروه «ایمان» شکل گرفت و به دلیل اینکه در داخل کشور گروه‌های زیادی فعالیت داشتند، این گروه هدف برنامه‌های خود را مخاطبان مسلمان خارج از کشور در نظر گرفت و با توجه به تجربیاتی که در گروه تواشیح کوثر در سفر به خارج از کشور کسب شده بود، ساخت تواشیح و مدیحه‌سرایی به هشت زبان زنده دنیا در دستور کار گروه قرار گرفت و از هنر استاد فرید سعادتمند برای اولین بار استفاده کردیم. چون هجمه بسیار زیادی بر علیه پیامبر اسلام شکل گرفته بود اولین آلبوم گروه با عنوان «رسول السلام» به هشت زبان زنده دنیا و به صورت موزیکال آماده شد و برای اولین بار تواشیح موزیکال ساخته می‌شد، البته این مسیر کماکان ادامه دارد و در مسابقات بین‌المللی 1402، از کار گروه ایمان الگوبرداری و گاهاً اجرای این گروه را با تغییراتی انجام می‌دادند که جای خوشحالی دارد هنر فعالان قرآن استان یزد تأثیراتی داشته که برگ زرین دیگری برای علاقه مندان این هنر آوایی باز  کند.

غفاریان با اشاره به سفر گروه ایمان به کشورهایی همچون ترکیه، لهستان، آلمان، هلند، کرواسی، بوسنی و هرزگوین و روسیه، اشتراک پیام دوستی، برادری و برابری همه مسلمانان را یادآور شد و گفت: ضمن اینکه ثمرات خوبی داشت، خاطرات خوبی نیز از این سفرهای تبلیغی در ذهنم  جابه‌جا می‌شود که مملو از شوق و اشتیاق و شور و علاقه مسلمانان هم به مسلمانان ایران زمین و برنامه‌های این چنین بود و در بسیاری از موارد اجراهای گروه در مجامع مختلف باعث می‌شد، تبلیغات پوچی که بر علیه کشور ما می‌شود، از بین ببرد. در سال 1391 در حالی که در بندرعباس و از چند سال، فعالیت افتصادی را شروع کرده بودیم، توسط یکی از دوستان با اصرار و پیگیری و تمایل شخصی به استخدام آموزش و پرورش درآمدم.

آغاز فعالیت در آموزش و پرورش

این فعال قرآنی استان یزد که دو سال اول حضور در آموزش و پرورش، به عنوان مربی پرورشی و چهار سال نیز به عنوان معاون پرورشی در تعدادی از مدارس یزد فعالیت داشته است اظهار کرد: پس از آن نیز به سمت ریاست اداره قرآن، عترت و نماز اداره کل آموزش و پرورش استان یزد منصوب شدم که بیش از 6 سال از این فعالیت می‌گذرد. در اداره قرآن، عترت و نماز سعی کردم تمام توان خود را به‌کار گیرم تا فرهنگ قرآنی در بین دانش‌آموزان نهادینه شود. اقدامی که از همان روزهای آغازین فعالیت در آموزش و پرورش پیگیری کردم، برگزاری هفتگی محافل انس با قرآن در مدارس بود که بعد از انتصاب در اداره قرآن، عترت و نماز به جد پیگیری و خوشبختانه در بسیاری از مدارس، یک روز صبحگاه به محفل انس با قرآن اختصاص دارد و هر مدرسه‌ای حداقل دو یا سه مرتبه محفل بزرگ قرآنی را برگزار می‌کند.

وی؛ احیا و اعتلای جایگاه مراکز دارالقرآن آموزش و پرروش را از دیگر مواردی دانست که در دستور کار این نهاد قرار گرفت و گفت: متأسفانه، خیلی از رؤسای مناطق نمی‌دانستند آموزش و پرورش شهر و منطقه مربوطه دارالقرآن دارد و این مراکز از کمترین امکانات در فضاهایی کوچک برخوردار بودند، خوشبختانه با تلاش همکاران و مدیران مراکز، اکنون 21 مرکز دارالقرآن فعال در سطح استان داریم که همه از فضاهای خوبی برخوردار هستند و حداقل امکانات را برای فعالیت اداری، برگزاری کلاس‌های قرآنی، محافل و همایش‌ها را دارند و امروز با تلاش و پشتکار توانستند جایگاه ارزشمندی در بین مدارس و ادارات آموزش و پرورش داشته باشند.

