به گزارش ایکنا؛ در تهران بزرگ ما با همه شلوغیها، ترافیکها، ساختمانهای سر به فلک کشیده و رنگهایش، فرهنگ زیبا و ریشهدار محلهای هنوز جاری است؛ فرهنگی که با ایجاد جمعهای محلهای، مشارکت همه مردم را در اداره کوچه، محله و شهر خود به وجود میآورد؛ این فرهنگ بر ارزشهای همیاری، دیگریاری و مشارکت در امور فرهنگی و اجتماعی تأکید دارد. در این میان پرورش این قابلیتها مستلزم گسترش نهادهای اجتماعی، کانونها و مراکز فرهنگی و ارزشی در محله است و پرداختن به چنین موضوعی گامهایی بلند برای همپا ساختن توسعه فرهنگی و اجتماعی، در کنار توسعه فضاهای شهری در محلات به وجود میآورد.
اثر این فعالیتها و ایجاد این نهادهای اجتماعی و کانونهای فرهنگی و ارزشی در محلات منجر به ایجاد محتوا برای ظرفهای جدید شهری میشود؛ محتوایی که میتواند به استعداد نوجوانان و جوانان، علاقهمندیها و اوقات فراغت آنان، پرورش و آموزش سبک زندگی اسلامی و همچنین زمینههای آفرینش صفات محلهای منجر شود. بر همین اساس و در سطح کلان کشورها این نهادها، کانونها و مراکز فرهنگی و اجتماعی هستند که با فعالیتهای کوچک، اما تأثیرگذار خود میتوانند به هویتهای اجتماعی و ملی شکل و رنگ دهند. این نکته برای شیعیان که قرنهاست از نهادی ارزشی و دینی به نام «مسجد» به عنوان یک کانون قدسی بهرهمند بودهایم و به پشتوانه آن به رفتارهای متعالی دینی خود که به سفارش مکتب اسلام به انجام فرایض دینی و تصمیمات بزرگ در آن پرداختهایم و به میل اجتماعی خود قرب الهی دادهایم بسیار حائز اهمیت است.
فرهنگ و توسعه فرهنگی با در نظر گرفتن نقش دین آنچنان مهم است که امروزه پژوهشگران علوم اجتماعی، تربیتی، جامعهشناسان و دستاندرکاران حوزههای مختلف برنامهریزی سعی دارند ضمن وقوف کامل، بر آن صحه گذاشته و معتقدند که هیچ جامعه بشری بدون داشتن مبانی لازم در حوزه فرهنگ نمیتواند به رشد و تعالی در ابعاد مختلف دست پیدا کند. ضرورت و اهمیت این موضوع در حوزه برنامهریزیهای گوناگون اعم از کلان و خرد که قطعاً عوامل انسانی درآن حرف اول را میزند همانند برنامهریزی شهری بسیار نمایانتر میشود، چراکه شهر و فرهنگ هر دو در ابعاد مختلف را بشر به وجود میآورد و از این رو رابطه تنگاتنگی با پدیدههای انسانی دارند و قطعاً متأثر از مضامین و دستورات دینی هستند.
زمانی که در سال ۹۱ کلنگ اولین مسجدسرای پایتخت را هادی ایازی، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری وقت تهران، در منطقه ۲۲ زد، معلوم بود که مدیران شهری به این مسئله واقف بودند که رویکرد مسجدمحوری میتواند آنها را در اهداف و برنامهریزیهای شهری به موفقیت برساند؛ چراکه مشارکت مردم در این طرحها بسیار بالاست و از زمان شکلگیری اسلام تاکنون مساجد نشان دادهاند که میتوانند اثرگذاری مطلوبی را در پیادهسازی برنامهای شهری و اجتماعی داشته باشد؛ بر همین اساس شهرداری تهران با رویکرد مسجدمحوری و با تجمیع ارائه خدمات فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و شهری در حول مساجد وارد فاز جدیدی از مدیرت محله و شهر شد.
