اشتیاق‌هایی که بدون سازوکار می‌سوزند/ چرا خیرین در پروژه‌های بزرگ ملی نقشی ندارند؟
گروه جامعه: رئیس دبیرخانه مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی کشور به تشریح آسیب‌هایی پرداخت که مانع مشارکت خیرین در پروژه‌های بزرگ ملی و زیربنایی می شود و گفت: سازوکاری برای مشارکت خیرین در پروژه های زیربنایی اندیشیده نشده است.
محمد نصیری، رئیس دبیرخانه مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به بیان آسیب‌هایی که مانع مشارکت خیرین در پروژه‌های بزرگ ملی و زیرساختی می‌شود پرداخت و عنوان کرد: بسیاری از خیرین علاقه‌مند هستند کار خیرجمعی انجام دهند، مثلاً یک بیمارستان، مرکز توانبخشی و ... ایجاد کننده که ارائه دهنده خدمات عمومی باشد و کاری زیربنایی و زیرساختی در جهت رفاه و رفع مشکلات اجتماعی مردم صورت گیرد.
وی به عنوان مثال عنوان کرد: اکنون در شهرهای جدید مسجد، مدرسه، مراکز درمانی و ... وجود ندارد و نیاز است که خیرین در این زمینه مشارکت کنند چرا که بخش زیادی از این مسکن‌ها در حال تحویل است و بچه‌های خانواده‌ها بدون مدرسه مانده‌اند و دولت هم نمی‌تواند به تنهایی کاری انجام دهد.
بروکراسی اداری مشکل اساسی توسعه نیافتن مشارکت‌های خیرین در کارهای زیربنایی است
نصیری تصریح کرد: مشکل اساسی توسعه نیافتن مشارکت‌های خیرین در کارهای جمعی و زیربنایی بروکراسی اداری است. یعنی با یک خیری که می‌خواهد کار خیر انجام دهد، در قوانین و مقررات مانند کسی رفتار می‌کنند که می‌خواهد در بخش خصوصی کار اقتصادی شخصی انجام دهد.
رئیس دبیرخانه مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی افزود: شاید در این میان مسئولانی هم پیدا شوند که با خیرین همکاری کنند اما قوانین و مقررات برای کسی که می‌خواهد کار خیر عام‌المنفعه انجام دهد مانند کسی است که می‌خواهد کار اقتصادی سودده برای شخص خود انجام دهد. یعنی فرایند‌هایی که در حوزه‌های مخصوصاً نقل و انتقال مالی، طرح‌های عمرانی، موافقت اصولی‌ها و ... وجود دارد یکی است و همین مشکل ایجاد کرده است.
محلی که کار را برای مشارکت خیرین تسهیل کند وجود ندارد
وی با اشاره به اینکه اکنون در همه حوزه‌ها خیّر داریم، عنوان کرد: اما متأسفانه در اکثر حوزه‌ها محلی که کار را برای مشارکت خیرین تسهیل کند وجود ندارد.
نصیری با اشاره به اینکه دریافت مجوز‌های آب، برق، گاز، پروانه، نظام مهندسی و ... که فرایندی زمان‌بر است را در کارهای خیر بر عهده خود خیر دانست و گفت: همین فرایند است که انجام عمل خیر به ویژه در پروژه‌های بزرگ را سخت کرده است.
اجازه ندهید خیران پول داده و بروند بلکه کار را به خیران واگذار کنید
وی دومین مشکل این حوزه را اعتمادسازی عنوان و اظهار کرد: بعضاً برخی نهادها به خیرین اعلام می‌کنند که هزینه را شما پرداخت کنید و بروید بقیه کار را ما خود انجام می‌دهیم، اما این یکی از خطاهای بزرگ ما است. برای احداث پروژه‌های عمرانی یا ساختمانی حتی اگر خیّر تمایل داشته باشد که کمک مالی خود را ارائه کرده و برود، نباید اجازه بدهیم بلکه باید کار را به خود خیر واگذار کنیم.
نصیری در خصوص دلایل این دیدگاه خود، گفت: چون در این صورت هم کار کم هزینه‌تر به پایان می‌رسد و هم کار بهتری ساخته می‌شود. از سوی دیگر خیّر با طرح و پروژه گره می‌خورد و متوجه ابعاد هزینه‌ها و کار می‌شود، به نحوی که حتی بیش از تصمیم اولیه خود به ساخت پروژه کمک خواهد کرد.