غفاریان ادامه داد: اقدام دیگر در این زمینه تمرکززدایی دارالقرآن‌ها بود که خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته، مدیران و مربیان در مدارس حضور یافته و هم کلاس‌های قرآنی و هم محافل قرآنی را برگزار می‌کنند و استعدادهای برتر را کشف و به کلاس‌های تخصصی برای ادامه مسیر هدایت می‌کنند. این مراکز عصای دست کارشناسان قرآن نواحی و ادارات در اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری هستند و به عنوان بازوی توانمند فعالیت دارند.

جایگاهی که آسان به دست نیامد

مسئول اداره قرآن، عترت و نماز اداره کل آموزش و پرورش استان یزد با اشاره به اینکه یزد در مسابقات قرآن، عترت و نماز بین پنج استان برتر قرار دارد گفت: در طرح تربیت مهدوی و فعالیت‌هایی که صورت گرفت، به عنوان تنها استانی که طرح مُدونی برای فعالیت‌های مهدوی دارد، با استقبال همراه شد و تفاهم نامه ای با وزارت آموزش و پرورش و بنیاد فرهنگی حضرت مهدی(عج) امضا و همزمان با شیوع کرونا و مجازی شدن فعالیت‌ها، دبیرخانه پایگاه «انتظار و مهدویت» به استان یزد واگذار شد و با ساخت و پخش برنامه‌های زنده و مختلف و کارگاه‌های مهدویت برای دانش آموزان و فرهنگیان برگ زرینی در فعالیت‌های مهدوی فضای مجازی ورق زدیم و اکنون نیز این فعالیت‌ها در فضای مجازی و حضوری انجام می‌شود.

وی ادامه داد: خوشبختانه استان یزد در کشور جایگاه خوبی دارد و سرآمد است و امیدواریم این جایگاه که به سختی به دست آمده، با همت و تلاش و پشتکار تداوم داشته باشد و بتوانیم باز هم منشأ خیر برای دانش آموزان استان و کشور باشیم.

وی با اشاره به برگزاری چهلمین دوره مسابقات بین المللی قرائت قرآن و هشتمین دوره مسابقات بین المللی دانش آموزان گفت: در بخش دانش آموزی بیش از 40 کشور شرکت کردند و سطح بسیار خوبی داشت و بنده نیز به عنوان سرپرست دانش آموزان شرکت کننده در این دوره، حضور داشتم و خوشبختانه توانستیم حائز رتبه‌های برتر شویم.

خاطرات تلخ و شیرین 

غفاریان در ادامه به بیان خاطره‌ای پرداخت و  گفت: از سال 1370 هرسال در مسابقات دانش‌آموزی شرکت می‌کردم و دو سال توفیق داشتم به مسابقات کشوری راه پیدا کنم، علی رغم اینکه در استان قاریان بسیار خوبی رقیب بنده بودند اما لطف خدا شامل حالم شد و در مسابقات کشوری حضور یافتم و رتبه‌های مختلفی در این سال‌ها کسب کردم. سال پیش‌دانشگاهی به مسابقات کشوری راه یافتم و تمام تلاش خود را به‌کار گرفتم تا در سال پایان تحصیل بتوانم رتبه اول را کسب کنم و با رتبه اول کارم را در آموزش و پروش خاتمه دهم، پس از تلاش‌هایی که داشتم و با نظر داوران با دو نمره اختلاف رتبه اول را کسب کردم. از آنجایی که مسابقات آن زمان، علاوه بر قرائت، آزمون کتبی نیز در زمینه حفظ 40 تا 50 حدیث پایان کتاب قرآن با عنوان «حدیث هفته» انجام می‌شد، علی رغم وقتی که گذاشته بودم، اشتباه در یک سؤال، باعث شد دو و نیم یا سه نمره در آزمون کتبی کم شود و با نمره شفاهی جمع و همین موضوع باعث شد رتبه من از اول به سوم کاهش دهد.