دقیقاً بعداز کلنگزنی این طرح، پروژه ساخت ۱۴ مسجد دیگر در مجاورت سرای محلات تهران با هدف توسعه فضاهای فرهنگی با محوریت مساجد به عنوان نمونهای کامل از تجمیع ارائه خدمات فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و شهری در محله که وضعیت مطلوب و چشمانداز محلات ۳۷۴ گانه تهران را در آینده نشان میداد در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفت. در آن سالها به همت شهرداری تهران و مشارکت مردم مساجد بسیاری ساخته شد، اما بعد از احداث این پروژهها متأسفانه آهسته آهسته تعامل بین مساجد و سرای محلات کم شد و هر کدام دیگری را فراموش کرد و به نوعی هدفی که برای آن مساجد در کنار سرای محلات احداث شده بودند کمرنگ شد و از بین رفت.
حال در منطقه ۶، به عنوان یکی از پررفتوآمدترین مناطق تهران که دارای مراکز مهم دانشگاهی، آموزشی، فرهنگی، رسانهای و سلامت است و آن را به عنوان قلب پایتخت میشناسیم، پروژه جدیدی با عنوان «مسجدسرا» در دست بهرهبرداری است که برای اولینبار در کشور میتواند نقشهای اجتماعی و محلهای را در کنار مبانی دینی و اسلامی همسو کند؛ این پروژه که به زودی احداث خواهد شد همان اهداف سالهای ۹۱ شهرداری تهران، اما اینبار با جدیت و رویکردی جدید دنبال میکند.
این مسجدسرا در مساحتی حدود ۶۰۰ متر مربع در قلب پایتخت، در محله فاطمی و در زمینی به مساحت ۷۵۰ متر مربع از جنس سازه فلزی درحال ساخت است که در سه طبقه و حجم کار ۱۹۲۰ متر مربع با دو بخش مسجد و سرای محله است و به گفته مسئولان شهرداری منطقه ۶ تا پایان آبان ماه رونمایی و افتتاح خواهد شد.
حالا این طرح به پیشرفت ۹۵ درصدی رسیده و فقط کاشیکاری و تکمیل نمای آن باقی مانده است؛ در همین خصوص سیدمجید غمخوار، معاون فنی و عمران شهرداری منطقه ۶، در گفتوگو با ایکنا با اشاره به جزئیات فنی این پروژه گفت: پروژه «مسجدسرا» در بوستان گلها در محله فاطمی در حال ساخت است که از سال ۸۴ طرح ساخت آن را شورایاران مطرح کردند و با بررسی و تأمین بودجه، در فروردین ماه سال ۹۴ کلنگ ساخت آن زده شد. در حال حاضر حدود ۴۵ درصد از کار ساخت آن پیش رفته است. این مسجدسرا در سه طبقه و مساحتی حدود ۶۰۰ متر مربع ساخته میشود و دلیل نامگذاری این مکان با نام مسجدسرا تعامل مسجد و سرای محله در آینده است.
به گفته غمخوار موقعیت جفرافیایی این مکان به گونهای است که از شمال به بزرگراه جلال آل احمد و از جنوب به شهرک گلها دسترسی دارد و این موقعیت مکانی شرایط استفاده آسان و بهرهمندی از امکانات و دسترسی را برای اهالی فراهم میکند.
غمخوار اضافه کرد: این مسجدسرا علاوه بر اینکه مانند تمامی مساجد امکاناتی مانند شبستان، سالن زنانه و مردانه خواهد داشت، پیشبینی شده در این سرا ۱۱ خانه برقرار شود که برخی از آنها شامل خانه عترت و قرآن، خانه دوام ایمنی، خانه کودک، خانه کتاب، خانه علم و زندگی، خانه فناوری و اطلاعات، خانه فرهنگ و هنر، خانه سلامت، خانه پژوهش و خانه کارآفرینی میشود.
