IQNA

IQNA’nın raporuna göre, المفردات فی غریب القرآن kitabı Arapça'daki en önemli Kur’an sözlüklerinden biridir ve Ragıp Esfahani tarafından, hicri kameri 5. yüzyılda yazılmıştır. Bu eser Farsçaya da tercüme edilmiştir.

Ragıp İsfahani'nin kelimenin ana maddesine göre düzenlenmiş bu sözlükteki yöntemi, makaleyi önce gerçek anlamı ile getirmesi, ardından türevlerinden bahsetmesi ve ardından sanal anlamlarını sunmasıdır.

İsfahani kelimeleri tefsir ederken Kur’an, hadis , Arapça şiir ve sözleri şahit olarak getirmiştir. Kur'an tefsirinin yanı sıra, sahabe, ümmet ve alimlerin kıraatlerini, sözlerini ve tefsirlerini de kullanmıştır.

Ragıb ayrıca tefsirinde Ali ibn Abi Talib (as), İmam Sadık (as), İbn Abbas, İbn Mes'ud, Ömer ibn el-Hattab, Mücahid, Katade, Hasan Basri, Şabi, Süfyan ve diğer bazılarından alıntılar da yapmıştır.

Al Cezire haber sitesinde bu kitabın Hülagü Han (Cengiz Han'ın torunu) tarafından Bağdat'ın işgali sırasında Moğol istilasından nasıl kurtarıldığı anlatılmaktadır:

Hicri 656'da Moğollar tarafından Bağdat kütüphanesinin yıkılması, insan düşünce tarihinin en korkunç suçlarından biridir. Çünkü bu kütüphane o dönemde dünyanın en büyük kütüphanesiydi ve çeşitli bilim ve teknolojilerin çeşitli kitapları burada toplanmıştı.

Moğol ordusu tarafından öldürülme ve katledilme olasılığına rağmen, o sırada bazı ilim talep edenler bu kitapları kurtarmaya çalıştı ve Ragıb Isfahani tarafından yazılan "Al-Mufradat Fi Garib Al-Kur’an" kitabı da dahil olmak üzere bazılarını kurtarmayı başardılar.

Kitapların yok edilmesi

Irak üniversitelerinde yardımcı doçent olan Dr. Hilal Kazem al-Şabli, Al Cezire ile yaptığı röportajda şunları söyledi: Bağdat'ın Moğol işgali sırasında şehrin içinde bulunduğu kaos nedeniyle o dönemde Bağdat ulemasının, hükümdarlarının ve ileri gelenlerinin kütüphaneleri ve evleri Moğollar tarafından saldırıya uğradı ve çoğu savaş sırasında Bağdat'tan göç etti. Sonuç olarak, evleri yağmalandı ve kitapları da tahrip edildi ve yakıldı.

Al-Şabli, bunun Bağdat halkının entelektüel bilgisini etkilediğini, çünkü ilk bilginlerin başarılarının bilim ve düşüncenin temeli olduğunu ve bilim adamları ve araştırmacılar tarafından güvenildiğini açıklıyor. Dolayısıyla o dönemde Bağdat, Moğol işgali, kütüphanelerin yakılması ve alimlerin göçü sonucunda karanlık günler gördü.

Al-Şabli, kitapları imha edenlerin birçoğunun dini kitaplar veya diğer kitaplar arasında ayrım yapmadığı ve Moğol askerlerinin kitapları seçip imha etmek için Arapça dilini bilmediği için kitapların imhasının isteğe bağlı olmadığına inanıyor.

"El-Mufradat Fi Garib Al-Kuran" kitabı

Iraklı yazar Esad Abdullah şöyle diyor: Tahribattan kurtulan birkaç kitap arasında, Hüseyin İbn Muhammed Ragıb İsfahani'nin (H. 502 / 1108'de öldü) "Al-Mufradat Fi Garib Al-Kuran" adlı kitabını sayabiliriz. Ragıb Isfahani, Bağdat'ta yaşayan ve tefsir, edebiyat ve belagat dahil olmak üzere çeşitli alanlarda kitaplar yazan İsfahan doğumlu bir yazardı. Bu kitap Ragıb İsfahani'nin en ünlü ve faydalı kitaplarından biridir. Kur'an-ı Kerim'deki zor kelimeleri yorumladığı ve sözlükler gibi alfabetik olarak sınıflandırıldığı için araştırmacıların kullanımını ve en kısa sürede hedeflerine ulaşmalarını kolaylaştırmıştır. Bu kitap yüksek özelliklere ve ilmî statüye sahiptir ve insanı Kur'an ayetlerinin anahtarlarına yönlendirir. Bu kitap, yaklaşık 10 asır önce, günümüz bilim adamlarının ve yazarlarının kullandığı şekilde, alfabetik sırayla yazılmıştır. Bu da  İsfahan'da çok yüksek bir bilimsel altyapıya işaret ediyor.