بروکراسی‌ها و دریافت صرف هزینه‌ها موجب بی‌اعتمادی شده است
وی اعلام کرد: همین بروکراسی‌ها و دریافت صرف هزینه‌ها موجب بی‌اعتمادی شده است. اما در جاهایی که این مسائل وجود ندارد شاهد اجتماع و مشارکت گسترده خیرین هستیم به نحوی که گاهی ممکن است مثلاً در یک محله چند مسجد ساخته شود و یا تعداد مدرسه‌ها بیش از نیاز منطقه احداث شود.
تیم پیگیری برای خیرین در سازمان‌ها نداریم/ اشتیاق‌هایی که بدون سازوکار می‌سوزند
نصیری ادامه داد: ما تیم پیگیری برای خیرین در سازمان‌ها نداریم. یعنی وقتی خیری وارد سازمانی شد، بداند که اگر می‌خواهد در حوزه کار آن وزارتخانه کار خیر انجام دهد به کجا مراجعه کند. مثلاً اکنون اگر کسی می‌خواهد در حوزه نخبگان کار خیری انجام دهد آیا می‌داند باید به کجا مراجعه کند؟ سازمان‌هایی مانند بهزیستی سازمان‌هایی حمایتی هستند، از گذشته در این حوزه سابقه داشته‌اند و در قانون هم کمک‌های مردمی جزو بودجه آنها بوده و به روز با مردم درارتباط هستند اما در بسیاری از حوزه‌های دیگر زمینه حضور مردم، ظرفیت حضور مردم و علاقه برای حضور خیرین وجود دارد ولی سازوکار این مشارکت وجود ندارد.
اعلای درجه کار خیر، وقف است
وی در پاسخ به این سؤال که آیا انتشار اوراق وقف می‌تواند در این زمینه کارساز باشد، عنوان کرد: اعلا درجه کار خیر وقف است. ممکن است من رقمی را انفاق کنم هزینه شود و در جایگاه خود مؤثر و مفید باشد اما فقه ما در مورد وقف مطالب زیادی عنوان کرده و به وقف بسیار پرداخته است؛ حقوق، قوانین، متولی و ... آن را هم مورد توجه قرار داده است و در تاریخ اسلام پیگیری موضوع وقف و کار وقف در بالاترین سطح انجام می‌شده چون وقف صدقه جاریه است.
نصیری ایده انتشار اوراق وقف را یک ایده فوق‌العاده عنوان و تصریح کرد: واقعیت این است که همه ایرانی‌ها فقیر و غنی اهل انفاق هستند و انفاق می‌کنند. این در خون ایرانی‌ها است.
وی خاطره‌ای از تخریب یکی از قبرستان‌های ایران تعریف کرد و گفت: قرار بود یکی از قبرستان‌های شهر قم را تخریب و به جای آن فضای سبز احداث کنند و هیچ کس هم به این مسئله اعتراض نکرد چون حدود 30 سال بود که کسی را در آنجا دفن نکرده بودند و کسی هم به سراغ افراد فوت کرده در 30 سال پیش نمی‌رفت. یعنی نهایت اینکه کسی به یاد ما باشد و برسر قبر ما بیاد 10 تا 15 سال است. همه فراموش می‌شوند و به همین دلیل دوست دارند کار خیری انجام دهند که ماندگار شود اما کار خیر ماندگار هزینه بالایی دارد.
رئیس دبیرخانه مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی کشور انتشار اوراق وقف را طرح بسیار خوبی دانست اما عنوان کرد: در حوزه اطلاع‌رسانی این طرح بسیار ضعیف عمل شده است. اینکه ما به مردم فرصت دهیم که پول‌های خُرد خود را در یک جا تجمیع و به واسطه آن یک بنای موقوفه در حوزه درمانی ایجاد کنند طرحی عالی است.
وی با استقبال از اجرای طرح‌های مشابهی مانند احداث مراکز سالمندان، نگهداری ایتام و ... به کمک اوراق وقف، اعلام کرد: مذاکراتی هم در این خصوص با سازمان اوقاف انجام و توافق‌هایی هم به عمل آمده است اما سازمان اوقاف اکنون در صدد این است که ابتدا احداث بیمارستان موقوفه سرطان را به نتیجه برسد بعد سایر طرح‌ها را اجرا کند.
نصیری تصریح کرد: شاید یک قرن این بیمارستان به مردم خدمت دهد و در تمام این یک قرن مشارکت کنندگان در ثواب آن شریک خواهند بود، حتی شده به اندازه یک خشت و آجر.
وی در پایان گفت: البته در بسیاری از جاها دیده می‌شود که ملک به عنوان خیریه ساخته می‌شود اما وقف نمی‌شود، در حالی که برای ماندگاری خیریه باید وقف و نیز فرهنگ وقف را نهادینه کنیم.