مسجدسرای گلها که حالا به عنوان نخستین مسجدسرای پایتخت شناخته میشود قرار بود سال گذشته به بهرهبرداری برسد که به دلیل تغییر مدیران شهری و کمبود بودجه نیمهکاره ماند. این پروژه بعد از آن روند کندی را طی کرد تا اینکه شهردار جدید منطقه ۶ از افتتاح این طرح در اواخر آبانماه خبر داد و گفت: طراحی مسجدسرای گلها به گونهای است که سرای محله و مسجد ورودی جداگانه دارند، اما امکان دسترسی سرا به مسجد ایجاد شده و شهروندان بعد از حضور در کلاسهای فرهنگی سرای محله گلها میتوانند به راحتی در برنامههای مذهبی مسجد هم شرکت کنند.
محمد رضا دهداریپور، شهردار منطقه ۶ تهران، در گفتوگو با ایکنا؛ با اشاره به جزئیات این طرح و ضرورت پرداختن هرچه بیشتر به قابلیتهای سرای محلات، اظهار کرد: امروز سرای محلات موضوعات مختلفی را دنبال میکنند که از جمله آنها میتوان به حوزه سلامت، خانواده، خانههای قرآن و عترت و فعالیت مذهبی و دینی اشاره کرد؛ خدا توفیق داد که موضوعات فرهنگی را از قدیم پیگیری کنیم و در این حوزه اگر قرار باشد کاری انجام شود، به جای اینکه به دنبال کمیت باشیم به دنبال کیفیت هستیم.
کیفیت در هر برنامهای منجر به مانایی آن میشود و اگر فعالیتی با کیفیت نباشد، قطعاً اثرگذار نخواهد بود؛ لذا باید گفت: کیفیت مهمترین و به نوعی اثرگذارترین مسئله در موضوعات فرهنگی و دینی است و از این جهت انتظار میرود برنامههای پیشبینی شده شهرداری منطقه ۶ نیز بر این اصل استوار باشد. اما مسئله مهم دیگر در این خصوص نحوه پیادهسازی و انتخاب برنامههای در نظر گرفته شده برای این مسجدسراست که هم نیازمند کیفیت و هم جذابیت اثرگذار است. مسئلهای که دهداریپور بر آن تأکید میکند و میگوید: باید طبق برنامه حرکت کنیم و برای خودمان برنامهریزی داشته باشیم و اهدافمان را مشخص کنیم.
وی افزود: موضوع فرهنگ و دین یک مسئله استراتژیک است و باید بدانیم که شرایط ترویج و تبلیغ در آن چیست؟ به کجا میخواهیم برویم و چگونه میخواهیم به آن برسیم؟ برهمین اساس باید برنامهها را مشخص و آمارها را احصا کنیم. البته باید به این نکته توجه کرد که موضوع کار فرهنگی و اجتماعی در یک سرای محله با دیگر محلات متفاوت است.
شهردار منطقه ۶ تصریح کرد: امروز شهر تهران مینیاتور اقوام مختلف و یک کلانشهر بزرگ است؛ لذا طبیعی است که در مناطق مختلف باید با برنامهریزیهای مختلف در این موضوع کار کرد؛ ما نیز برنامهریزیهای دقیقی را شروع کردهایم و معاونت فرهنگی و اجتماعی هم به دنبال این است که با استفاده از استادان مجرب در حوزههای مختلف به صورت ویژه کار کارشناسی را در این حوزه انجام دهد.
وی گفت: امروز ارتباط بسیار خوبی با مساجد و روحانیت منطقه داریم، چون مساجد بسیار قدیمی هم در این منطقه وجود دارد که مردم آنها را مدیریت میکنند؛ حتی در حوزه خدمات شهری هم معتقد هستیم که مجموعه مدیران خدمات شهری باید نزدیکترین ارتباط را با مساجد داشته باشند. در حوزه فرهنگی و اجتماعی مساجد به عنوان مراکز اصلی فرهنگی و اجتماعی کشور هستند و هدفها را دنبال میکنند؛ همچنین در حوزه فرهنگی و اجتماعی نزدیکترین ارتباط را با مساجد و روحانیون منطقه ۶ داریم.