İslam medeniyetinin yok olması

Arapça dil uzmanı Dr. Muhammed Abdul Kadir Al-Duri şöyle diyor: Geçmişte Bağdat ilmin merkezi ve bilimsel ve dilsel toplantıların yapıldığı yerdi. O zaman, Arapça Bağdadi okulu, kendi ilkeleri ve alimleri olan prestijli bir okul olarak kabul edilirdi. O zaman İslam ümmetinin tarihinde bir aktivist, İsfahanlı, Bağdat'ta yaşayan ve bu alandaki âlimlerden kelâmı öğrenen bir bilim adamı ortaya çıktı.

İsfahani'nin Kur'an-ı Kerim kütüphaneleri için başarılarından biri, anlamlarını kelimelerin köklerine göre takip eden ve hayali anlamları reddeden Al-Mufradat kitabıydı.

Abdul Kadir Al-Duri, o dönemde binlerce kitabın Dicle Nehri'ne nasıl atıldığını ve o zamanın medeniyetinin nasıl yok olduğunu ve kitapların yok edilmesiyle tüm bilimlerin yok olduğunu da anlattı.

Kitapların kurtarılması

Öte yandan, araştırmacı ve üniversite profesörü Dr. Mahmud Şemseddin Al-Hazai Bağdat'ın Moğolların eline geçmesini İslam kültür ve medeniyetine büyük bir zarar olarak nitelendirdi .

Moğollar, o zamanlar dünyanın en büyük kütüphanelerinden biri olan Bilgelik Evi'ni de ateşe verdi. Kitapları Dicle ve Fırat nehirlerine döküldü, ta ki "Dicle Nehri'nin suyu, kurbanların kanıyla ve kitapların mürekkebiyle kırmızı ve maviye döndü" deninceye kadar.

El-Hazai şunları vurguladı: Isfahani’nin "Mufradat al-Kuran kitabının orijinal el yazması olduğuna inandığı el yazması, Bağdat'taki el-Kadriya kütüphanesinde mevcuttur, çünkü Müslümanlardan biri Moğolların Bağdat'ı işgali sırasında onu Dicle'den çıkarmayı başarmıştır.

İlim ve bilginin kanının dökülmesi

İslam düşünürü ve tarihçisi Dr. Emad al-Din Halil de şöyle söylüyor: El yazmaları tamamen yok edilmemiştir çünkü yok edilmeyen kitaplar aynı zamanda İran'ın Marage şehrine nakledilmiştir.

Dr. Emad al-Din Halil Al Cezire ile yaptığı bir röportajda, Bağdat kütüphanelerindeki el yazmalarının yaklaşık %90'ının yok edildiğini tahmin etti.

Arap yayıncı ve tercüman olan Hüseyin Nahabah, Bağdat'ın Moğollar tarafından işgal edilmesini ve Bağdat'taki Beyt el-Hikme kütüphanesi de dahil olmak üzere kütüphanelerin yakılmasını büyük bir felaket olarak nitelendirdi ve sonuç olarak, Dicle Nehri katledilenlerin kanıyla ve kitapların mürekkebiyle lekelendi. Hulagu Savaşı, Moğolların Irak'taki Arap ırkıyla ilgili her şeyi yok etmeye çalıştıkları için sadece Bağdat'a değil, tüm Irak şehirlerine sıçramasına yol açtı.

Nahabe, değerli el yazmalarının yağmalanması serisinin devam ettiğini ekliyor. İster çalarak, ister satarak, ister kaçakçılık yaparak. Bağdat'ın en büyük kitap hırsızlarından biri olan İngiliz bir gezgin, Irak'tan 1200'den fazla el yazması çalarak British Museum Kütüphanesi'ne götürdü. Bu kültür hırsızlıkları herkesin gözü önünde durdurulmadan devam ediyor.

Irak kütüphanelerinin ve basınının son zamanlarda, özellikle Irak'ın BM Sözleşmesi'nin 7. Maddesinden çekilmesinden sonra, yetkili makamlar, Iraklı bilim adamlarının fikirlerini Arap dünyasının her yerine yaymak için hiçbir çabadan kaçınmamışlardır.

3988811