غفاریان با اشاره به اینکه خاطرات شیرین زیادی به‌ویژه از گروه کوثر و ایمان دارم گفت: علی رغم سفر به کشورهای مختلف، حلاوت و شیرینی سفر عمره در قالب گروه کوثر فراموش‌نشدنی است و سفر حج که افتخار داشتم به عنوان خادم زائران بیت الله الحرام در سال 98 اعزام شوم، از بهترین سفرهایی بود که تاکنون رفته‌ام و از یادآوری آن لذت می‌برم.

جایگاه فعالان قرآنی استان یزد

این فعال قرآنی استان یزد با اشاره به جایگاه فعالان قرآنی استان، این موضوع را از دو منظر قابل بررسی دانست و به بخش انفرادی اشاره کرد و گفت: خوشبختانه اساتید برجسته‌ای در سطح کشور داریم که افتخار داریم یزدی هستند و در یزد حضور دارند و از وجودشان استفاده می‌کنیم و در این زمینه می‌توانم به استاد کاظمی و مختاری اشاره کنم که از اساتید به نام کشوری و بین‌المللی هستند و برای استان یزد مایه مباهات است. مهدی تقوایی مشاور ویژه استاندار یک چهره قرآنی قابل تقدیر است. در مجموعه‌هایی مثل ارشاد، آموزش و پرورش، تبلیغات اسلامی و سایر نهادها و ارگان‌ها نیز چهره‌های قرآنی ممتاز داریم. همچنین مفسران قرآنی در بین علما داریم و خوشبختانه یزد، جایگاه خوبی از نظر فعالیت حافظان و قاریان دارد اما متأسفانه در قالب یک تشکل و سازمان، جمع و یا مجمعی که بتواند تأثیرگذاری خاصی هم بر بدنه دولتی و هم بدنه اجتماع مردم داشته باشد، به دلایل مختلف نتوانستیم همانند جایگاه فردی داشته باشیم.

وی با اشاره به تشکیل مجمع قاریان و حافظان استان یزد بر حرکت جمعی که بتواند اثربخشی اجتماعی داشته باشد و به عنوان پایگاه قوی اجتماعی در بدنه فعالیت‌های دولتمردان در استان و همچنین بدنه اجتماعی این شهر و دیار تأثیرگذار باشد، تأکید کرد و افزود: برای ارتقای این جایگاه اجتماعی باید از مجادلات بی‌ثمر پرهیز کرد و با اتحاد، حول محور قرآن اقدامات را به پیش ببریم و در مصالح و مواردی که پیش می‌آید، اولویت‌ها و منفعت‌های گروهی بر منفعت‌های شخصی ترجیح دهیم و از خواسته‌های شخصی دست کشیده و به خواسته‌های عمومی بیشتر رجوع کنیم می‌توانیم ارتقای جایگاه این مجمع قرآنی را در سطح استان داشته باشیم.

وی بر سعه صدر اعضا تأکید کرد و گفت: باید بپذیریم انسان‌ها، سلیقه‌های مختلفی دارند و  همین امر باعث پیشرفت است و معنای یک مجمع این نیست که همه افراد آن جمع یک جور فکر کنند و یک سلیقه داشته باشند بلکه افراد می‌توانند سلیقه‌های مختلفی داشته باشند و هدف و آرمانی که ترسیم می‌کنند یکسان باشد و در جهت رسیدن به آن اهداف تلاش کنند و در این مسیر به یکدیگر کمک کنند. انتقاد سازنده داشته باشند، انتقاد به معنای شکست، تخریب و نادیده گرفتن شایستگی‌ها نیست و باید کم کم مشق کنیم و یاد بگیریم و با سعه صدر بیشتر در کنار یکدیگر در عین اختلاف سلیقه برای اعتلای فرهنگ قرآن و اهل بیت(ع) گام‌های مؤثری برداریم.