دهداریپور بیان کرد: قطعاً هدفها برای راهاندازی این مراکز چه مسجد و چه سرای محله یکی است و حتی ابزارها هم برای رسیدن به این هدف یکی است. اگر همه اینها کنار هم باشند، نتیجه بسیار خوبی حاصل خواهد شد. از این جهت پروژه مسجد سرای منطقه ۶ الگویی ویژه از ارتباط بین مسجد و سرای محله است که برای اولین بار در کشور به عنوان الگوی مذهبی و مردمی رونمایی خواهد شد. در این پروژه مسجد و سرای محله در یک مجموعه قرار دارند و شما میتوانید از داخل سرای محله به مسجد و از داخل مسجد به سرای محله وارد شوید؛ این کار ویژهای است که برای اولین بار در کشور انجام شده و در آبان ماه این پروژه افتتاح خواهد شد.
افتتاح این طرحها از یک سو و برنامه و مدیریت آنها با سایر نهادهای مذهبی و فرهنگی از سوی دیگر بسیار حائز اهمیت است؛ لذا میطلبد که مسئولان حوزه دین وفرهنگ نیز در مشارکت چنین طرحهایی حضور جدی داشته باشند، اما این درحالی است که دهداریپور میگوید: در حال حاضر شهرداری منطقه احداث این پروژه را برعهده دارد و هیچ کمکی از سوی مرکز رسیدگی به امور مساجد و سازمانهای دیگر به آن نشده است. در واقع این کار به صورت آزمایشی انجام شده و نمادی برای نشان دادن ارتباط بین سرای محلات و مساجد خواهد بود.
در جریان این گزارش به سراغ مردم محله فاطمی و گلها نیز رفتیم تا نظر آنها را در خصوص پروژه مسجدسرا جویا شویم؛ هرچند که گلایههای مختلفی از کمبود امکانات در محله فاطمی داشتند، اما بسیاری از آنها بعد از شنیدن ویژگیها و خدماتی که قرار است این پروژه برای آنها داشته باشد احساس خوشحالی و خرسندی میکردند. برخی از آنها هم اعتقاد داشتند که به جای چنین فضاهایی باید فضاهای سبز شهری گسترش و احداث شود؛ برخی هم هنوز نمیدانستند که این مسجد قرار است در کنار خود سرای محلهای هم داشته باشد و در میان گفتههایشان از سایر کمبودها و مشکلات اقتصادی صحبت میکردند.
به گزارش ایکنا؛ با اتمام این پروژه، به نوعی رویکرد مسجدمحوری در انجام فعالیتهای شهرداری تهران، که خود را یک نهاد اجتماعی میداند، آغاز خواهد شد و با شروع فعالیتهای این پروژه، هرچند که کاهش شدید بودجه فرهنگی را در شهرداری تهران شاهد هستیم، اما تعامل متقابل مساجد و سرای محلات وارد مرحله جدیدی خواهد شد.
در پایان باید گفت که هرچند احداث پروژهای مذهبی و فرهنگی در شهرهای بزرگ همچون تهران از جهات بسیاری اهمیت دارد، اما آنچه در همه پروژههای احداث شده از سوی شهرداری تهران حائز اهمیت است، اثرگذاری برنامههای این مراکز در جذب و جلب خانوادهها به موضوعات فرهنگی است تا سبک زندگی سالم و پرنشاط مورد تأکید اسلام را به نمایش بگذارد؛ در این میان استفاده از کارشناسان خبره و متعهد، کارمندان متخصص، فراهم آوردن محیطی جذاب و سالم و داشتن تیمی قوی با برنامهریزی صحیح و اسلامی میتواند مسئولان را در رسیدن به اهداف مذکور سربلند کند.
گزارش از وهاب خدابخشی
انتهای پیام